Η Δύση ανησυχεί μήπως ο πόλεμος στη Γάζα λειτουργήσει τελικά υπέρ Ρωσίας, Ιράν και Κίνας

Είμαστε ήδη αρκετά μακριά από την 7^η Οκτωβρίου. Και πλέον η κοινή γνώμη σε μεγάλο μέρος του πλανήτη δεν διαμορφώνεται με βάση τις εικόνες από τις επιθέσεις της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών ενστόλων και αμάχων.

Αυτό που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή ως εικόνα, στα μάτια πολύ μεγάλου μέρους του πλανήτη, είναι οι εικόνες από τους βομβαρδισμούς στη Γάζα.

Δηλαδή, οι εικόνες από συστηματικούς βομβαρδισμούς, συγκρίσιμους μόνο με αυτούς που έγιναν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – που στοχοποιούν τους αμάχους, καταστρέφουν κάθε υποδομή στη Γάζα και διαμορφώνουν το έδαφος για έναν νέο εκτοπισμό ενός πληθυσμού που – δεν πρέπει να ξεχνάμε – είναι σε μεγάλο βαθμό προσφυγικός.

Ανεξαρτήτως του τι λένε ή σκέφτονται οι κυβερνήσεις και οι διπλωμάτες, ο «δρόμος», είτε μιλάμε για τον μουσουλμανικό κόσμο, είτε για την Αφρική, είτε για μεγάλο μέρος και των δυτικών κοινωνιών, ιδίως στις αγγλοσαξωνικές χώρες, έχει βγάλει την «ετυμηγορία» του.

Αυτό αποτυπώνεται στο μέγεθος των κινητοποιήσεων που γίνονται. Και αυτό δείχνει και το γεγονός ότι ακόμη και τα μεγάλα αμερικανικά ΜΜΕ αναγκάζονται να παραδεχτούν το μέγεθος της βαναυσότητας που αυτή τη στιγμή ξεδιπλώνεται σε βάρος των Παλαιστινίων και στη Γάζα αλλά και στη Δυτική Όχθη.

Η συνεχιζόμενη δυτική υποστήριξη στο Ισραήλ

Ωστόσο όλα δείχνουν ότι είναι δύσκολο για τις δυτικές κυβερνήσεις αυτή τη στιγμή να ακολουθήσουν μια γραμμή διαφορετική από αυτή της στήριξης στο Ισραήλ.

Αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που σταδιακά το Ισράηλ κατάφερε να κατοχυρώσει τη θέση του προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης στη Μέση Ανατολή, ιδίως από τη στιγμή που κατάφερε να παρουσιάσει ένα πρόβλημα που αφορούσε μια διαχρονική αδικία σε βάρος των Παλαιστινίων, ως τμήμα του παγκόσμιου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας».

Αυτό έχει διαμορφώσει βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, πάνω στις οποίες πατάει και η ισραηλινή διπλωματία για να εξασφαλίζει υποστήριξη ή τουλάχιστον ανοχή. Επιπλέον, συχνά το θέμα της στάσης απέναντι στο Ισραήλ διαπλέκεται με την εσωτερική πολιτική ζωή.

Για παράδειγμα στις ΗΠΑ είναι ήδη τμήμα της αντιπαράθεσης ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου του 2024, τους Ρεπουμπλικάνους να θεωρούν ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν τον διχασμό του Δημοκρατικού Κόμματος ως προς το ζήτημα, στοιχείο που εξηγεί και κινήσεις όπως π.χ. το αμερικανικό βέτο στο να υπάρξει έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.

Αλλά και αντίστοιχα σε Ευρωπαϊκές χώρες ένα διάχυτο αρνητικό κλίμα απέναντι στους μετανάστες μουσουλμανικής καταγωγής, το οποίο σιγοντάρει και η ακροδεξιά, μετασχηματίζεται συχνά σε στήριξη στο Ισραήλ με τέτοιους όρους.

Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και η προσπάθεια που έγινε για μια «εξομάλυνση» της κατάστασης στη Μέση Ανατολή, είχε ως συστατικό στοιχείο την παράκαμψη του Παλαιστινιακού, παραβλέποντας ότι ακόμη και για τις κατά βάση κυνικές κυβερνήσεις του Περσικού Κόλπου, αυτό παρέμενε ένα όριο.

Ρωσία, Κίνα και Ιράν εκτιμούν ο πόλεμος στη Γάζα είναι άλλη μια εμπλοκή της «Συλλογικής Δύσης» σε μια σύγκρουση από την οποία δεν πρόκειται να βγει κερδισμένη

Ο Πούτιν με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν

Η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και ο νέος συσχετισμός

Αυτή η κατάσταση διαμορφώνει ένα πεδίο παρέμβασης για τις χώρες που επιθυμούν να διαμορφώσουν έναν διαφορετικό συσχετισμό στο διεθνές σύστημα.

Σε αντίθεση με μια αρχική σχεδόν προσδοκία δυτικών αναλυτών (και ίσως κυβερνήσεων) ότι αυτό θα μετατρεπόταν σε μια περιφερειακή σύγκρουση, το Ιράν δεν φάνηκε να «σηκώνει το γάντι».

Αυτό είχε να κάνει καταρχάς με το γεγονός ότι η επιχείρηση της Χαμάς ήταν μια απόφαση της ίδιας της Χαμάς, που είχε να κάνει με το πώς η συγκεκριμένη οργάνωση εκτίμησε ότι θα μπορούσε να επαναφέρει το Παλαιστινιακό στο προσκήνιο και όχι με κάποιο σχέδιο του Ιράν σε βάρος του Ισραήλ.

Είχε να κάνει και με τον τρόπο που αυτή τη στιγμή το Ιράν δεν δείχνει να προκρίνει τη γενικευμένη ανάφλεξη ως προτεραιότητα αλλά μάλλον την αποκατάσταση σχέσεων με χώρες της περιοχής και την εμπλοκή σε διαδικασίες ευρασιατικής ολοκλήρωσης (π.χ. μέσω της συμμετοχής στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης).

Αυτό φαίνεται και στο το ότι οι σύμμαχοι του Ιράν στην περιοχή δεν έχουν επιλέξει κάποιου είδους κλιμάκωση. Η Χεζμπολάχ επιμένει σε χαμηλής κλίμακας επιχειρήσεις και αντίστοιχα οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές σε Συρία και Ιράκ έχουν επιλεκτικές και περιορισμένες επιθέσεις σε αμερικανικούς στόχους. Όλα αυτά μοιάζουν περισσότερο με υπομνήσεις και προειδοποιήσεις παρά με σχέδιο για επίθεση του συνόλου του «Άξονα της Αντίστασης».

Πιο μεγάλης κλίμακας είναι μόνο οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι από την Υεμένη που όχι μόνο έχουν το πλεονέκτημα μιας απόστασης που τους προστατεύει από άμεσα τιμωρητικά χτυπήματα, αλλά και ως ένα κατά βάση νικηφόρο κίνημα θεωρούν ότι μπορούν να συνεισφέρουν περισσότερο.

Την ίδια στιγμή η Ρωσία έχει επιλέξει μια στάση που χαρακτηρίζεται από τη σταθερή επιμονή στη λογική της ειρήνευσης. Καταδίκασε την επιχείρηση της Χαμάς στις 7 Δεκεμβρίου, αλλά ταυτόχρονα διατήρησε τους πολιτικούς διαύλους που έχει με την Παλαιστινιακή οργάνωση (στελέχη της οποίας έχουν κάνει επίσημη επίσκεψη στη Μόσχα), ζήτησε να επιμείνει ο ΟΗΕ στις πάγιες θέσεις του και άρα να προτείνει εκεχειρία και επέκρινε το Ισραήλ χωρίς, όμως, να χρησιμοποιήσει γλώσσα που θα παρέπεμπε σε ρήξη. Αντίστοιχες θέσεις έχει πάρει και η Κίνα, χώρα που το τελευταίο διάστημα είχε πάρει πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή, όπως παίζοντας ρόλο στην επαναπροσέγγιση ανάμεσα σε Σαουδική Αραβία και Ιράν.

Ο Πούτιν με τον ηγέτη των ΗΑΕ Μοχάμεντ μπιν Σαγιέντ

Ρωσία και Κίνα εκτιμούν ότι η Δύση θα έχει κόστος από τη στήριξη στο Ισραήλ

Όμως, το θέμα δεν είναι μόνο ότι η Ρωσία και η Κίνα εκτιμούν ότι αυτή τη στιγμή κερδίζουν περισσότερες συμπάθειες έχοντας μια στάση που δεν ταυτίζεται με αυτή της Δύσης.

Δείχνουν να εκτιμούν ότι ο πόλεμος στη Γάζα είναι άλλη μια εμπλοκή της «Συλλογικής Δύσης» σε μια σύγκρουση από την οποία δεν πρόκειται να βγει κερδισμένη.

Στην περίπτωση της Ουκρανίας, η άρνηση της Δύσης να συζητήσει τα ζητήματα «συλλογικής ασφάλειας» που ήγειρε η Ρωσία και η αντίληψη ότι θα μπορούσε στην Ουκρανία να υπάρξει η αποφασιστική ήττα της Ρωσίας που θα έστελνε μήνυμα στην Κίνα, οδήγησε στο μάλλον αντίθετο αποτέλεσμα μιας Ρωσίας που έχει πετύχει αρκετούς από τους στόχους της χωρίς να καταρρεύσει υπό το βάρος του πολέμου, την ώρα που για τη Δύση το ερώτημα εάν η συνεχιζόμενη στήριξη στην ουκρανική πολεμική προσπάθεια αποτελεί ματαιοπονία αρχίζει και τίθεται πραγματικά.

Αντίστοιχα, φαίνεται να υπάρχει η εκτίμηση ότι όποια και εάν είναι η έκβαση του πολέμου στη Γάζα, η συνεχιζόμενη στήριξη στο Ισραήλ θα φέρει τη Δύση αντιμέτωπη με τη διαχείριση μιας σύγκρουσης που θα τροφοδοτεί τη βία αλλά και με την απονομιμοποίηση της πολιτικής της σε μεγάλο μέρος του Παγκόσμιο Νότου, ξεκινώντας από τη Μέση Ανατολή, μιας σύγκρουσης που τελικά θα την εγκλωβίζει.

Ο συμβολισμός της διεύρυνσης των BRICS

Σε αυτό το φόντο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πρόσφατη επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μέση Ανατολή. Επισκέφτηκε τη Σαουδική Αραβία για να μιλήσει με τον πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και να υπογραμμίσει τη συνεργασία στο πλαίσιο του OPEC+ για τη ρύθμιση των τιμών του πετρελαίου και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ, και να συζητήσει ζητήματα επενδύσεων. Σημαντικός ο συμβολισμός ότι επιτράπηκε το προεδρικό αεροσκάφος του Πούτιν να συνοδεύεται από σχηματισμό τεσσάρων οπλισμένων μαχητικών Sukhoi Su-35, καταδεικνύοντας μάλιστα ότι μπορούν να καλύψουν μεγαλύτερες αποστάσεις από τα F-35. Και βεβαίως γυρίζοντας στη Μόσχα ο Πούτιν συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ραϊσί του Ιράν.

Όλα αυτά αποκτούν μια ξεχωριστή σημασία εάν σκεφτούμε ότι την 1^η Ιανουαρίου προστίθενται στη διαδικασία των BRICS  ως μέλη η Αίγυπτος, η Αιθιοπία, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και όλα αυτά στη χρονιά που την προεδρία της διαδικασίας αναλαμβάνει η Ρωσία.

Ακόμη και εάν συνυπολογίσει κανείς τις κατά καιρούς ταλαντεύσεις της κυβέρνησης Μόντι (που πάντως διατηρεί καλές σχέσεις με τη Ρωσία) όλα δείχνουν ότι ολοένα και περισσότερο η διαδικασία των BRICS θα φαντάζει ως ένα εναλλακτικό σημείο αναφοράς για τις χώρες που θα θέλουν να ταυτιστούν πλήρως με την πολιτική της Δύσης (και τα αδιέξοδα στα οποία ενίοτε αυτή καταλήγει) ακόμη και εάν δεν έχουν εξαρχής «αντιδυτική» τοποθέτηση. Και όλα αυτά μόνο ως ένας αναδυόμενος δυνάμει νέος συσχετισμός μπορούν να περιγραφούν.