Ποιος ο αντίκτυπος της συμφωνίας για το κλίμα στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη

Μόλις έπεσε το σφυρί της λήξης του συνόδου για το κλίμα στο Ντουμπάι, όλοι έσπευσαν να μιλήσουν για μια ιστορική συμφωνία που επιτέλους κοίταξε κατάματα τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», δηλαδή τα ορυκτά καύσιμα, για τα οποία αποφασίστηκε όλες οι χώρες του κόσμου να μειώσουν σημαντικά, χωρίς ωστόσο να γίνει το μεγάλο βήμα για την πλήρη κατάργηση τους.

Σε κάθε περίπτωση ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των διασκέψεων του ΟΗΕ για το κλίμα που έγινε αποδεκτός ο σημαντικός ρόλος των ορυκτών καυσίμων στην καταστροφική άνοδο της θερμοκρασίας, που αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για 2ο Κελσίου πάνω ως το τέλος του αιώνα θα αυξηθούν οι ετήσιοι θάνατοι εξαιτίας της ζέστης κατά 370% μέχρι το 2050, όπως γράφει η τελευταία έκδοση της ιατρικής επιθεώρησης The Lancet.

Από αυτή και μόνο την άποψη η συμφωνία των 200 χωρών που συμμετείχαν στην κλιματική σύνοδο COP28 είναι ορόσημο, αφού αποτελεί το μεγαλύτερο βήμα προόδου για τη σωτηρία του πλανήτη μετά τη συμφωνία του Παρισιού το 2015. Είναι όμως από μόνη της αρκετή για να πετύχει τον φιλόδοξο στόχο της διατήρησης της θερμοκρασίας κάτω από 1,5C τον τρέχοντα αιώνα, είναι το ερώτημα που θέτει τώρα σχετικό άρθρο του BBC.

«Μετάβαση προς την απομάκρυνση»

Πιθανότατα όχι, απαντά ο Ματ ΜακΓκραθ απεσταλμένος του βρετανικού δικτύου στην COP28 επισημαίνοντας ακριβώς αυτή την αδυναμία να συμφωνηθεί η σταδιακή αλλά πλήρη κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Επιλέγοντας τον όρο «transitioning away» (μετάβαση προς την απομάκρυνση) το τελικό κείμενο της συνόδου αποφεύγει τη διατύπωση «σταδιακή κατάργηση» (phase out) του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα, που είχε γίνει για μήνες το λάβαρο πίσω από το οποίο συντάσσονταν πάνω από 100 χώρες και χιλιάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Για την μικρή οπισθοχώρηση με τις μεγάλες συνέπειες δεν έφταιγαν μόνο οι χώρες παραγωγοί πετρελαίου όπως η Σαουδική Αραβία, αλλά και η στάση των αναπτυσσόμενων χωρών μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες ήταν αβέβαιες σχετικά για τον πολυπόθητο αρχικό στόχο της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων.

Για παράδειγμα για τη Νιγηρία, την Ουγκάντα, την Κολομβία και άλλες χώρες υπήρξαν παράπονα υπήρχαν ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από την πώληση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου για να διασφαλίσουν ότι θα μπορούσαν να πληρώσουν για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Η Κολομβία από την πλευρά της διαμαρτυρήθηκε ότι με την απομάκρυνση από αυτά, οι πιστωτικοί οργανισμοί υποβάθμισαν την αξιολόγησή της, πράγμα που σημαίνει ότι τα διεθνή δάνεια για να γίνουν πράσινα θα της κοστίσουν πολύ περισσότερο.

Πράσινη ενέργεια

Όπως και να έχει η συμφωνία έχει επίσης πολλά άλλα στοιχεία που θα βοηθήσουν στον περιορισμό των εκπομπών, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας δέσμευσης για τριπλασιασμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030. Αυτό θα οδηγήσει την αιολική και την ηλιακή ενέργεια να εκτοπίζουν τμήμα του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η απαίτηση από τις χώρες να υποβάλουν ισχυρότερα σχέδια μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2025.

Εάν η Κίνα και η Ινδία θέσουν την ταχεία μετάβαση στην πράσινη ενέργεια στο επίκεντρο αυτών των νέων δεσμεύσεων, τότε η διαφορά για την παγκόσμια προσπάθεια θα είναι επίσης τεράστια. Στη συμφωνία που επιτεύχθηκε υπάρχει επίσης αναγνώριση του ρόλου των «μεταβατικών καυσίμων», η οποία αποτελεί κωδικό του ΟΗΕ για τη συνέχιση της χρήσης του φυσικού αερίου, ενώ στηρίζεται και η χρήση της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, μια τεχνολογία που οι παραγωγοί πετρελαίου θέλουν να χρησιμοποιήσουν για να συνεχίσουν τις γεωτρήσεις.

Να σημειωθεί ότι εκτός από την ισχυρή αντίθεση του υπό την Σαουδική Αραβία, οργανισμού πετρελαιοεξαγωγικών χωρών OPEC, ο οποίος επιχειρηματολόγησε ότι ο κόσμος μπορεί να μειώσει τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου χωρίς να αποφεύγει συγκεκριμένα καύσιμα, αντίσταση πρόβαλαν και τα μικρά νησιωτικά κράτη θεωρώντας την έλλειψη μεγαλύτερης βραχυπρόθεσμης μείωσης των εκπομπών ως τη βασική αδυναμία που απειλεί τον τρόπο ζωής τους.

Οι αναλυτές

Στα σχόλια τους οι αναλυτές πάντως χαρακτηρίζουν τη συμφωνία στο Ντουμπάι το σημείο εκκίνησης, που θα δώσει στις επόμενες δύο COPs, στο Αζερμπαϊτζάν και τη Βραζιλία, την ευκαιρία να διορθώσουν την κακή πορεία που έχει πάρει ο κόσμος όσον αφορά το κλίμα.

Η άποψη τους είναι ότι με το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να συνεχίζει να μειώνεται, η πίεση στα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσει να αυξάνεται, καταλήγει το ίδιο κείμενο του BBC, εκτιμώντας ότι το 2025 η Βραζιλία θα καταφέρει να θέσει τα ορυκτά καύσιμα εκτός ορίων, για πάντα.