Ο αγώνας για τον ορισμό του βιασμού απειλεί τον πρώτο μεγάλο ευρωπαϊκό νόμο για τη σεξουαλική βία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδέχεται να είναι έτοιμη να συμφωνήσει για τον πρώτο της ειδικό νόμο για την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας, μιας μάστιγας που κοστίζει τη ζωή σε τουλάχιστον 50 γυναίκες κάθε εβδομάδα στην ευρωπαϊκή επικράτεια.

Ωστόσο, πρόκειται για ένα εγχείρημα που ενδέχεται να καταλήξει σε πλήρη αποτυχία λόγω της τιτάνιας μάχης που διεξάγουν εδώ και εβδομάδες τα κράτη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με ένα βασικό ζήτημα της προτεινόμενης οδηγίας: τη συναίνεση ως βάση των σεξουαλικών εγκλημάτων- δηλαδή, την παραδοχή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της αρχής που είναι γνωστή στην Ισπανία ως «μόνο το ναι είναι ναι», που σημαίνει ότι μια σεξουαλική πράξη χωρίς ρητή συναίνεση θεωρείται βιασμός.

Δεδομένου των προβλέψεων για μετατόπιση προς την ακροδεξιά στις ευρωεκλογές, η ψήφιση ενός τέτοιου νόμου στην επόμενη νομοθετική περίοδο θα είναι πρακτικά αδύνατη

Ο τριμερής διάλογος – οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να συμφωνήσουν σε ένα τελικό κοινό κείμενο του νόμου – θα πραγματοποιηθεί αυτή την Τετάρτη με την κάθε πλευρά να κατηγορεί την άλλη, με φόντο τη σταθερή άρνηση αρκετών κρατών, κυρίως της Γαλλίας και της Γερμανίας – χωρίς την οποία δεν υπάρχει ειδική πλειοψηφία για την ψήφιση του νόμου – να επιτρέψουν να βασίζεται ο ορισμός του βιασμού στη συναίνεση στους κανονισμούς.

Από την πλευρά τους, αρκετοί διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απείλησαν να ακυρώσουν ολόκληρο τον νόμο, εάν τα κράτη δεν υποχωρήσουν και δεν αποδεχθούν, τουλάχιστον, τον ορισμό του βιασμού που περιέχεται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Ανησυχία για την άνοδο της ακροδεξιάς

Για την ακρίβεια, διακυβεύεται ολόκληρη η ρύθμιση, η οποία μεταξύ άλλων επιδιώκει επίσης να ποινικοποιήσει πράξεις όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων και η διαδικτυακή παρακολούθηση. Με τις ευρωεκλογές του Ιουνίου να πλησιάζουν, πηγές από τις διαπραγματεύσεις εξηγούν ότι αν αυτό το σημείο-κλειδί δεν υπογραφεί τώρα, θα είναι πρακτικά αδύνατο να συμφωνηθεί ένα κείμενο και να επικυρωθεί πριν από την τελευταία σύνοδο ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Απρίλιο.

Δεδομένου των προβλέψεων για μετατόπιση προς τα δεξιά, ακόμη και προς την ακροδεξιά, στις ευρωεκλογές, η ψήφιση ενός τέτοιου νόμου στην επόμενη νομοθετική περίοδο θα είναι πρακτικά αδύνατη, προειδοποιούν.

Εν μέσω της διαμάχης μεταξύ βουλευτών και κρατών, η Ισπανία, η οποία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, παρέμεινε σχετικά σιωπηλή. Η χώρα κατηγορείται ότι δεν συμμετείχε επαρκώς στις διαπραγματεύσεις αυτές. Αυτό αποτελεί διπλή απογοήτευση, διότι, σύμφωνα με διάφορες πηγές, όπως αναφέρει η El Pais, η Ισπανία θεωρούνταν πάντα πρωτοπόρος και πρότυπο όσον αφορά τα δικαιώματα των γυναικών και την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας.

Επίσης, δεν γίνεται κατανοητό γιατί η χώρα δεν αγωνίστηκε για την οδηγία αυτή, όπως έκαναν άλλοι Ισπανοί υπουργοί για εξίσου δύσκολες ευρωπαϊκές προτάσεις τους τελευταίους μήνες.

Η ΕΕ δεν έχει καμία αρμοδιότητα

Τα νομικά επιχειρήματα του Παρισιού και του Βερολίνου βασίζονται στο γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει νομικές αρμοδιότητες σε αυτό το θέμα- αυτό ανήκει στο ποινικό δίκαιο κάθε χώρας. Και λένε ότι φοβούνται ότι, ελλείψει νομικής βάσης, κάθε χώρα που αντιτίθεται στους κανονισμούς θα μπορούσε να προσφύγει στο Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) και αυτό θα μπορούσε να καταλήξει να ακυρώσει ολόκληρη την οδηγία, η οποία επιδιώκει ευρύτερη προστασία για τις γυναίκες πέραν του βιασμού.

Το προπατορικό… αμάρτημα, ωστόσο, βρίσκεται στα ίδια τα κράτη, τα οποία προηγουμένως απέρριψαν την πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να μετατραπεί ο βιασμός σε ευρωέγκλημα με κοινό ορισμό, κάτι που θα είχε αποσαφηνίσει τη νομική κατάσταση. Όπως έχουν τα πράγματα, υποστηρίζουν διπλωματικές πηγές από τις χώρες που αντιτίθενται στην αποδοχή του βιασμού στην οδηγία, δεν αναγνωρίζεται ως διασυνοριακό έγκλημα, οπότε η ΕΕ δεν έχει καμία αρμοδιότητα στο θέμα αυτό.

Ωστόσο, οι νομικές υπηρεσίες της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προέβησαν σε μια ευρύτερη ερμηνεία, χρησιμοποιώντας τη νομική βάση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Πρόκειται για μια ακραία ερμηνεία που δεν συμμερίζονται οι νομικοί του Συμβουλίου, οπότε προς το παρόν η διαμάχη βρίσκεται σε αδιέξοδο, περιμένοντας να δούμε αν η Γαλλία ή η Γερμανία υποχωρήσουν και αλλάξουν τη δύναμη ψήφου ή αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποχωρήσει και δεν εκπληρώσει την απειλή του να ακυρώσει όλους τους κανονισμούς για το θέμα αυτό.