Σκληρά λόγια για την Ελλάδα από τη Διεθνή Αμνηστία

Το δημοσίευμα σκληρό και προκαλεί αν μη τι άλλο προβληματισμό για τη χώρα μας. «Ενέργειες και παραλείψεις του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος φέρεται να συνέβαλαν στην καταστροφική απώλεια ανθρώπινων ζωών μετά το ναυάγιο της Πύλου», αναφέρει το amnesty.it και τονίζει:

«Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι επίσημες έρευνες για αξιόπιστους ισχυρισμούς ότι ενέργειες και παραλείψεις της Ελληνικής Ακτοφυλακής συνέβαλαν στην καταστροφική απώλεια ανθρώπινων ζωών μετά το ναυάγιο της Πύλου πριν από έξι μήνες, έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο.

Το ψαροκάικο «Adriana», κατάμεστο από άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ανατράπηκε τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου, προκαλώντας το θάνατο σε περισσότερα από 600 άτομα. Είχε φύγει από τη Λιβύη πέντε ημέρες νωρίτερα με περίπου 750 μετανάστες και αιτούντες άσυλο στο πλοίο, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, κυρίως από τη Συρία, το Πακιστάν και την Αίγυπτο. Υπήρχαν μόνο 104 επιζώντες και μόλις 82 σοροί ανασύρθηκαν.

«Το ναυάγιο της Πύλου φαίνεται να ήταν ένα άλλο τραγικό παράδειγμα της αποποιήσεως των ελληνικών αρχών από την ευθύνη τους να σώσουν ζωές στη θάλασσα. Η πλήρης ανασυγκρότηση αυτού που συνέβη είναι κρίσιμης σημασίας για τη διασφάλιση της αλήθειας και της δικαιοσύνης για τους επιζώντες και τις οικογένειες των θυμάτων και την αποφυγή περαιτέρω θανάτων στη θάλασσα», δήλωσε η Judith Sunderland, αναπληρώτρια διευθύντρια της Human Rights Watch για την Ευρώπη και την Ασία.

Μίλησαν στην Διεθνής Αμνηστία 21 επιζώντες

Η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήραν συνεντεύξεις από 21 επιζώντες, πέντε συγγενείς ισάριθμων αγνοουμένων, αξιωματούχους της Ελληνικής Ακτοφυλακής και της Ελληνικής Αστυνομίας, εκπροσώπους μη κυβερνητικών οργανώσεων και εκπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών και διεθνών οργανισμών και υπηρεσιών.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματά τους, στις 15 ώρες που πέρασαν από τον πρώτο συναγερμό -όταν το Adriana βρισκόταν στην περιοχή έρευνας και διάσωσης- στο ναυάγιο, οι ελληνικές αρχές δεν κινητοποίησαν επαρκείς πόρους για τη διάσωση. Γνώριζαν ξεκάθαρα τον συνωστισμό και την έλλειψη νερού και τροφίμων στο πλοίο, καθώς και την παρουσία ανθρώπων που είχαν ήδη πεθάνει και εκκλήσεις για βοήθεια.

Μαρτυρίες

Οι μαρτυρίες των διασωθέντων διέψευσαν τις δηλώσεις των ελληνικών αρχών, σύμφωνα με τις οποίες οι επιβαίνοντες στο «Adriana» δεν ήθελαν να σωθούν: αυτό, σε κάθε περίπτωση, δεν θα απάλλασε το Λιμενικό από την υποχρέωση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια στη θάλασσα. Οι επιζώντες συμφώνησαν ότι είχαν ζητήσει διάσωση πολλές φορές, μεταξύ άλλων από το Λιμενικό Σώμα.

Και πάλι σύμφωνα με μαρτυρίες τους, σκάφος του Λιμενικού αγκίστρωσε με σχοινί το «Adriana» και το ρυμούλκησε με αποτέλεσμα να ανατραπεί. Τις επόμενες στιγμές το Λιμενικό ενεργοποίησε αργά την προσπάθεια διάσωσης και διέσωσε λιγότερους ανθρώπους από όσο μπορούσε, πραγματοποιώντας επικίνδυνους ελιγμούς.

Παρόμοιες κατηγορίες προέκυψαν από ανεξάρτητες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από την ανεξάρτητη ομάδα Solomon, τη διεπιστημονική ερευνητική πλατφόρμα Forensis και τους New York Times, Der Spiegel, El País, Lighthouse Reports και Washington Post.

Η φύση των ερευνών που διεξάγονται στην Ελλάδα εγείρει αμφιβολίες και ανησυχίες για τις προοπτικές ανάδειξης της ευθύνης για το ναυάγιο. Εννέα επιζώντες, υπό κράτηση, κινδυνεύουν με σοβαρές κατηγορίες στο δικαστήριο της Καλαμάτας, ενώ κατηγορούνται και για την πρόκληση του ναυαγίου. Εν τω μεταξύ, τον περασμένο Ιούνιο στρατοδικείο με δικαιοδοσία στο Πολεμικό Ναυτικό άνοιξε έρευνα για τις πιθανές ευθύνες του Λιμενικού Σώματος. Τον Σεπτέμβριο, 40 επιζώντες υπέβαλαν μήνυση στο ίδιο δικαστήριο, κατηγορώντας τις ελληνικές αρχές ως υπεύθυνες για το ναυάγιο. Δεν είναι σαφές πώς οι εξελίξεις σε καθεμία από αυτές τις έρευνες μπορεί να επηρεάσουν η μία την άλλη.

Αμφιβολίες εγείρονται από τις έρευνες που διεξάγονται στην Ελλάδα

Διασωθέντες από το ναυάγιο της Πύλου

Διαδικαστικές ελλείψεις

Οι μαρτυρίες των επιζώντων τόνισαν σοβαρές διαδικαστικές ελλείψεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο και τις δύο έρευνες, όπως η κατάσχεση των κινητών τηλεφώνων τους που θα μπορούσαν να περιέχουν βασικά στοιχεία για τα γεγονότα. Μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου ζήτησε η εισαγγελία του Πολεμικού Ναυτικού να πάρει τα κινητά τηλέφωνα αξιωματούχων του Λιμενικού Σώματος, τα οποία με τη σειρά τους θα μπορούσαν να περιέχουν στοιχεία. Μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, μόνο 13 επιζώντες είχαν κληθεί να καταθέσουν.

Τον Νοέμβριο το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη άνοιξε επίσης έρευνα για τις ενέργειες του Λιμενικού Σώματος, καθώς το τελευταίο είχε αρνηθεί τη διεξαγωγή εσωτερικής πειθαρχικής έρευνας.

Το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή ξεκίνησε επίσης έρευνα για τον ρόλο της Frontex, της υπηρεσίας ελέγχου των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα αεροσκάφη της οποίας είχαν εντοπίσει αρχικά το «Adriana». Ο Υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Frontex – ο οποίος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση της εφαρμογής των θεμελιωδών υποχρεώσεων του οργανισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα – διεξάγει επίσης τη δική του έρευνα.

Συμβάλλοντας στην έρευνα του γραφείου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπογράμμισαν ότι η Frontex έπρεπε να συνεχίσει να παρακολουθεί το «Adriana» και να εκδώσει σήμα κινδύνου.

Η Frontex είπε στους δύο οργανισμούς ότι την ευθύνη για τον συντονισμό των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης φέρουν οι εθνικές αρχές και ότι δεν εξέδωσε προειδοποιητικό σήμα καθώς δεν εκτίμησε ότι υπάρχει «άμεσος κίνδυνος για ανθρώπινες ζωές».

Τι απάντησε ο Έλληνας υπουργός στις επιστολές της Διεθνούς Αμνηστίας

Ο Έλληνας Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής απάντησε στις επιστολές της Διεθνούς Αμνηστίας και του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δηλώνοντας ότι η προστασία των ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα αποτελεί «το υψηλότερο επαγγελματικό πρότυπο και ηθική υποχρέωση» και ότι το Λιμενικό Σώμα και ο κοινός συντονισμός του Πειραιά για τις έρευνες σέβονται το νομικό και επιχειρησιακό πλαίσιο σχετικά με τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Ωστόσο, σε σχέση με τις συνεχιζόμενες δικαστικές και εξωδικαστικές έρευνες, το Λιμενικό δεν απάντησε στις ερωτήσεις των δύο οργανώσεων ούτε απάντησε στα ευρήματά τους.

Τα αρνητικά προηγούμενα των ερευνών ελληνικών ναυαγίων και η εκτεταμένη ατιμωρησία για συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώνονται στα σύνορα της Ελλάδας εγείρουν αμφιβολίες για την επάρκεια των συνεχιζόμενων δικαστικών ερευνών για την τραγωδία της Πύλου. Το 2022 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα για την ανεπάρκεια των προσπαθειών διάσωσης και τις επακόλουθες έρευνες για το ναυάγιο του 2014 στο Φαρμακονήσι, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 11 άτομα.

«Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι έρευνες διεξάγονται έγκαιρα»

«Σχεδόν 10 χρόνια μετά το θανατηφόρο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι, η απάντηση των ελληνικών αρχών στην τραγωδία της Πύλου είναι ένα κρίσιμο τεστ της προθυμίας τους να διερευνήσουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά ατόμων στα σύνορα του κράτους.

Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι επιζώντες και οι οικογένειες εκατοντάδων θυμάτων μπορούν να συμμετάσχουν στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, στις συνεχιζόμενες διαδικασίες και πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι οι έρευνες διεξάγονται έγκαιρα, διασφαλίζοντας την πληρότητα και την ακεραιότητα των αποδεικτικών στοιχείων». είπε η Adriana Tidona, ερευνήτρια μετανάστευσης της Διεθνούς Αμνηστίας», κατέληξε το δημοσίευμα του amnesty.it