Πέντε ισραηλινές ταινίες που εξερευνούν το Παλαιστινιακό ζήτημα

Από τις 7 Οκτωβρίου, σε μια απόπειρα να δοθεί ένα ευρύτερο πλαίσιο για τον σημερινό πόλεμο, μια σειρά άρθρων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν συμπεριλάβει ταινίες για τον «ανενημέρωτο» θεατή ώστε να κατανοήσει καλύτερα τις επιμέρους πτυχές της σύγκρουσης. Όσο αξιόλογες και ευθύβολες κι αν είναι αυτές οι ταινίες, γίνονται έρμαια των καταγγελιών για μεροληψία.

Ο Σάμι συνειδητοποιεί σταδιακά ότι ο πλούσιος τρόπος ζωής που ακολουθούσε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια συγκάλυψη της εύθραυστης και αναλώσιμης ύπαρξης του σε μια κοινωνία όπου θα αντιμετωπίζεται πάντα ως πολίτης δεύτερης κατηγορίας

Οι δημοφιλείς αυτές ταινίες έχουν επικεντρωθεί κυρίως στη παλαιστινιακή εμπειρία από «πρώτο χέρι»,  που ο κόσμος γνωρίζει αλλά παρακολουθεί άπραγος εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ωστόσο, για να αποφευχθεί η κατηγορία περί μονομέρειας, αξίζει να αναδειχθούν ταινίες ισραηλινών κινηματογραφιστών που εστιάζουν στο παλαιστινιακό ζήτημα.

The First 54 Years: An Abbreviated Manual for Military Occupation (2021)

Ο ισραηλινός κινηματογραφιστής Avi Mograbi, ο οποίος ζεί στο Παρίσι, είναι ιδρυτικό μέλος του περίφημου Breaking the Silence, μιας πρωτοβουλίας που ιδρύθηκε από μια ομάδα πρώην στρατιωτών, στόχος της οποίας είναι η καταγραφή των κακοποιήσεων κατά των Παλαιστινίων πολιτών από τον ισραηλινό στρατό στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Γάζα.

Το χαρακτηριστικό μαύρο χιούμορ και ο εξαγριωμένος τόνος του Mograbi έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε αυτό το διακριτικό, ευθύ και τεκμηριωμένο ντοκουμέντο για το πώς το Ισραήλ κατάφερε να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των κατεχομένων εδαφών μετά τον πόλεμο του 1967.

Οι συνεντεύξεις με τριάντα οκτώ ισραηλινούς στρατιώτες διανθίζονται με το «στεγνό» σχόλιο του σκηνοθέτη σχετικά με τις στρατηγικές που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση για να προσαρτήσει τα αραβικά εδάφη.

Πρόκειται για μια στοχαστική ταινία-δοκίμιο του Eyal Sivan με έδρα την Ευρώπη για την οικειοποίηση των χαρακτηριστικών παλαιστινιακών πορτοκαλιών από μια ισραηλινή καλλιέργεια που εξάγεται σε όλο τον κόσμο

Ο Mograbi υπογραμμίζει δύο βασικά και συχνά λησμονημένα γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι το ψήφισμα 242 του ΟΗΕ του 1974, το οποίο απαιτεί από το Ισραήλ να αποσυρθεί από τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.

Δεύτερον, ότι οι διαδοχικές εκρήξεις βίας σε μαζική κλίμακα που ξεκίνησαν με την Πρώτη Ιντιφάντα το 1987 ήταν άμεσο επακόλουθο της «πολιτικής των προσαρτήσεων» του Ισραήλ.

Στο φινάλε της ταινίας, ο Mograbi υποστηρίζει ότι κάθε ελπίδα για μια δίκαιη λύση δύο κρατών δεν ήταν παρά μια αυταπάτη που δημιούργησε το ισραηλινό κράτος.

The Laws in These Parts (2011) and The Viewing Booth (2019)

Ο ισραηλινός σκηνοθέτης Ra’anan Alexandrowicz σημείωσε παγκόσμια επιτυχία με το βραβευμένο στο Sundance The Laws in These Parts, το οποίο αποτελεί καταγγελτική έρευνα για το ισραηλινό νομικό σύστημα που στήθηκε, όπως το θέτει ένας συνεντευξιαζόμενος, για να επιβάλει την τάξη αν όχι τη δικαιοσύνη.

Αποτελούμενο από συνεντεύξεις με συνταξιούχους δικαστές του στρατού, ο Alexandrowicz, όπως και ο Mograbi, παίρνει ως αφετηρία τον πόλεμο του 1967 για να εξερευνήσει το νομικό πλαίσιο που είναι υπεύθυνο για τη συστηματική υποταγή των Παλαιστινίων και για τη νομιμοποίηση των οικισμών που βρίσκονται εκτός της Ιερουσαλήμ.

Από την κρατικά υποκινούμενη ρατσιστική μεταχείριση των Αράβων μέχρι την άνοδο της «διοικητικής κράτησης», όπου οι κατηγορούμενοι μπορούν να κρατούνται επ’ αόριστον σε περιορισμό χωρίς να τους απαγγέλλονται κατηγορίες, ο Alexandrowicz ασκεί σκληρή κριτική σε ένα δικαστικό σύστημα που υπήρξε αδυσώπητο στην συχνά απάνθρωπη αντιμετώπιση των Παλαιστινίων.

Jaffa, The Orange’s Clockwork (2009)

Πρόκειται για μια στοχαστική ταινία-δοκίμιο του Ισραηλινού σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ, Eyal Sivan με έδρα την Ευρώπη για την οικειοποίηση των χαρακτηριστικών παλαιστινιακών πορτοκαλιών από μια ισραηλινή καλλιέργεια που εξάγεται σε όλο τον κόσμο.

«Αναμειγνύοντας» αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και συνεντεύξεις τόσο με μελετητές όσο και με ηλικιωμένους μάρτυρες, ο Sivan καταγράφει με τρυφερότητα τα χρόνια πριν από το 1948, όταν Εβραίοι και Παλαιστίνιοι ζούσαν αρμονικά ο ένας δίπλα στον άλλον.

Ο Sivan παρουσιάζει την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 ως ένα μεγάλο αποικιοκρατικό εγχείρημα που εκμεταλλεύτηκε κάθε πιθανό μέσο για να δημιουργήσει μια ωραιοποιημένη εικόνα του κράτους του.

Let it be Morning (2021)

Η «πολιτική ατζέντα» της σουρεαλιστικής μαύρης κωμωδίας του Eran Kolirin δεν είναι τόσο αντιπαραθετική όσο οι προηγούμενοι τίτλοι- τα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που θέτει, αναζωπυρώνονται σε μια ανατρεπτική ιστορία που αποκαλύπτει την ωμή πραγματικότητα της παλαιστινιακής ύπαρξης μέσα στο Ισραήλ.

Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του αμφιλεγόμενου Παλαιστίνιου συγγραφέα Σαγιέντ Κασούα, η πλοκή της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τον Σάμι (Άλεξ Μπάκρι), έναν εργαζόμενος στον τομέα της πληροφορικής που ζει μια άνετη μεσοαστική ζωή στην Ιερουσαλήμ, μέχρι που βρίσκεται αποκλεισμένος στο αραβικό χωριό των παιδικών του χρόνων εξαιτίας ενός στρατιωτικού αποκλεισμού που επιβάλλεται για λόγους που δεν εξηγούνται πλήρως.

Αποξενωμένος από την αραβική του κοινότητα, ο Σάμι συνειδητοποιεί σταδιακά ότι ο πλούσιος τρόπος ζωής που ακολουθούσε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια συγκάλυψη της εύθραυστης και αναλώσιμης ύπαρξης του σε μια κοινωνία όπου θα αντιμετωπίζεται πάντα ως πολίτης δεύτερης κατηγορίας.

Η ταινία είναι εν μέρει μιαενδελεχής «εξέταση» της γκετοποίησης των Παλαιστινίων μέσα στο Ισραήλ, ενώ εν μέρει αποτελεί μια αιχμηρή μελέτη πάνω στον εγκλωβισμό και της σκληρότητα του να μην μπορείς να παίρνεις τη μοίρα σου στα χέρια σου.

*Με πληροφορίες από Middleasteye |  Κεντρική φωτογραφία θέματος: Berlin Film Festival | ‘The First 54 Years – An Abbreviated Manual for Military Occupation’