Έγραψες για τη Γάζα; Δεν θα βραβευτείς

Η Μάσα Γκέσεν, πιο σωστά το Μάσα Γκέσεν, αφού προτιμά την αντωνυμία they/them, είναι το είδος στοχαστή που συνήθως τιμάται στη Δυτική Ευρώπη.

Γεννημένο στη Ρωσία, έχει πλούσιο έργο πάνω στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και για χρόνια θεωρείτο η πιο γνωστή ΛΟΑΤΚΙ προσωπικότητα στη Ρωσία. Εβραϊκής καταγωγής είναι από τις πιο επικριτικές φωνές κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν. Στα ελληνικά μάλιστα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη το βιβλίο του «Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο». Πρόσφατα εκδόθηκε σε βάρος του ένταλμα σύλληψης από τις ρωσικές αρχές.

Έχει βραβευτεί το 2019 με το ιδιαίτερου κύρους Βραβείο της Λειψίας για την Ευρωπαϊκή Κατανόηση και διδάσκει δημοσιογραφία στη Νέα Υόρκη, καθώς το 2013 επέλεξε να φύγει από τη Ρωσία.

Την Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου επρόκειτο να ταξιδέψει από τη Νέα Υόρκη στη Βρέμη για να παραλάβει το βραβείο Χάνα Άρεντ. Όμως λίγο πριν αναχωρήσει ένας από τους φορείς που υποστηρίζουν το βραβείο, το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ (που συνδέεται με τους Πρασίνους) απέσυρε την υποστήριξή του και στη συνέχεια οι υπεύθυνοι του δημαρχείου της Βρέμης ανακοίνωσαν ότι δεν θα παραχωρούσαν την αίθουσα. Το ίδιο το βραβείο δεν ανακλήθηκε, αλλά δεν έγινε η μεγάλη τελετή βράβευσης.

Η αιτία που επικαλούνται είναι ένα άρθρο του Μάσα Γκέσεν, που δημοσιεύτηκε στις 9 Δεκεμβρίου στο περιοδικό New Yorker.

Το κείμενο αυτό με τίτλο «Στη σκιά του Ολοκαυτώματος. Πώς οι πολιτικές της μνήμης στην Ευρώπη συσκοτίζουν αυτό που βλέπουμε στο Ισραήλ και τη Γάζα σήμερα», διαπραγματεύεται το ζήτημα της μνήμης και των πολιτικών της και εξετάζει ανάμεσα στα άλλα τη συζήτηση για τον ορισμό του αντισημιτισμού και εάν αυτός πρέπει να περιλαμβάνει και ορισμένες εκδοχές κριτικής του κράτους του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των αιτημάτων για μποϊκοτάζ, αποεπένδυση και κυρώσεις σε βάρος του Ισραήλ (BDS). Υπενθυμίζει, ταυτόχρονα, τις θέσεις της Χάνα Άρεντ στη δεκαετία του 1940, όταν ασκούσε οξεία κριτική σε ορισμένες εκδοχές του σιωνιστικού κινήματος, όπως αυτή που εκπροσωπούσε ο Μεναχέμ Μπέγκιν.

Προς το τέλος του κειμένου – ενθυμούμενη και την εμπειρία της δικής του οικογένειας – ασχολείται με τους «πολέμους της μνήμης» στην Πολωνία και την πρόσφατη προσπάθεια να διαγραφεί η ιστορία της πολωνικής εμπλοκής στο Ολοκαύτωμα.

Σε αυτό το φόντο καταλήγει στη σημερινή κατάσταση στη Γάζα. Χαρακτηρίζει πράξη τρομοκρατίας την επιχείρηση της Χαμάς, όμως ταυτόχρονα δεν παραλείπει να υπογραμμίσει την κατάσταση που επικρατούσε στη Γάζα, συγκρίνοντάς την με αυτή στο γκέτο της Βαρσοβίας στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Υπενθυμίζει ότι συνήθως χρησιμοποιούσαμε για τη Γάζα τη φράση «ανοιχτή φυλακή» (φράση του Ντέιβιντ Κάμερον όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών) και αναφέρει ότι «πιθανώς ο πιο ταιριαστός όρος “γκέτο” θα είχε προκαλέσει αντιδράσεις για τη σύγκριση της μοίρας των πολιορκημένων κατοίκων της Γάζας με αυτή των Εβραίων στο γκέτο. Όμως, θα μας είχε δώσει και τη γλώσσα για να περιγράψουμε αυτό που συμβαίνει στη Γάζα τώρα. Το γκέτο εκκαθαρίζεται».

Ήταν μάλιστα αυτή η φράση που θεωρήθηκε επί της ουσίας αντισημιτική και αποσύρθηκε η υποστήριξη στο βραβείο.

Μιλώντας στη Washington Post θα αναφερθεί στην «τρέλα» της κατάστασης στη Γερμανία όπου «Εβραίοι καταγγέλλονται για αντισημιτισμό επειδή έκαναν κριτική στις πολιτικές του Ισραήλ» και υποστήριξε ότι διαμορφώνεται ένα κλίμα μακαρθισμού.