Φέτος γιορτάζουμε τα 100 χρόνια της La Divina

Η θεϊκή όπως την αποκαλούσε το οπερατικό κοινό, κατά κόσμον Μαρία Καλογεροπούλου, είχε μία ζωή που περισσότερο θυμίζει κινηματογραφική ταινία. Γεννημένη στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης από Έλληνες μετανάστες, από πολύ μικρή είχε δείξει το μουσικό της ταλέντο. Στο ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λούρα «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας» που παρουσιάστηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή μαθαίνουμε πολλές άγνωστες πτυχές της ζωής της. Σκεφτείτε ότι στο πλοίο της επιστροφής (1937) από την Αμερική, τραγούδησε για καλεσμένους του πλοιάρχου την Χαμπανέρα και την Παλόμα, αναφορές που βρίσκονται στο σωζόμενο ημερολόγιο στο οποίο της γράφουν “Σου ευχόμαστε μια μεγάλη καριέρα!”. Η Κάλλας τότε ήταν 13 χρόνων. Φτάνοντας στην Ελλάδα, η μητέρα της Ευαγγελία ονειρεύεται να κάνει την κόρη της σοπράνο και της βρίσκει δασκάλους μουσικής. Τα πρώτα χρόνια της μουσικής της πορείας εκτυλίχθηκαν στην Ελλάδα, ωστόσο η ίδια εδραιώθηκε στο διεθνές οπερατικό στερέωμα κατά την παραμονή της στην Ιταλία, όπου γνώρισε τον μαέστρο και μέντορά της Τούλιο Σεραφίν, όπως και τον πρώτο της σύζυγο, βιομήχανο Τζοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι.

Στο ντοκιμαντέρ μαθαίνουμε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο, ενίοτε δύσκολο και χαρισματικό άνθρωπο, με αυτήν την συγκλονιστική προσωπικότητα που έκανε όλο τον κόσμο να μιλάει για το ταλέντο του.

Γνωρίζατε ότι η πρώτη της Τόσκα ήταν στην πλατεία Κλαυθμώνος, σε ένα ανοιχτό θέατρο, το 1942;

Τα πρώτα της βήματα συνδέονται με την ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που ιδρύεται το 1939, ερμηνεύοντας πρωταγωνιστικούς ρόλους σε όπερες όπως «Τόσκα» του Πουτσίνι, «Φιντέλιο» του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, «Ο κάμπος» του Ντ’ Αλμπέρ και «Ο πρωτομάστορας» του Μανώλη Καλομοίρη. Αυτά τα χρόνια της ενηλικίωσης που έμαθε, έφτιαξε τη φωνή και τις μουσικές της βάσεις, δεν τα ξέχασε ποτέ και τα αναπολεί σε πολλές συνεντεύξεις της.

Όπως αναφέρει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, Γιώργος Κουμεντάκης: «Εργάστηκε πάρα πολύ σκληρά και έφτασε στο να ανανεώσει και να επαναπροσδιορίσει την έννοια της όπερας, όπως την έχουμε σήμερα και όπως θα την έχουμε για πολλά, πολλά ακόμη χρόνια στο μέλλον».

Στο εκτενές ρεπερτόριό της θα βρούμε μελοδράματα του Βάγκνερ, έργα της κλασικής όπερα σέρια, όπερες μπελ κάντο των Ντονιτσέτι, Μπελίνι και Ροσίνι και πιο σύγχρονα οπερατικά έργα των Βέρντι και Πουτσίνι. Όσο για τις επόμενες γενιές που δεν είχαν την τύχη να προλάβουν τη «Θεϊκή», είμαστε τυχεροί που στην εποχή της γινόντουσαν ηχογραφήσεις, οπότε μετά το 1940 που ξεκινάει αυτή η θρυλική καριέρα υπάρχουν πολλά διαθέσιμα έργα.

Πέραν της παρουσίας και συμμετοχής της στις διασημότερες λυρικές σκηνές της Ευρώπης και της Αμερικής, πρωταγωνίστησε στην πρώτη παραγωγή όπερας στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου. Ως ερμηνεύτρια τη συναντάμε σε 47 πλήρεις οπερατικούς ρόλους, με τον τελευταίο να διαδραματίζεται επί σκηνής το 1965. Στη συνέχεια, κάνοντας ένα μεγάλο διάλειμμα από τις ζωντανές εμφανίσεις για 8 χρόνια, πρωταγωνίστησε ως Μήδεια στην ομώνυμη ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, ασχολήθηκε με την σκηνοθεσία όπερας και παρέδωσε μαθήματα οπερατικής τέχνης στη διάσημη Σχολή για ερμηνευτικές τέχνες Τζούλιαρντ. Η τελευταία σκηνική της παρουσία είναι το 1973 σε μία παγκόσμια περιοδεία, με τον επί σειρά ετών συνεργάτη της Τζουζέπε Ντι Στέφανο, η οποία ολοκληρώθηκε στην Ιαπωνία το επόμενο έτος. Έκτοτε, η «απόλυτη πριμαντόνα» (prima donna assoluta) δεν τραγούδησε ποτέ λόγω μιας σειράς προβλημάτων που αντιμετώπιζε η φωνή της και απομονώθηκε στο Παρίσι. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, αφήνει την τελευταία της πνοή από έμφραγμα του μυοκαρδίου, σε ηλικία μόλις 53 ετών. Η Κάλλας αποτεφρώθηκε και οι στάχτες της διασκορπίστηκαν στο Αιγαίο Πέλαγος.

Δεκαετίες μετά το θάνατό της, παραμένει ένα πρότυπο για πολλούς μεταγενέστερους μονωδούς, μία εκ των πλέον εμπορικώς επιτυχημένων καλλιτεχνών της όπερας και ένας μύθος για το κοινό.

default

Το ντοκιμαντέρ για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στις 2 Δεκεμβρίου στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, ενώ στις 8 Δεκεμβρίου έκανε τηλεοπτική πρεμιέρα σε μεγάλο αφιέρωμα της γαλλικής τηλεόρασης στη μεγάλη ντίβα της όπερας.

Το 2023 είναι το «Έτος Μαρίας Κάλλας» και εντάσσεται στον επετειακό κατάλογο της UNESCO, με πολλά αφιερώματα εντός και εκτός χώρας.

Για όσους ενδιαφέρονται, συνεχίζεται η Έκθεση «UNBOXING CALLAS: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ» μέχρι και τον Ιανουάριο του νέου έτους στον 2ο όροφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος & Φουαγέ ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ.