Nikki Giovanni – «Η μαύρη αγάπη είναι μαύρος πλούτος»

«Ο μπαμπάς λέει ότι ο κόσμος είναι

ένα τύμπανο σφιχτό και σκληρό

και του είπα

θα βαρέσω

τον δικό μου ρυθμό»

– Nikki Giovanni

Η ποίηση της Nikki Giovanni άγγιξε μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό μέσω των ζωντανών απαγγελιών της. Έδωσε την πρώτη της δημόσια ανάγνωση στο πιο τζαζ σημείο της Νέας Υόρκης, το Birdland. Η δημόσια έκφραση της «καταπίεσης, του θυμού και της αλληλεγγύης», καθώς και ο πολιτικός της ακτιβισμός της, της επιτρέπουν να προσεγγίσει περισσότερους από τους –σχετικά κλειστούς- ποιητικούς κύκλους.

Μετά τη γέννηση του γιου της το 1969, η Τζιοβάνι ηχογράφησε αρκετά από τα ποιήματά της πάνωω σε μουσική τζαζ και γκόσπελ. Τότε ήταν που άρχισε να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, να μιλάει και να διαβάζει παρουσία ενός ευρύτερου κοινού. Παρόλο που τα προηγούμενα έργα της ήταν γνωστό ότι έφεραν έναν μαχητικό, επαναστατικό τόνο, η Giovanni στα ταξίδια της μετέδιδε «μια παγκόσμια αίσθηση αλληλεγγύης μεταξύ των καταπιεσμένων λαών του κόσμου».

Σε αυτή την αίσθηση της ανθρώπινης ενότητας η Τζιοβάνι ευθυγραμμίζεται με τις πεποιθήσεις του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ. Όπως ο Κινγκ, η Giovanni πιστεύει ότι μια ενιαία, συλλογική κυβέρνηση πρέπει να αποτελείται από τους καθημερινούς, απλούς πολίτες, ανεξάρτητα από τη φυλή, την εθνικότητα ή το φύλο. τη δεκαετία του 1970 και του ’80 η δημοτικότητά της ως ομιλήτρια αυξήθηκε ακόμη περισσότερο. Το 1972 η Giovanni πήρε συνέντευξη από τον Μοχάμεντ Άλι στο τηλεοπτικό πρόγραμμα Soul!-μια πραγματικά εκπαιδευτική και συγκινητική συζήτηση μεταξύ δύο βαθιά σκεπτόμενων ανθρώπων.

«Γεννιόμαστε άνδρες και γυναίκες… χρειαζόμαστε λίγη ευτυχία στη ζωή μας, λίγη ελπίδα, λίγη αγάπη… Μου αρέσει πραγματικά να πιστεύω ότι ένας μαύρος, όμορφος, αγαπημένος κόσμος είναι εφικτός»

Photo: Wikimedia Commons

Η θέση του μαύρου άνδρα στο νοικοκυριό

Η ποίηση της Giovanni στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ασχολήθηκε, μεταξύ άλλων, με τη μαύρη γυναικεία φύση και τη μαύρη ανδρική φύση. Σε ένα βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Αμερικανό μυθιστοριογράφο και ακτιβιστή, James Baldwin, με τίτλο «A Dialogue», οι δύο συγγραφείς μιλούν απροκάλυπτα για τη θέση του μαύρου άνδρα στο νοικοκυριό.

Ο Baldwin αμφισβητεί τη γνώμη της Giovanni σχετικά με την αναπαράσταση των μαύρων γυναικών ως «υπεύθυνες» στο νοικοκυριό.  «Ο άνδρας δεν είναι γυναίκα. Και είτε κάνει λάθος είτε έχει δίκιο… Κοίτα, αν ζούμε στο ίδιο σπίτι και είσαι η γυναίκα μου ή η σύζυγός μου, πρέπει να είμαι υπεύθυνος για το σπίτι».

Η Giovanni αναγνωρίζει τη δύναμη του μαύρου άνδρα, είτε είναι «υπεύθυνος» για το σπίτι είτε όχι, είτε είναι οικονομικά ευνοημένος. Η συνέντευξη καθιστά σαφές ότι ανεξάρτητα από το ποιος είναι «υπεύθυνος» για το σπίτι, η μαύρη γυναίκα και ο μαύρος άνδρας πρέπει να εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο. Σε μια συνέντευξη της 5ης Ιανουαρίου του 1972 με τον Μοχάμεντ Άλι, η Giovanni χρησιμοποιεί τη δημοτικότητά της ως ομιλήτρια σε ένα ευρύτερο κοινό για να διαβάσει μέρος του δοκιμίου της «Δίδυμοι» από το βιβλίο της «Δίδυμοι».

Στο απόσπασμα από αυτό το δοκίμιο, η Giovanni ξεκαθαρίζει: «Γεννιόμαστε άνδρες και γυναίκες… χρειαζόμαστε λίγη ευτυχία στη ζωή μας, λίγη ελπίδα, λίγη αγάπη… Μου αρέσει πραγματικά να πιστεύω ότι ένας μαύρος, όμορφος, αγαπημένος κόσμος είναι εφικτός». Τέτοια θέματα εμφανίστηκαν σε όλη την πρώιμη ποίησή της, η οποία επικεντρώθηκε στη δυναμική της φυλής και του φύλου στη μαύρη κοινότητα.

Η συνέντευξη της Nikki Giovanni με τον Μοχάμεντ Άλι 

Ο μακελάρης-μαθητής της

Ο Seung-Hui Cho, ο δολοφόνος που σκότωσε μαζικά 32 ανθρώπους στο Virginia Tech στις 16 Απριλίου 2007, ήταν μαθητής της σε ένα από τα μαθήματα ποίησης της Giovanni. Περιγράφοντάς τον ως «κακό» και «απειλητικό», απευθύνθηκε στον πρόεδρο του τμήματος για να απομακρυνθεί ο Cho από την τάξη της και δήλωσε ότι ήταν πρόθυμη να παραιτηθεί παρά να συνεχίσει να διδάσκει με αυτόν στο τμήμα.

Ο Cho απομακρύνθηκε από την τάξη της το 2005. Μετά το μακελειό, η Γιοωαννι δήλωσε ότι, μόλις άκουσε για τους πυροβολισμούς, υποψιάστηκε αμέσως ότι ο Cho μπορεί να ήταν ο δράστης.

Η Giovanni κλήθηκε από τον πρόεδρο του Virginia Tech, τον Τσαρλς Στέγκερ, να εκφωνήσει ομιλία κατά την επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα των πυροβολισμών στις 17 Απριλίου. Η ποιήτρια είπε ότι συνήθως αισθάνεται πολύ άνετα να εκφωνεί λόγους, αλλά ανησυχούσε ότι το συναίσθημά της θα την παρέσυρε. Η Giovanni έκλεισε την τελετή με ένα ποίημα-ψαλμό:

«Ξέρουμε ότι δεν κάναμε τίποτα για να το αξίζουμε. Αλλά ούτε και ένα παιδί στην Αφρική που πεθαίνει από AIDS. Ούτε τα αόρατα παιδιά που περπατούν τη νύχτα ξύπνια για να μην συλληφθούν από έναν στρατό απατεώνων. Ούτε το μωρό ελέφαντας που βλέπει την κοινότητά του να καταστρέφεται για ελεφαντόδοντο. Ούτε το παιδί από το Μεξικό που ψάχνει για φρέσκο νερό… Είμαστε το Virginia Tech…. Θα επικρατήσουμε».

Η ομιλία της προσπάθησε να εκφράσει την ιδέα ότι πραγματικά τρομερά πράγματα συμβαίνουν σε καλούς ανθρώπους -δημιούργησε μια αίσθηση ενότητας και έλαβε ένα χειροκρότημα πενήντα τεσσάρων δευτερολέπτων από το υπερπλήρες κοινό στο Cassell Coliseum, συμπεριλαμβανομένου του τότε προέδρου Τζορτζ Μπους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη nikki giovanni (@giovanni.nikki)

Ένα ντοκιμαντέρ για μια σπουδαία αγωνίστρια

Μετά την παραγωγή του «American Promise», οι Michèle Stephenson και Joe Brewster ήθελαν να δημιουργήσουν ένα πολύ διαφορετικό είδος ντοκιμαντέρ. Το παντρεμένο ζευγάρι συν-σκηνοθετών είχε περάσει πάνω από μια δεκαετία καταγράφοντας το ταξίδι του γιου τους και του καλύτερου φίλου του στο Dalton, ένα από τα πιο διάσημα ιδιωτικά σχολεία της χώρας.

«Αυτά ήταν 13 χρόνια έντονης verité κινηματογράφησης» δήλωσε η Stephenson, όταν εκείνη και ο Brewster ήταν στο podcast Toolkit του IndieWire. «Και νομίζω ότι ως καλλιτέχνες, θέλαμε να εξερευνήσουμε το μέσο και να καταλάβουμε ποιο άλλο είδος αφήγησης μπορούμε να δοκιμάσουμε».

Οι σκηνοθέτες είχαν αρχίσει να συνειδητοποιούν τους δημιουργικούς περιορισμούς και τους εφιάλτες της αδειοδότησης ενός μουσικού ντοκιμαντέρ όταν στόχευσαν την ποιήτρια-συγγραφέα Nikki Giovanni.

Η Giovanni ήταν μία από τις πιο εξέχουσες ποιήτριες-ακτιβίστριες που βγήκαν από το Black Arts Movement στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και, όπως διερευνά η ταινία, είναι μία από τις νονές του αφροφουτουρισμού και της εναλλακτικής καλλιτεχνικής σκηνής Afropunk. H Stephenson και ο Brewster ήταν ήδη εξοικειωμένοι με το συγγραφικό έργο της Giovanni (ο Brewster λέει ότι του άλλαξε την κοσμοθεωρία του ως έφηβος).

«Όταν συναντάμε την ποίηση της Nikki, δεν έχουμε μόνο μια είσοδο μέσω της ποίησης στην ψυχή κάποιου» δήλωσε ο Brewster. «Έχουμε επίσης τη μοναδική οπτική γωνία ενός ποιητή, η οποία είναι πάντα να αναποδογυρίζει τον κόσμο και να σε κάνει να σκεφτείς δύο φορές αυτό που μόλις άκουσες».

Η Stephenson πρόσθεσε ότι η Giovanni παρείχε μια ιδιαίτερα καλή βάση για να χτιστεί: «Η Nikki είναι πολύ ρυθμική, τόσο ως ρήτορας όσο και στην ποίησή της, οπότε αυτό μας έδωσε ένα μέτρο για το μοντάζ».

Δείτε το τρέιλερ του «Going to Mars: The Nikki Giovanni Project»