COP28: Θρίαμβος ή καταστροφή η σύνοδος για το κλίμα; Εξαρτάται ποιον θα ρωτήσεις

Οι διαπραγματεύσεις για την κλιματική κρίση που ολοκληρώθηκαν την Τετάρτη στο Ντουμπάι είναι σίγουρα προϊόν συμβιβασμού, μια προσπάθεια να βρεθεί κοινή γραμμή μεταξύ 196 χωρών με διαφορετικές ανάγκες και συμφέροντα.

Για πρώτη φορά έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες διεθνών συνομιλιών για το κλίμα, η τελική συμφωνία της συνόδου COP28 στο Ντουμπάι αναφέρεται για πρώτη φορά στην ανάγκη απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.

Ο όρος «μετάβαση» στο τελικό κείμενο απογοήτευσε τις 100 και πλέον χώρες που πίεζαν για ρητή δέσμευση «σταδιακής κατάργησης», μια πρόταση που απέρριψε το λόμπι του πετρελαίου, με επικεφαλής στην Ασία, μαζί με αναπτυσσόμενες χώρες που ανησυχούν για την οικονομική τους ανάπτυξη.

«Είναι σαν να υπόσχεσαι στον γιατρό σου ότι θα κάνεις τη ‘μετάβαση’ από τους λουκουμάδες μετά τη διάγνωσή σου με διαβήτη»

Τι πιστεύουν όμως οι ειδικοί για τις συνέπειες αυτού του συμβιβασμού;

Οι απόψεις διίστανται

Το Associated Press ρώτησε 23 εθνικούς εκπροσώπους, αναλυτές, επιστήμονες και ακτιβιστές τη γνώμη τους για την έκβαση της COP28.

Περισσότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι ήταν η σημαντικότερη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλιμα που έχει πραγματοποιηθεί ως σήμερα.

Μια μικρότερη αλλά καθόλου αξιοκαταφρόνητη ομάδα απέρριψε τη συμφωνία ως απαράδεκτη.

Και ακόμα και όσοι θεωρούν ότι πρόκειται για σημαντική εξέλιξη αναγνωρίζουν ότι μεγάλα προβλήματα παραμένουν.

Εκτός από την ιστορική πρώτη αναφορά στα ορυκτά καύσιμα, η συμφωνία προβλέπει ακόμα τριπλασιασμό των ΑΠΕ και διπλασιασμό της ενεργειακής αποδοτικότητας έως το 2030. Στη σύνοδο ιδρύθηκε επίσης ταμείο «ζημιών και απωλειών», το οποίο θα αποζημιώνει ευάλωτα κράτη για τις καταστροφές της κλιματικής αλλαγής, και επαναδιατυπώθηκε η δέσμευση για παροχή βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες ώστε να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα.

Από τους ειδικούς που ρώτησε το AP, οι περισσότεροι μη επιστήμονες εκτίμησαν ότι το Ντουμπάι κρατά ζωντανό τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού, σύμφωνα με τον οποίο η άνοδος της θερμοκρασίας έως το 2100 δεν πρέπει να υπερβεί τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Κι όμως, πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες προειδοποιούν ότι, χωρίς πιο γενναίες μειώσεις των εκπομπών άνθρακα, ο πλανήτης οδεύει προς άνοδο της θερμοκρασίας κατά τουλάχιστον 2,7 βαθμούς.

Διπλωματική επιτυχία

Οι διαπραγματευτές της COP28, από την άλλη, δηλώνουν περήφανοι και κάνουν λόγο για ιστορική επιτυχία.

«Πιστεύω ότι πήγε πολύ καλά» είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος της Ζάμπια Κόλινς Νζίβου, επικεφαλής της αντιπροσωπείς της χώρας του. «Οι ζημιές και απώλειες περιλαμβάνονται στο κείμενο. Το CHA [η συμφωνία προσαρμογής] περιλαμβάνεται επίσης. Μιλήσαμε και για τα ορυκτά καύσιμα. Οπότε πιστεύω ότι υπήρξε πρόοδος» είπε.

Για τη γερμανίδα διαπραγματεύτρια Τζένιφερ Μόργκαν, η οποία είχε παρακολουθήσει προηγούμενες COP ως αναλύστρια ή ακτιβίστρια, η συμφωνία είναι «πολύ σημαντική».

Ο Γιόχαν Ρόκστρομ. Επικεφαλής του διάσημου γερμανικού Ινστιτούτου του Πότσνταμ για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, χαιρέτισε τη συμφωνία, αναγνώρισε όμως ότι υπάρχουν και προβλήματα.

«Επιτέλους έχουμε ένα πλάνο με το οποίο μπορεί να δουλέψει ο κόσμος με στόχο τη σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο, το κάρβουνο και το αέριο. Δεν είναι τέλειο, απέχει πολύ από αυτό, και δεν είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένο με την επιστήμη, είναι όμως κάτι με το οποίο μπορούμε να δουλέψουμε» σχολίασε.

«Θα μας επιτρέψει όμως να πετύχουμε τον στόχο των 1,5 βαθμών, ακόμα κι αν εφαρμοστεί; Η απάντηση είναι όχι» ξεκαθάρισε.

Το πρόβλημα είναι ότι η συμφωνία περιέχει παραθυράκια που επιτρέπουν στις χώρες να συνεχίσουν να εξορύσσουν και να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, επισήμανε η Τζιν Σου της οργάνωσης Center for Biological Diversity.

Παρέπεμψε επίσης στην αναφορά τις συμφωνίας στα «μεταβαικά καύσιμα», όρος του ΟΗΕ για το φυσικό αέριο, το οποίο δεν ρυπαίνει μεν όσο ο γαιάνθρακας αλλά έχει κι αυτό εκπομπές άνθρακα.

«Από πολιτική άποψη κατέρριψε ένα μείζον εμπόδιο, περιέχει όμως και ‘δηλητηριώδη χάπια’ που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επέκταση των ορυκτών καυσίμων και της κλιματικής δικαιοσύνης είπε.

Περισσότερο αρνητικοί για την έκβαση της COP28 εμφανίστηκαν οι επιστήμονες.

Η γλώσσα του τελικού κειμένου «είναι σαν να υπόσχεσαι στον γιατρό σου ότι θα κάνεις τη ‘μετάβαση’ από τους λουκουμάδες μετά τη διάγνωσή σου με διαβήτη» σχολίασε ο Μάικλ Μαν, κλιματικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

«Το γεγονός ότι δεν υπήρξε συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ήταν ολέθριο».