Τα παιδιά μεταναστών και προσφύγων πορεύονται στην Ελλάδα με μόνη πυξίδα τα όνειρά τους

Η 18η Δεκεμβρίου έχει ανακηρυχθεί από τα Ηνωμένα Έθνη ως Διεθνής Ημέρα Μεταναστών, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η εκστρατεία του ΟΗΕ για την προστασία των μεταναστών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στα 18α γενέθλιά τους τα περισσότερα παιδιά φαντάζονται να σβήνουν όμορφες μεγάλες τούρτες και να γιορτάζουν την σημαντική αυτή στιγμή με φίλους και οικογένεια. Για τα παιδιά προσφύγων, όμως, και μεταναστών τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.

Για πολλούς νεαρούς πρόσφυγες και μετανάστες, η συμπλήρωση των 18 ετών δεν αποτελεί λόγο εορτασμού. Σηματοδοτεί το τέλος της υποστήριξης που λαμβάνουν ως παιδιά, αφήνοντάς τους με ελάχιστους ή καθόλου πόρους.

Σβήνοντας το κερί δεν εύχονται ακριβά δώρα, αλλά εφόδια για να χτίσουν μια νέα ζωή με αξιοπρέπεια.

Δεν είναι για όλα τα παιδιά η συμπλήρωση των 18 ετών ημέρα γιορτής

Σαν αυτά τα παιδιά είναι και ο Φασινέτ με τη Βερόνικα. Δύο 19χρονα παιδιά που προσπαθούν να κάνουν τα όνειρα τους πραγματικότητα. 

Ο Φασινέτ έφτασε στη Λέσβο από την Γουινέα το 2022. Δεν το φανταζόταν ποτέ πως πριν ενηλικιωθεί θα πρέπει να αποχαιρετήσει τους γονείς τους και να βρεθεί σε μια άγνωστη για εκείνον χώρα. Δεν θυμάται ποτέ να βρίσκεται μακριά τους για περισσότερο από μια βδομάδα. 

Το ζήτημα της ελληνικής υπηκοότητας αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» στο μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα, ιδίως για τα παιδιά δεύτερης γενιάς, τα παιδιά μεταναστών

«Δεν ξέρω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον, αλλά έχω πίστη»

«Αναζητούσα ένα ασφαλές μέρος να ζήσω και θεωρώ πως ή Ελλάδα είναι ένα από αυτά, παρά κάποιες δυσκολίες. Άλλωστε η ζωή δεν είναι όσο εύκολη όσο την έχουμε στο μυαλό μας και τα πράγματα δεν εξελίσσονται πάντα όπως τα θέλουμε» λέει στο in. 

«Μεγαλώνουμε γρήγορα, όμως οι εμπειρίες δεν τελειώνουν ποτέ. Δεν πηγαίνουν όλα όπως τα φανταζόμουν. Δεν ξέρω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον, αλλά αυτό που ξέρω σίγουρα, είναι πως ό,τι κάνω, αποτελούν μέρος ενός μεγάλου σχεδίου και ενός δρόμου που χάραξε για εμένα ο Θεός. Όποτε έχω κατά νου τον τελικό στόχο και συνεχίζω τον αγώνα μέχρι να δω που θα με οδηγήσει».

Ο ίδιος έχει επικεντρωθεί στους σπουδές του, την Πληροφορική και στον Προγραμματισμό, και είναι ένα από τα παιδιά που φαντάζεται τον εαυτό του να παραμένει στην Ελλάδα, καθώς όπως λέει είναι μια χώρα με πολλές ευκαιρίες και με ανθρώπους αλληλέγγυους που βοηθούν ο ένας τον άλλον. «Μ’ αρέσει που βλέπω ανθρώπους να βοηθούν άλλους, χωρίς να έχουν κάποιο κέρδος ή αναγνωρισημότητα. Πρόκειται για μια μεγάλη θυσία που την εκτιμώ πολύ». 

«Ο κάθε πρόσφυγας μπορεί να τα καταφέρει και να πετύχει τα όνειρα του στην Ελλάδα, απλώς χρειάζονται οι σωστές ευκαιρίες και αποδοχή από την κοινωνία», εξηγεί. 

Ο Φασινέτ έφτασε στην Ελλάδα το 2022, στη Λέσβο. Παρά τη στήριξη και την αγάπη που έχει δεχτεί, ακόμα φοβάται για ρατσιστικές επιθέσεις και είναι και ο λόγος δεν επιθυμούσε να φαίνεται καθαρά το πρόσωπό του σε φωτογραφίες, καθώς φοβάται ότι μπορεί να γίνει στόχος.

Στον ελεύθερο του χρόνο του αρέσει να παίζει σκάκι με τους φίλους του, αν και δεν του μένει πολύς από αυτόν, καθώς όταν δεν είναι στην σχολή, εργάζεται. 

Προφανώς δεν ζει στον δικό του μικρόκοσμο. Γνωρίζει ότι η αναζήτησή εργασίας αποτελεί ένα πολύ δύσκολο κομμάτι ακόμα και για τους Έλληνες, όπως και για αυτόν. Αυτό όμως που τον δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό είναι ότι έχουν έρθει τα πάνω-κάτω στη ζωή του και δεν μπορεί, προς το παρόν, να έχει μια ήρεμη και σταθερή καθημερινότητα. 

Παρ’ όλα αυτά παλεύει κάθε μέρα, έχοντας στο μυαλό του τα λόγια του πατέρα του, που του έλεγε πάντα ότι πρέπει να προσπαθεί και να πολεμάει και κάποια μέρα θα επιτύχει τους στόχους του. 

«Σπουδάζω ώστε μια μέρα να έχω ένα εισόδημα, να ανοίξω μια δικιά μου επιχείρηση, να έχω μια τέλεια δουλειά. Πιστεύω ότι μπορώ να τα πετύχω όλα αυτά και νιώθω πως είμαι σε καλό δρόμο» λέει στο in. 

«Δεν είναι επιλογή κανενός να είναι πρόσφυγας»

Πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες γίνονται δέκτες ρατσιστικών επιθέσεων, με την γνωστή φράση «γυρίστε πίσω στη χώρα σας» να αποτελεί παντιέρα των ακροδεξιών όχλων. 

«Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω το σκεπτικό πίσω από αυτό» εξηγεί ο Φασινέτ. «Μάλλον, σκέφτομαι, πως απλώς δεν γνωρίζουν ορισμένα πράγματα ή δεν έχουν μπει στη διαδικασία να μάθουν τι συμβαίνει στον κόσμο. Θα ήθελα να τους εξηγήσω ότι το να είναι κάποιος πρόσφυγας δεν είναι επιλογή. Τα σύνορα αποτελούν μονάχα εμπόδιο, ωστόσο είμαστε κι εμείς άνθρωποι, κομμάτι αυτού του πλανήτη. Να είστε συμπονετικοί να δίνετε ευκαιρίες στους άλλους, παρά την καταγωγή τους».

Ο Φασινέτ ευχαρίστησε τόσο το in που του έδωσε την ευκαιρία να μιλήσει για όλα αυτά, καθώς και όλους τους ανθρώπους που γνώρισε κατά τη διάρκεια όλης της διαδικασίας ασύλου του, από τον Φεβρουάριο μέχρι τώρα, για τη βοήθειά τους, ενώ στέλνει το δικό του μήνυμα σε όλους εκείνους που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις χώρες τους και αναζητούν άσυλο στην Ελλάδα.

«Οι άνθρωποι που έρχονται [στην Ελλάδα] δεν γνωρίζουν πολλά πράγματα. Θα μάθουν με τον καιρό και πιθανόν να μετανιώσουν για τις πράξεις τους, αλλά δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω τον χρόνο για να κάνουν κάτι διαφορετικό. Θα σας συμβούλευα επίσης, καθώς παρατήρησα ότι πολλοί από τους αιτούντες άσυλο δεν γνωρίζουν του τι τους περιμένει, θα σας παρακαλούσα να τους εξηγήσετε, όπως επίσης και να τους βοηθήσετε να ξέρουν τα δικαιώματά τους».

«Τα σύνορα αποτελούν μονάχα εμπόδιο, ωστόσο είμαστε κι εμείς άνθρωποι, κομμάτι αυτού του πλανήτη»

Ο αγώνας για την ελληνική ιθαγένεια

Η Βερόνικα είναι 19 χρόνων. Ήρθε στην Ελλάδα το 2007 με τους γονείς της όταν ήταν 3 ετών. Οι γονείς της είναι από τη Νιγηρία αλλά πήγαν πρώτα στον Λίβανο, όπου και γεννήθηκε η Βερόνικα. Ύστερα λόγω της εμπόλεμης κατάστασης αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν για δεύτερη φορά και να πάνε προς την Ελλάδα όπου εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη. 

Υπήρξαν φορές που βίωσε τον ρατσισμό όταν ήταν μικρή, σχετικά με το πως «φαινόταν» και το πώς ήταν τα μαλλιά της. Ωστόσο προσπαθεί να μην κρατάει κακία σχολιάζοντας με ένα χαμόγελο «ήταν παιδάκια, δεν ήξεραν πολλά».

Όντας ακόμα σε μικρή ηλικία οι γονείς της προσπάθησαν με κάθε τρόπο να βοηθήσουν στην ένταξή της στην ελληνική κοινωνία και ιδιαίτερα στο να μπορέσει η Βερόνικα να μάθει όσο δυνατόν καλύτερα ελληνικά, ώστε να μπορέσει να πάει και σχολείο. 

Έτσι μέσω κάποιου οργανισμού που στήριζαν και βοηθούσαν μετανάστες, βρέθηκε ένας δάσκαλος, ο οποίος παρείχε βοήθεια στην μικρή Βερόνικα και τη στήριξε στο δύσκολο αυτό ταξίδι. 

Η ίδια νιώθει κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας πλέον, χωρίς ωστόσο να το λέει με σιγουριά. «Ο περίγυρος μου και οι φίλοι μου δεν μού συμπεριφέρονται διαφορετικά από ότι θα συμπεριφέρονταν σε κάποιο παιδί από την Ελλάδα, όποτε αυτό με βοηθάει να νιώθω κομμάτι της κοινωνίας» λέει στο in. 

Η Βερόνικα πλέον σπουδάζει πληροφορική, αν και η πρώτη της επιλογή ήταν αρχιτεκτονική, ωστόσο δυσκολεύτηκε να φτάσει την βάση στις Πανελλήνιες εξετάσεις, στις οποίες συμμετείχε. 

Μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να λάβει ελληνική υπηκοότητα, παρά μόνο άδεια διαμονής. 

Τα «χαρτιά», ένας άτυπος όρος που έχουν υιοθετήσει οι μετανάστες, είναι μια διαδικασία χρονοβόρα και πολυδάπανη

Το ζήτημα της ελληνικής υπηκοότητας αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» στο μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα, ιδίως για τα παιδιά δεύτερης γενιάς, τα παιδιά μεταναστών, που παρά το γεγονός ότι βρίσκονται από πάρα πολύ μικρή ηλικία στη χώρα -κάποια από αυτά μάλιστα μπορεί να έχουν γεννηθεί και στην Ελλάδα- δεν έχουν αναγνωριστεί ως Έλληνες πολίτες. 

Η Βερόνικα είναι 19 χρόνων. Ήρθε στην Ελλάδα το 2007 με τους γονείς της όταν ήταν 3 ετών.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί τρομερά εμπόδια στα παιδιά αυτά. Τα «χαρτιά», ένας άτυπος όρος που έχουν υιοθετήσει οι μετανάστες, είναι μια διαδικασία χρονοβόρα και πολυδάπανη, κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς μετανάστες να προβούν σε αίτηση ώστε να ξεκινήσουν διαδικασία ώστε να λάβουν ελληνική υπηκοότητα. 

Πέραν της ανασφάλειας που αισθάνονται και την μεγάλη ταλαιπωρία και τα έξοδα που που απαιτούνται για την έκδοση των αδειών παραμονής, τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να σπουδάσουν σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, να εργαστούν σε χώρες του εξωτερικού ή ακόμα και να ταξιδέψουν. 

Η Βερόνικα και ο Φασινέτ έχουν λάβει υποστήριξη από το Πρόγραμμα Νεανικής Ενδυνάμωσης και Αυτονομίας νεαρών προσφύγων, το οποίο υλοποιείται από την International Rescue Committee (IRC) Hellas, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Στην Αθήνα οι υπηρεσίες παρέχονται στο κέντρο «Κυψέλη», ενώ στη Θεσσαλονίκη στο ΚΕΜ του Δήμου.

«Ονειρεύομαι να ταξιδεύω»

Για τη Βερόνικα τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά. «Ήθελα να πάω σε άλλη χώρα της Ευρώπης να σπουδάσω, όπως στη Φινλανδία. Ωστόσο δεν μπορούσα. Αν ήμουν πολίτης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα δίδακτρα θα ήταν λιγότερα. Είναι πολύ δύσκολο σε αυτόν τον τομέα. Επίσης η όλη διαδικασία έκδοσης για τα “χαρτιά” και το τρέξιμο σε δικηγόρους και σε διάφορα γραφεία, είναι κουραστική» περιγράφει η Βερόνικα. «Είναι τόσο τα χαρτιά που πρέπει να συγκεντρώσουμε για την αίτηση, παίρνει τόσο καιρό».

Για εκείνη, η Ελλάδα είναι μια ζώνη άνεσης, ωστόσο θα ήθελε κάποια στιγμή να καταφέρει να ταξιδέψει και σε άλλες χώρες, καθώς δεν έχει καταφέρει να περάσει ακόμα τα ελληνικά σύνορα. «Θα ήθελα να δω πως είναι οι άλλες χώρες. Μόνο στην Αθήνα έχω καταφέρει να πάω και αυτό μόνο για να φτιάξω τα “χαρτιά” μου». 

Χιλιάδες παιδιά βρίσκονται εγκλωβισμένα στην δίνη της διαδικασίας απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας, όπως η Βερόνικα. «Υπομονή» τους λέει, «είναι μια μεγάλη και δύσκολη διαδικασία και όσο προσπαθείς να το βιάσεις προκαλεί μόνο πονοκέφαλο και όταν δεν πάει καλά φαίνονται όλα βουνό. Παίρνει καιρό, όπως και η άδεια διανομής, αλλά θα τα καταφέρετε».