Πάλι και πάντα οι λέξεις

Το να έχεις να κάνεις με ένα τρομερό περιστατικό, όπως ο ακρωτηριασμός του αστυνομικού εξαιτίας της φωτοβολίδας που πέταξε ο δεκαοχτάχρονος, και να περιορίζεσαι να σχολιάζεις ένα γλωσσικό ατόπημα που συνδέεται μαζί του θα μπορούσε να θεωρηθεί ως έλλειψη ενσυναίσθησης.

Ισως όμως και μιας ευαισθησίας που αν υπήρχε, ή είχε πλατιά καλλιεργηθεί, ενδεχομένως να περιοριζόταν ο αριθμός των θυμάτων που δεν παύουμε να θρηνούμε με τη μία ή την άλλη αφορμή ενώ η ύπαρξη πολλών από αυτά τα θύματα δεν αποκλείεται να έχει ως αφετηρία την κακοποίηση της γλώσσας.

Το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ακούσαμε στο δελτίο ειδήσεων γνωστού τηλεοπτικού σταθμού έναν ρεπόρτερ να χαρακτηρίζει ως «μέντορα» τον άνθρωπο που εφοδίασε τον δεκαοχτάχρονο με τη φωτοβολίδα και τον «συμβούλευσε» πώς και εναντίον ποιού θα τη χρησιμοποιήσει.

Οσο εξοργιστικά δραματικές και αν είναι οι λεπτομέρειες αυτής της «δοσοληψίας», δεν παύει, αν και σε απείρως μικρότερο βαθμό, να είναι εκνευριστική η χρησιμοποίηση μιας λέξης όχι απλώς στη θέση μιας άλλης, αλλά στη θέση μιας λέξης με το ακριβώς αντίθετο περιεχόμενο.

Ο πολυτιμότατος Μπαμπινιώτης για μια ακόμη φορά μας διευκρινίζει πληροφορώντας μας ταυτόχρονα πως «μέντορας είναι αυτός που με τη σύνεσή του και τις ορθές του συμβουλές καθοδηγεί κάποιον, συνηθέστερα νεότερό του».

Επομένως δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ανώδυνο σύμπτωμα αγραμματοσύνης, αλλά με ένα φαινόμενο που θέλει τόσο πιο επαρκείς να λογαριαζόμαστε στη δουλειά που κάνουμε όσο πιο ηχηρές και εντυπωσιακές, κατά τη γνώμη μας, είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε.

Εστω και αν αλλάζοντας βάναυσα το περιεχόμενό τους κάνουμε προβληματική τη χρήση τους στην αυθεντική τους εκδοχή. Δεν έχει παρά να παρατηρήσει κανείς τη χρήση της λέξης «διαχείριση».

Λέξη προορισμένη να χρησιμοποιείται όταν χρειάζεται να αποκτήσουμε μια αίσθηση του μεγέθους πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων, κατέληξε στο σύνολο σχεδόν των σίριαλ που προβάλλονται να τη μετέρχονται με μια αλαζονικότητα άνθρωποι καθημερινοί που έχουν στριμωχτεί αισθηματικά σάμπως και η επίλυση του προβλήματός τους να αφορά τη λύτρωση της ανθρωπότητας.

Φτάνει να σκεφτεί κανείς τι θα συνέβαινε, ή σε ποιον βαθμό θα ήταν ακατόρθωτη ακόμη και η πιο στοιχειώδης επικοινωνία ανάμεσά μας, αν έστω και ελάχιστες λέξεις του λεξιλογίου μας τις χρησιμοποιούσαμε με έναν τρόπο που να μην εκφράζει μόνο την ανάγκη που τις δημιούργησε, αλλά με την ίδια επάρκεια να «δηλώνουν» μια ακριβώς αντίθετη ανάγκη.

Αν μέσα σε μια ενημέρωση που μας προσφέρεται με τη μορφή της χιονοστιβάδας, η ενημέρωση δεν οργανώνεται με έναν τρόπο τόσο ακριβή και σχολαστικό όπως θα γινόταν αν την προσλαμβάναμε με το σταγονόμετρο, τότε οποιαδήποτε μορφή πλουραλισμού – τόσο απαραίτητη όσον αφορά το επιτακτικό και διαρκές αίτημα να αισθανόμαστε ελεύθεροι – δεν συνιστά παρά παραπλάνηση και εξαπάτηση.

Δεν προέκυψε τυχαία η φράση του Κόλεριτζ «συχνά η ιστορία μιας λέξης είναι μεγαλύτερη σε σχέση με την ιστορία μιας εκστρατείας».

Αν μια εκστρατεία έχει ως προϋπόθεση και ως κατάληξή της έναν μεγάλο αριθμό θυμάτων, έναν εξίσου μεγάλο αριθμό θα μετρούσε κανείς ενώ θα αναλογιζόταν τις συνέπειες που έχει προκαλέσει η άστοχη, όταν δεν πρόκειται για μια βάρβαρη αλλοίωση του περιεχομένου τους, χρήση των λέξεων.

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»