Ο Γλάρος του Δημήτρη Καραντζά

Ο Γιάννης Βαρβέρης έλεγε «μεταφραστικό οργανισμό» την απόδοση του Γλάρου του Τσέχωφ, δια χειρός της Ξένιας Καλογεροπούλου. Πάνω σε αυτόν τον οργανισμό ο ανανεωτής μα και ουσιαστικός και βαθύς Δημήτρης Καραντζάς στήνει τον δικό του Γλάρο σε δύο διαφορετικά τοπία, μια αποθήκη κι ένα ρωσικό σπίτι στο Θέατρο Προσκήνιο.

Άφαντη η Λίμνη που καθρεφτίζει την αλληλουχία των ματαιώσεων των ηρώων, τις μεταβολές τους. Γιατί η Λίμνη που δεν υπάρχει πουθενά είναι ταυτόχρονα και κυρίαρχη στο έργο του τρομερού παιδιού του ελληνικού θεάτρου.

Αν έχει νόημα να ανέβει ένα έργο τόσο κλασικό –άρα άχρονο- πέραν του γεγονότος πως τα νοήματα του αφορούν τον άνθρωπο ή τον σημερινό μετά-άνθρωπο, έχει σημασία να δούμε και ποια κλωστή του ξετυλίγει ή επιλέγει να ξετυλίξει ο εκάστοτε σκηνοθέτης.

Έχει νόημα η ανανέωση του; Μα ο Τσέχωφ υπήρξε και είναι ο πιο μελλοντικός των δημιουργών, ανατόμος και τρυπάνι του ανθρώπινου ψυχισμού, εικονοκλάστης και αυτο-υπονομευτικός του ίδιου του εαυτού. Ο Τσέχωφ μοιράζεται στους ήρωες του, έλεγε ένας κριτικός.

Ο Καραντζάς μοιράζεται στους ηθοποιούς του. Και δεν εξαντλεί το έργο στα όρια της τέχνης για την τέχνη, στο μέγα ερώτημα της Επιτυχίας, στον Έρωτα ως υπενθύμιση των ορίων και των εγωισμών, στις τάξεις που άτσαλα επιχειρούν να ανεβοκατεβούν την κλίμακα της ρωσικής ζωής και μελαγχολίας.

Κατάρα της πλήρωσης ενός ονείρου

Ο Καραντζάς, θέτει τον φακό του ακόμη πιο εσωτερικά, στα μεγάλα ερωτήματα των ηρώων του. Τους χορογραφεί σε ένα γαιτανάκι αποκρύψεων και εξομολογήσεων, ψεμάτων και ασκήσεων εγωισμού. Είναι όλοι πληγωμένοι Γλάροι, είτε είναι επίδοξοι, ματαιωμένοι ή καταξιωμένοι συγγραφείς, είτε είναι πετυχημένοι ή αποτυχημένοι ηθοποιοί, είτε είναι φανερά ή κρυφά ερωτευμένοι μεταξύ τους διαμορφώνοντας ένα κινούμενο και ναρκοθετημένο τοπίο.

Να αλλάξει η φόρμα του θεάτρου, να αφορά το κοινό ή όχι; Αξίζει η θυσία της Τέχνης και η εκχώρηση του εαυτού σε ένα σκηνικό και προσωπικό όραμα;  Μα η νέα θεατρίνα Νίνα αν καθρεφτιστεί στο μέλλον της θα μοιάζει της Αρκαντίνα (εδώ μια μοναδική Θεοδώρα Τζήμου, εμπειρία για τον θεατή), ο Τρέπλιεφ αν τα καταφέρει θα γίνει Τριγκόριν.

Ο μέγιστος των ανατόμων, λέει: δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό από τα να γίνεις αυτό που εύχεσαι. Ο άνθρωπος είναι ικανός για όλα. Το πιο κακό των ζώων. όταν ξανασυναντιούνται οι ήρωες του έργου του Καραντζά, τώρα σε ένα ρώσικο σπίτι και με αφορμή την καταδικαστική ασθένεια του θείου Σόριν είναι όλοι αλλιώς.

Και στο πρόσωπο της Νίνας (μια συγκλονιστική Δήμητρα Βλαγκοπούλου), βλέπεις ακριβώς την κατάρα της πλήρωσης ενός ονείρου. Ο Καραντζάς στήνει μια παράσταση αναφορά και εμπειρία για τον θεατή.