Κοιμάστε με τις κότες; Ίσως οφείλεται στους Νεάντερταλ

Γονίδια που πέρασαν στον Homo sapiens από τις σεξουαλικές συνευρέσεις του με τους Νεάντερταλ μπορεί να παίζουν ρόλο στην τάση ορισμένων ανθρώπων να κοιμούνται και να ξυπνούν με τις κότες.

Τα γονίδια του «πρωινού τύπου», λένε οι ερευνητές, ίσως βοήθησαν τους προγόνους μας να προσαρμοστούν στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης, όπου η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας αλλάζει σημαντικά από το καλοκαίρι στον χειμώνα.

«Εξετάζοντας τμήματα DNA των Νεάντερταλ που παραμένουν στο γονιδίωμα των σύγχρονων ανθρώπων αποκαλύψαμε μια εντυπωσιακή τάση» σχολίασε σε δελτίο Τύπου ο Τζον Κάπρα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, επικεφαλής της μελέτης. Πολλά από αυτά τα γονίδια επηρεάζουν το βιολογικό ρολόι και δημιουργούν «αυξημένη τάση» να είναι κανείς πρωινός τύπος.

Μέρα και νύχτα

Οι σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από τουλάχιστον 300.000 χρόνια. Περίπου πριν από 70.000 χρόνια εξαπλώθηκαν στην Ευρασία, όπου συνάντησαν τουλάχιστον δύο άλλα είδη ανθρώπου, τους Νεάντερνταλ και τους μυστηριώδεις «Ντενίσοβαν».

Τα τρία είδη διασταυρώθηκαν και αντάλλαξαν γενετικό υλικό. Τα περισσότερα γονίδια των Νεάντερταλ και των Ντενίσοβαν ήταν επιζήμια για τον Homo sapiens και τελικά εξαλείφθηκαν από το γονιδίωμά του, κάποια όμως ήταν επωφελή και διατηρήθηκαν.

Προηγούμενες μελέτες, για παράδειγμα, συνέδεαν γονίδια των συγγενών μας με την προσαρμογή των Θιβετιανών σε μεγάλο υψόμετρο, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το ποσοστό σωματικού λίπους, το χρώμα του δέρματος, ακόμα και την προδιάθεση για σοβαρή Covid-19.

Στη νέα μελέτη, η οποία πρόκειται να δημοσιευτεί στην επιθεώρηση Genome Biology and Evolution του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ερευνητές αμερικανικών ιδρυμάτων εξετάζουν αν η γονιδιακή δεξαμενή των σημερινών ανθρώπων περιλαμβάνει γονίδια των Νεάντερταλ που επηρεάζουν τον κιρκαδικό ρυθμό, έναν άλλο όρο για το λεγόμενο βιολογικό ρολόι.

Οι ερευνητές εξέτασαν 246 γονίδια του βιολογικού ρολογιού και εντόπισαν διαφορές ανάμεσα στον Homo sapiens και τον Homo neanderthalensis (του οποίου το γονιδίωμα έχει διαβαστεί στο σύνολό του).

Για να εξετάσει αν γονίδια των Νεάντερταλ διατηρούνται μέχρι σήμερα, η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε το UK Biobank, τράπεζα δεδομένων στην οποία έχουν καταχωρηθεί γενετικές και ιατρικές πληροφορίες για μισό εκατομμύριο άτομα στη Βρετανία.

Πράγματι, η ανάλυση αποκάλυψε ότι κάποιοι άνθρωποι φέρουν γονίδια των Νεάντερταλ που έχουν συνδεθεί με την τάση για πρωινό ξύπνημα.

Τόσο στον άνθρωπο όσο και σε άλλα ζώα, το πρωινό ξύπνημα συνδέεται με ένα ασυνήθιστο βιολογικό ρολόι στο οποίο ένα ημερονύχτιο διαρκεί λίγο λιγότερο από 24 ώρες. Μελέτες σε πειραματόζωα υποδεικνύουν ότι αυτή η επιτάχυνση βοηθά να συγχρονιστεί το βιολογικό ρολόι με τις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Στην Αφρική όπου εξελίχθηκε ο Homo sapiens, οι διακυμάνσεις στη διάρκεια της ημέρας και τη νύχτα ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα είναι πολύ μικρές σε σχέση με μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη όπως στην Ευρώπη.

Όταν όμως εξαπλώθηκαν προς τα βόρεια, το βιολογικό τους ρολόι ίσως δεν μπορούσε να προσαρμοστεί εύκολα σε αυτές τις εναλλαγές, συγκριτικά με τους Νεάντερταλ που ήταν καλά προσαρμοσμένοι στις ευρωπαϊκές συνθήκες.

Επόμενο βήμα των ερευνητών είναι να αναζητήσουν γονίδια των Νεάντερταλ σε άλλους σύγχρονους πληθυσμούς και να εξετάσουν αν επηρεάζουν και άλλες συμπεριφορές εκτός από τον ύπνο.