Οι μουσικοί που χάσαμε το 2023

«Μερικές φορές μοιάζει σαν να βρισκόμαστε σε μια διαρκή κατάσταση πένθους, αποχαιρετώντας τον ένα λαμπρό μουσικό μετά τον άλλο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο 24ωρος ειδησεογραφικός κύκλος και ο γηράσκων πληθυσμός των καλλιτεχνών που καθορίζουν εποχές, όλα συμβάλλουν στην αντίληψη ότι υποφέρουμε συνεχώς από τεράστιες απώλειες –γνωρίζοντας, όμως, ότι νέα ζωή μας περιμένει στη γωνία και νέα ακούσματα θα ξεπροβάλλουν από το πεντάγραμμο» γράφει η   Lindsay Zoladz στους New York Times.

Ακόμη και υπό αυτό το πρίσμα, το 2023 ήταν μια χρονιά εξαιρετικής θλίψης στον κόσμο της μουσικής. Αποχαιρετήσαμε μερικούς απόλυτους τιτάνες (Harry Belafonte, Tina Turner, Tony Bennett), πολιτισμικά είδωλα (David Crosby, Robbie Robertson, Jeff Beck) και αγαπημένους επαναστάτες (Sinead O’Connor, Tom Verlaine, Shane MacGowan), μεταξύ πολλών άλλων.

1. Jeff Beck: «Over the Rainbow»

Ας ξεκινήσουμε με ένα κλασικό τραγούδι, που επαναπροσδιορίστηκε ως μια υψίφωνη, χωρίς λόγια άρια από τον θρύλο της κιθάρας Jeff Beck, ο οποίος πέθανε στις 10 Ιανουαρίου σε ηλικία 78 ετών. «Παρ’ όλη την ταχύτητα και την επιδεξιότητά του», έγραψε ο Jon Pareles σε μια εκτίμηση αυτής της ερμηνείας, «ο Beck δεν υποτίμησε ποτέ την ομορφιά μιας παρατεταμένης μελωδίας».

2. David Crosby: «Laughing»

Στις 19 Ιανουαρίου, ο κόσμος έχασε τον οξύθυμο, με αγγελική φωνή, David Crosby, ο οποίος καθόρισε τον ήχο του φολκ-ροκ στις δεκαετίες του 1960 και του ’70 ως ιδρυτικό μέλος των Byrds και των Crosby, Stills, Nash & Young. Πολλοί είναι οπαδοί του ελικοειδούς και όμορφου σόλο άλμπουμ του 1971 «If I Could Only Remember My Name» και ιδιαίτερα αυτού του κομματιού.

3. Television: «See No Evil»

Υπάρχει ένα σπάνιο πάνθεον δίσκων που, ανεξάρτητα από τις περαστικές τάσεις, θα ακούγονται πάντα αβίαστα και αδιαμφισβήτητα cool σε κάθε νέα γενιά που τους ανακαλύπτει. Το «Marquee Moon» των Television είναι ένα από αυτά τα άλμπουμ, εν πολλοίς λόγω του frontman, Tom Verlaine, ο οποίος πέθανε στις 28 Ιανουαρίου σε ηλικία 73 ετών. Ως κιθαρίστας, ο Verlaine είχε πολλές ικανότητες, αλλά χρειαζόταν μια συγκεκριμένη στάση – που ακούγεται σε αυτό το εναρκτήριο κομμάτι του «Marquee Moon» – για να κάνει τη δεξιοτεχνία να ακούγεται πανκ.

4. Dusty Springfield: «(They Long to Be) Close to You»

Ο Burt Bacharach, ο οποίος πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου σε ηλικία 94 ετών, έγραψε έναν φαινομενικά άπειρο αριθμό τέλειων ποπ τραγουδιών, όπως αυτό που οι Carpenters έκαναν Νο. 1 επιτυχία το 1970. Η παλαιότερη εκδοχή της Dusty Springfield, που ηχογραφήθηκε το 1964, δεν είναι τόσο γνωστή, αλλά είναι εξίσου συγκλονιστική, χάρη σε μεγάλο βαθμό στη συναισθηματική οξύτητα της διαχρονικής σύνθεσης του Bacharach.

5. Wayne Shorter: «Fee-Fi-Fi-Fo-Fum»

Μέχρι το θάνατό του στις 2 Μαρτίου σε ηλικία 89 ετών, ο σαξοφωνίστας Wayne Shorter θεωρούνταν από πολλούς ως ο μεγαλύτερος εν ζωή συνθέτης της τζαζ. Το μοναδικό, εκφραστικό παίξιμό του σε αυτό το κορυφαίο σημείο από το άλμπουμ του 1966, «Speak No Evi»», είναι μία από τις πολλές ηχογραφήσεις που υποδηλώνουν το γιατί.

6. Yellow Magic Orchestra: «Technopolis»

Το πρωτοποριακό ιαπωνικό ηλεκτρονικό συγκρότημα Yellow Magic Orchestra έχασε φέτος δύο από τα τρία βασικά του μέλη: Τον ντράμερ και τραγουδιστή Yukihiro Takahashi στις 11 Ιανουαρίου και, λίγο περισσότερο από δύο μήνες αργότερα, τον πληκτρά του, Ryuichi Sakamoto. Και οι δύο είχαν επίσης μακρά και ποικίλη σόλο καριέρα, αλλά η δουλειά τους στην Y.M.O., όπως σε αυτό το εναρκτήριο κομμάτι από το άλμπουμ «Solid State Survivor» του 1979, εξακολουθεί να έχει διαρκή επιρροή και να είναι άμεσα αναγνωρίσιμη.

7. Harry Belafonte: «Jamaica Farewell»

Το «Calypso», η blockbuster κυκλοφορία του 1956 του Τζαμαϊκανού Αμερικανού τραγουδιστή, ηθοποιού και ακτιβιστή Harry Belafonte, βοήθησε να γίνουν γνωστοί οι ήχοι της Καραϊβικής στις μάζες: Λέγεται ότι ήταν το πρώτο LP από σόλο καλλιτέχνη που πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Αυτή η μελαγχολική δυτικοϊνδική λαϊκή μελωδία ήταν το πρώτο single του άλμπουμ και παρέμεινε για πολύ καιρό ένα χαρακτηριστικό τραγούδι για τον Belafonte, ο οποίος πέθανε στις 25 Απριλίου σε ηλικία 96 ετών.

8. Gordon Lightfoot: «Sundown»

Ο Καναδός τραγουδοποιός Gordon Lightfoot, ο οποίος πέθανε την 1η Μαΐου σε ηλικία 84 ετών, ήταν μια γνώριμη παρουσία στο ραδιόφωνο στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν σημείωνε τη μια επιτυχία μετά την άλλη απίθανες επιτυχίες. Κανένα από αυτά δεν κατέκτησε υψηλότερα τα charts από το κολλητικό «Sundown», το ομώνυμο τραγούδι από το άλμπουμ του 1974 και το μοναδικό του τραγούδι που έφτασε στο Νο. 1 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ζωηρός ρυθμός και οι πλούσιες αρμονίες του κομματιού έρχονται σε αντίθεση με τη στιχουργική του ενασχόληση με τη ζήλια, τη μέθη και τη δυσπιστία, δημιουργώντας ένα γοητευτικά σκοτεινό ποπ τραγούδι.

9. Tina Turner: «What’s Love Got to Do With It»

Η πανίσχυρη Tina Turner δεν είχε κάνει Top 10 επιτυχία στις ΗΠΑ για περισσότερο από μια δεκαετία, όταν το 1984 επέστρεψε δυναμικά, βροντοφωνάζοντας αυτόν τον ύμνο και περπατώντας στους δρόμους της Νέας Υόρκης στο αξέχαστο μουσικό βίντεο. Το «What’s Love Got to Do With It», που κυκλοφόρησε όταν η Turner ήταν 44 ετών, ήταν η πολυαναμενόμενη απελευθέρωσή της, και η δύναμη της φωνητικής της απόδοσης σας λέει πόση ζωή – και στάση ροκ σταρ – είχε μέσα της. Πέθανε στις 24 Μαΐου σε ηλικία 83 ετών.

10. Astrud Gilberto: «Berimbau»

Η 83χρονη Βραζιλιάνα τραγουδίστρια της bossa nova, η Astrud Gilberto, που πέθανε στις 5 Ιουνίου, ήταν περισσότερο γνωστή ως η γαλήνια κομψή τραγουδίστρια που τραγούδησε το «The Girl From Ipanema» του Stan Getz. Όμως η δισκογραφία της είναι γεμάτη από άλλους θησαυρούς, όπως το υπέροχο άλμπουμ του 1966 με τραγούδια διασκευασμένα από τον Gil Evans, «Look to the Rainbow», στο οποίο εμφανίζεται αυτό το κομψό, ατμοσφαιρικό κομμάτι που πήρε το όνομά του από ένα μονόχορδο βραζιλιάνικο όργανο.

11. The Band: «The Night They Drove Old Dixie Down»

Η μουσική του Robbie Robertson είχε έναν σχεδόν απόκοσμο τρόπο να συγχωνεύει το παρελθόν και το παρόν, δημιουργώντας συνθέσεις που ακούγονται ταυτόχρονα ριζωμένες και αδέσμευτες στο γραμμικό χρόνο. Αυτό το τραγούδι – η επίκληση της Αμερικής της εποχής του Εμφυλίου Πολέμου από τον Καναδό μουσικό, με λίγη βοήθεια από τον τότε Bandmate του, τον γεννημένο στο Αρκάνσας Levon Helm – είναι ένα διφορούμενο ντοκουμέντο, που εξακολουθεί να προκαλεί νέες συζητήσεις περισσότερα από 50 χρόνια μετά την κυκλοφορία του. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι μια απόδειξη της ολισθηρής συνθετικής δύναμης του Robertson, ο οποίος πέθανε στις 9 Αυγούστου σε ηλικία 80 ετών.

12. Jane Birkin: «Jane B.»

Η εμβληματική Jane Birkin -ίσως η πεμπτουσία της Γαλλίας που γεννήθηκε ποτέ εκτός Γαλλίας- ήταν κάτι πολύ περισσότερο από την ομώνυμη μιας πολυπόθητης τσάντας Hermès. Ως μουσικός, επίσης, ήταν κάτι περισσότερο από μια στιλάτη συνεργάτιδα με τον άλλοτε σύζυγό της Serge Gainsbourg- σφυρηλάτησε μια μακρά σόλο καριέρα που συνεχίστηκε και μετά τον χωρισμό τους, το 1980. Αυτή η ορχηστρική, εμπνευσμένη από τον Σοπέν μπαλάντα προέρχεται από μία από τις μεγαλύτερες συνεργασίες τους, το άλμπουμ «Jane Birkin/Serge Gainsbourg» του 1969, αλλά εδώ είναι η Birkin, που πέθανε στις 16 Ιουλίου σε ηλικία 76 ετών, που πρωταγωνιστεί.

13. Tony Bennett: «(I Left My Heart) In San Francisco»

Ο Tony Bennett ήταν Νεοϋορκέζος μέσα και έξω, αλλά για τα τρία λεπτά αυτού του κλασικού έργου, θα μπορούσες να ορκιστείς ότι ήταν παιδί του Frisco. Ο Bennett, που πέθανε στις 21 Ιουλίου σε ηλικία 96 ετών, ανέδειξε τόσο την κρυστάλλινη καθαρότητα της φωνής του όσο και την άφθονη δύναμη των πνευμόνων του στο τραγούδι που έγινε το πιο αναγνωρίσιμο στάνταρ του.

14. Sinead O’Connor: «Black Boys on Mopeds»

Στις 26 Ιουλίου, η μουσική έχασε μια από τις μεγαλύτερες και πιο ασυμβίβαστες αφηγήτριες της αλήθειας. Η διαπεραστική φωνή, το ηθικό θάρρος και η άγρια συμπόνια της Sinead O’Connor είναι όλα μπροστά σε αυτή την ακουστική μπαλάντα από το δεύτερο άλμπουμ της, το «I Do Not Want What I Haven’t Got», ένα κομμάτι τόσο καταστροφικά επίκαιρο σήμερα όσο και όταν το έγραψε το 1990.

15. Rodriguez: «Crucify Your Mind»

Η τελευταία δεκαετία της ζωής του λαϊκού τραγουδιστή Sixto Rodriguez ήταν ένας παρατεταμένος και άξιος γύρος νίκης, χάρη στο βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του 2012 «Searching for Sugar Man», το οποίο σύστησε την κάποτε σκοτεινή μουσική του σε ένα εντελώς νέο κοινό. Η ερμηνεία του σε αυτό το τραγούδι στο «The Late Show With David Letterman», 42 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, με στοιχειώνει ακόμα.

16. Jimmy Buffett: «A Pirate Looks at Forty»

Ο δήμαρχος του Margaritaville μας άφησε την 1η Σεπτεμβρίου στα 76 του χρόνια. Αν και είναι περισσότερο γνωστός για τους ύμνους των πάρτι του, αυτός ο στοχασμός για τη θνητότητα, το «A Pirate Looks at Forty», αποδεικνύει ότι ο Buffet δεν ήταν ξένος προς την ενδοσκοπική μπαλάντα – αν και καρυκευμένη με το δικό του ιδιαίτερο αλάτι.

17. The Isley Brothers: «Livin’ in the Life»

Αν και ο αδελφός του Ronald τραγουδούσε συνήθως, ο Rudolph Isley, ο οποίος πέθανε στις 11 Οκτωβρίου σε ηλικία 84 ετών, προσφέρει μια αξιομνημόνευτη βοήθεια σε αυτό το εξαίσιο funky single από το άλμπουμ του γκρουπ τους «Go for Your Guns» του 1977.

18. The Pogues: «If I Should Fall From Grace With God»

Η μουσική έχασε έναν από τους πιο γκρινιάρηδες ποιητές της στις 30 Νοεμβρίου, όταν ο Shane MacGowan, ο τραγουδιστής και τραγουδοποιός του κέλτικου πανκ συγκροτήματος The Pogues, πέθανε σε ηλικία 65 ετών. Αυτό το προκλητικά ξεσηκωτικό, ομότιτλο τραγούδι από το άλμπουμ του 1988 του συγκροτήματος θα πρέπει να χρησιμεύσει ως ένα κατάλληλα μη συναισθηματικό ρέκβιεμ: «If I’m buried ‘neath the sod, but the angels won’t receive me/Let me go, boys/Let me go, boys/Let me go down in the mud where the rivers all run dry».

*Με στοιχεία από nytimes.com