Η τρομερή, καπιταλιστική παραβολή των «Λαχανόπαιδων»

Κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου του 1983, οι άνθρωποι έκαναν ουρές έξω από τα καταστήματα παιχνιδιών σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ για να αποκτήσουν το περιζήτητο Cabbage Patch Kid, γνωστό στην Ελλάδα ως «Λαχανόπαιδο». Το ξέφρενο και μανιασμένο κυνήγι των κούκλων σύντομα κατέληξε σε βία.

Με την πάροδο των ετών, η υψηλή ζήτηση για διάφορα παιχνίδια έχει προκαλέσει χάος κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου αγορών. Το 1996, πελάτες επιτέθηκαν σε υπάλληλο της Walmart για να αρπάξουν το τελευταίο Tickle Me Elmo που υπήρχε σε απόθεμα. Και τα Furbys ήταν τόσο δημοφιλή το 1998 που η τιμή λιανικής τους αυξήθηκε από 35 σε 100 δολάρια. Αλλά το 1983, ήταν οι κούκλες Cabbage Patch Kids, τα «Λαχανόπαιδα» που προκάλεσαν αυτό που σήμερα θυμόμαστε ως τις ταραχές Cabbage Patch.

Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ Billion Dollar Babies

Τι ακριβώς συνέβη με τα «Λαχανόπαιδα»;

Εκείνον τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, αμέτρητοι γονείς σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να εξασφαλίσουν μια Λαχανοκούκλα για τα παιδιά τους. Μια γυναίκα διέσχισε τέσσερις πολιτείες ψάχνοντας για ένα κατάστημα που είχε ακόμα Cabbage Patch Kids σε απόθεμα, ενώ άλλοι πλήρωσαν πολύ πάνω από τη λιανική τιμή για να τις αγοράσουν από μεταπωλητές.

Σε αρκετές πόλεις της χώρας, ωστόσο, οι αγοραστές κατέφυγαν στη βία για να πάρουν στα χέρια τους ένα «Λαχανόπαιδο». Δεκάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν, ενώ αρκετοί μεταφέρθηκαν και στο νοσοκομείο.

Τι ήταν όμως αυτό που προκαλούσε τέτοια αναστάτωση και τόσο διακαή πόθο για τις κούκλες αυτές με το πλακουτσωτό κεφάλι και τα σγουρά, χρωματιστά μαλλιά, που σε κοιτούσαν αθώες και γεμάτες προσμονή να τις πάρεις αγκαλιά.

Οι κούκλες που έγιναν γνωστές ως «Λαχανόπαιδα» δημιουργήθηκαν αρχικά από έναν νεαρό άνδρα ονόματι Ξαβιέ Ρόμπερτς.

Ως φοιτητής τέχνης, ο Ρόμπερτς συνάντησε μια άλλη καλλιτέχνιδα ονόματι Μάρθα Νέλσον Τόμας σε μια έκθεση χειροτεχνίας. Εκείνη πουλούσε κούκλες από μαλακό πηλό που ονόμαζε «Doll Babies» και ο Ρόμπερτς ρώτησε την Τόμας αν μπορούσε να πουλήσει τις δημιουργίες της στη Τζόρτζια. Εκείνη συμφώνησε σε αυτή τη συμφωνία για λίγο, αλλά τελικά ζήτησε από τον Ρόμπερτς να σταματήσει.

Έτσι, ο Ρόμπερτς δημιούργησε τη δική του εκδοχή των Doll Babies.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Cabbage Patch Kid Friends ♥️ (@cabbagepatchkidfriends)

Οι κούκλες δεν «κατασκευάζονταν αλλά παραδίδονταν και υιοθετούνταν» από γονείς που έπρεπε να σηκώσουν το δεξί τους χέρι και να ορκιστούν την αιώνια αγάπη τους στο παιχνίδι

Photo: Wikimedia Commons

Photo: Wikimedia Commons

Η ζωντανή γέννηση ενός «Λαχανόπαιδου»

Ο Ρόμπερτς κατασκεύασε ο ίδιος τις κούκλες από ύφασμα, ονομάζοντάς τες «Little People», αλλά το πραγματικό σημείο διαφοροποίησης των παιχνιδιών ήταν η μοναδική διαδικασία «υιοθεσίας». Κάθε κούκλα συνοδεύονταν από ένα όνομα και ένα πιστοποιητικό γέννησης και ο Ρόμπερτς επέμενε ότι οι κούκλες δεν ήταν προς πώληση αλλά προς υιοθεσία.

Καθώς οι κούκλες γίνονταν όλο και πιο δημοφιλείς, ο Ρόμπερτς μετέτρεψε μια ιατρική κλινική στο Κλίβελαντ της Τζόρτζια σε «κέντρο υιοθεσίας». Οι κούκλες δεν «κατασκευάζονταν αλλά παραδίδονταν και υιοθετούνταν» από γονείς που έπρεπε να σηκώσουν το δεξί τους χέρι και να ορκιστούν την αιώνια αγάπη τους στο παιχνίδι.

Οι υπάλληλοι του κέντρου, που ονομάστηκε BabyLand General Hospital, έπρεπε να φορούν στολές νοσοκόμων, και οι επισκέπτες της BabyLand μπορούσαν να παρακολουθήσουν ακόμη και τη «ζωντανή γέννηση» ενός «Λαχανόπαιδου», κατά την οποία Licensed Patch Nurses (LPNs) έφεραν στον κόσμο ένα μωρό από τη μητέρα Λάχανο. Τα τέλη υιοθεσίας για τις κούκλες κυμαίνονταν από 125 έως σχεδόν 1.000 δολάρια.

Δείτε ένα βίντεο με τη ζωντανή γέννηση ενός «Λαχανόπαιδου»

Οι εξεγέρσεις του Cabbage Patch, του 1983

Το 1982, η εταιρεία παιχνιδιών Coleco Industries παραχώρησε τα δικαιώματα για την παραγωγή εκδόσεων των κούκλων «Little People» με πλαστικό πρόσωπο που κράτησαν το ίδιο όνομα «Λαχανόπαιδα». Παράγονταν μαζικά στο εξωτερικό και ήταν πολύ πιο προσιτές από τα αρχικά παιχνίδια, καθώς πωλούνταν για λιγότερο από 30 δολάρια.

Στην αρχή, πολλές εταιρείες αρνήθηκαν να πουλήσουν τα «Λαχανόπαιδα», ισχυριζόμενες ότι ήταν πολύ άσχημα για να πετύχουν στη μαζική αγορά. Ωστόσο, οι κούκλες έγιναν γρήγορα ένα από τα πιο περιζήτητα παιχνίδια της δεκαετίας του 1980.

Το 1983 κυκλοφόρησαν στην αγορά τα νέα Cabbage Patch Kids. Ξαφνικά – και κάπως ανεξήγητα – η ζήτηση για τις κούκλες εκτοξεύτηκε στα ύψη και η Coleco δυσκολεύτηκε να ακολουθήσει. Παρήγαγαν 200.000 «Λαχανόπαιδα» εβδομαδιαίως, αλλά και πάλι δεν ήταν αρκετά.

Τον Νοέμβριο του 1983, τα καταστήματα παιχνιδιών προετοιμάστηκαν για τη χριστουγεννιάτικη βιασύνη. Οι έμποροι λιανικής ήξεραν ότι οι κούκλες ήταν περιζήτητες – αλλά κανείς δεν περίμενε τις εκτεταμένες ταραχές που ξέσπασαν σε επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα.

Σε ένα πολυκατάστημα Hills στο Τσάρλεστον της Δυτικής Βιρτζίνια, 5.000 αγοραστές έκαναν ουρά για μόλις 120 κούκλες.

«Γκρέμισαν το τραπέζι της βιτρίνας. Οι άνθρωποι άρπαζαν ο ένας τον άλλον, σπρώχνοντας και δέρνονταν. Έγινε άσχημο» δήλωσε ο διευθυντής του καταστήματος, Σκοτ Μπέλτσερ, σε συνέντευξή του στο TIME.

Η σκηνή έγινε τόσο χαοτική που ο διευθυντής του καταστήματος πήδηξε πάνω στον πάγκο, κουνώντας ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ και φωνάζοντας στον κόσμο να ηρεμήσει

Δείτε το κομφούζιο που επικράτησε το 1983 

Όταν επικράτησε το απόλυτο χάος

Η πιο πολυδιαφημισμένη εξέγερση του Cabbage Patch έλαβε χώρα σε ένα πολυκατάστημα Zayre στο Wilkes-Barre της Πενσυλβάνια. Πάνω από 1.000 άνθρωποι κατασκήνωσαν κατά τη διάρκεια της νύχτας, περιμένοντας την ευκαιρία τους να αποκτήσουν ένα «Λαχανόπαιδο».

Ωστόσο, το κατάστημα είχε μόνο 240 από τις κούκλες σε απόθεμα. Σύντομα οι άνθρωποι άρχισαν να παλεύουν σωματικά για την περιορισμένη προμήθεια.

«Όταν οι πόρτες άνοιξαν στις 8:50 π.μ., δέκα λεπτά νωρίτερα, οι πιεστικοί αγοραστές εξαφάνισαν το απόθεμα του καταστήματος με 240 από τις δημοφιλείς κούκλες μέσα σε 30 λεπτά» ανέφερε τότε η εφημερίδα Times Leader.

Η σκηνή έγινε τόσο χαοτική που ο διευθυντής του καταστήματος πήδηξε πάνω στον πάγκο, κουνώντας ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ και φωνάζοντας στον κόσμο να ηρεμήσει. Οι κούκλες στις συσκευασίες τους κυριολεκτικά πετούσαν στον αέρα. Εστάλη η αστυνομία και υπήρχαν τουλάχιστον πέντε αστυνομικοί που προσπαθούσαν να ελέγξουν το πλήθος εκτός από τους πέντε φρουρούς ασφαλείας του καταστήματος.

Photo: YouTube

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Cabbage Patch Kid Friends ♥️ (@cabbagepatchkidfriends)

Τρία σπασμένα πλευρά και ένα σπασμένο πόδι

Τελικά, πέντε άτομα χρειάστηκε να μεταφερθούν στο νοσοκομείο λόγω της χαοτικής σκηνής, συμπεριλαμβανομένης μιας γυναίκας που υπέστη τρία σπασμένα πλευρά και ένα σπασμένο πόδι.

«Η γυναίκα έπεσε στο πάτωμα ενώ προσπαθούσε να κρατηθεί από μια κούκλα που της άρπαξε από τα χέρια ένας άγνωστος άνδρας, ο οποίος έφυγε από την μπροστινή πόρτα. Η αστυνομία δήλωσε ότι οι παρευρισκόμενοι άρπαξαν την κούκλα από τον άνδρα καθώς αυτός έφευγε από το κατάστημα. Ο ύποπτος δεν συνελήφθη» ανέφερε η Times Leader.

Μέχρι να έρθουν τα Χριστούγεννα, τα ράφια των καταστημάτων ήταν άδεια και δεκάδες άνθρωποι τραυματισμένοι Αλλά γιατί;

Οι ταραχές του Cabbage Patch έγιναν πρωτοσέλιδα στις ειδήσεις σε όλες τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου του 1983 – αλλά γιατί ακριβώς τα παιχνίδια είχαν τόσο μεγάλη ζήτηση;

Ο πρόεδρος της Coleco, Arnold C. Greenberg, ισχυρίστηκε ότι οι κούκλες ήταν δημοφιλείς λόγω της μοναδικής τους φύσης.

«Το γεγονός ότι το παιδί μπορεί κυριολεκτικά να έχει μια μοναδική, αγαπησιάρικη, συνδετική εμπειρία τη διαχωρίζει από τις άλλες κούκλες» δήλωσε ο Greenberg, σύμφωνα με το TIME. Αλλά οι ταραχές έδειξαν ότι ίσως συνέβαινε κάτι περισσότερο. Τουλάχιστον, η σπανιότητα του προϊόντος συνέβαλε στη δημοτικότητά τους και η Coleco αποκόμισε τα οφέλη. Μέχρι το τέλος του 1984, τα «Λαχανόπαιδα» και τα συναφή προϊόντα είχαν αποφέρει πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε λιανικές πωλήσεις παγκοσμίως.

Όπως είπε ο ίδιος ο Greenberg: «Δημιουργήσαμε πραγματικά την αγορά. Δημιουργούμε την ίδια τη ζήτηση».

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Η επίσημη μασκότ της Ολυμπιακής ομάδας των ΗΠΑ το 1992

Αν και η ζήτηση υποχώρησε αρκετά τα επόμενα χρόνια ώστε να μην υπάρχει πλέον ανάγκη για ταραχές εξαιτίας του περιορισμένου αποθέματος, το «Λαχανόπαιδο» παρέμεινε ένα καυτό παιχνίδι. Από τότε οι κούκλες έχουν παραδοθεί σε μια σειρά από κατασκευαστές, όπως η Hasbro, η Mattel και η σημερινή τους εταιρεία, η Wicked Cool Toys.

Ακόμη και σήμερα, τα «Λαχανόπαιδα» εξακολουθούν να είναι επίκαιρα. Μόλις φέτος, οι κούκλες εισήχθησαν στο Hall of Fame Παιχνιδιών του Strong National Museum of Play. Έγιναν η επίσημη μασκότ της Ολυμπιακής ομάδας των ΗΠΑ το 1992, εμφανίστηκαν σε γραμματόσημα, ενώ ακόμη και οι υποψήφιοι πρόεδροι και αντιπρόεδροι των ΗΠΑ το 2008 είχαν φτιαχτεί ως κούκλες.

Αλλά το μυστήριο του τι ακριβώς είναι αυτό που έκανε τα «Λαχανόπαιδα» να αξίζουν να γίνουν αντικείμενα λατρείας και ο κόσμος να προβαίνει στη βία για να τα αποκτήσει, παραμένει άλυτο.