Ο «φιλεύσπλαχνος» δισεκατομμυριούχος φίλος του Προέδρου ενός κράτους «Σκρουτζ»

Είθισται τις μέρες που γιορτάζεται η γέννηση του Θεανθρώπου να ανοίγει το πουγκί πολλών εχόντων είτε για φιλανθρωπικούς σκοπούς, είτε για τη διάσωση της ψυχής ή ίσως -το πιθανότερο- μετά από συζήτηση με τον λογιστή τους.

Ο Γάλλος Μπερνάρ Αρνό, όμως, ο πλουσιότερος άνθρωπος ίσως στον κόσμο –με περιουσία άνω των 200 δισ. ευρώ- είχε ανακοινώσει ότι θα προσφέρει 10 εκατ. ευρώ στην προβληματική Restos du Coeur, σαν μια κίνηση γενναίας φιλανθρωπίας. Η Restos du Cœur ή Restaurants du Cœur, είναι μια γαλλική φιλανθρωπική οργάνωση, η κύρια δραστηριότητα της οποίας είναι η διανομή πακέτων τροφίμων και ζεστών γευμάτων σε όσους έχουν ανάγκη. Ο σύλλογος απευθύνεται σε άστεγους και σε άτομα με χαμηλό ή πολύ χαμηλό εισόδημα.

Πράγματι, ήδη στις αρχές Σεπτεμβρίου ο γιος του Αρνό πέρασε από τα γραφεία της οργάνωσης έκοψε την επιταγή και φωτογραφήθηκε με τον επικεφαλής της οργάνωσης. Μια φαινομενικά ευγενής πράξη, που όμως αποκαλύπτει άσχημες εξελίξεις.

Μιλώντας στο γαλλικό Mediapart ο καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Nouvelle) και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τις κοινωνικές ανισότητες Nicolas Duvoux, αναφέρει ότι σίγουρα είναι μια εξαιρετικά χρήσιμη δωρεά για το Restos du Coeur.

«Εδώ και αρκετούς μήνες, οι φορείς της επισιτιστικής βοήθειας χτυπήθηκαν δύο φορές από τον πληθωρισμό: περισσότεροι άνθρωποι έρχονται επειδή δεν έχουν πλέον αρκετά χρήματα ενώ οι δομές πλήττονται με τη σειρά τους από τις αυξανόμενες τιμές στην ενέργεια, τις μεταφορές και τα προϊόντα που πρέπει να αγοράσουν. Σε αυτό είναι ευπρόσδεκτο κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό ευρώ που θα τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τη δυσβάσταχτη κατάσταση στην οποία βρίσκονται».

Το κράτος αποσύρεται και αναλαμβάνουν οι φιλάνθρωποι

Ωστόσο, ενώ ο Αρνό δώρισε 10 εκατ. ευρώ, η κυβέρνηση βάζει 15 εκατ., στα οποία προστίθενται δωρεές για άλλες τράπεζες τροφίμων, όπως είχε ανακοινώσει η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν. Δηλαδή, ένας μόνο άνθρωπος προσφέρει τα 2/5 για να μη βάλει λουκέτο η οργάνωση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δίνεται η αίσθηση ότι το κοινωνικό κράτος αποσύρεται αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

«Αυτή η προσθήκη δημόσιων και ιδιωτικών επιδοτήσεων», λέει με προβληματισμό ο Duvoux, «καθιστά ορατό αυτό που είναι ήδη πραγματικότητα, ιδίως στον αγώνα κατά της φτώχειας: μια αλληλοδιείσδυση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών παραγόντων. Είναι διάχυτο, αλλά αποτελεί πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής της χώρας μας».

«Εδώ και αρκετά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, υπάρχει μια μορφή αντιπροσώπευσης σε συλλόγους για τη διαχείριση καταστάσεων φτώχειας, στον τομέα της στέγασης, αλλά και επισιτιστικής βοήθειας, σε σημείο που οι σύλλογοι ζητούν μερικές φορές να επιστρέψει το κράτος στην κάλυψη των αναγκών που αντιμετωπίζουν», αναφέρει ο Duvoux ο οποίος μόλις εξέδωσε το βιβλίο L’Avenir confisqué (Presses Universitaires de France), για τη φιλανθρωπία και τις ανισότητες.

«Ο άλλος κίνδυνος είναι να σκεφτούμε το παρόν με όρους παρελθόντος και να εφαρμόσουμε τις πραγματικότητες του 19ου αιώνα στην κατάσταση στις αρχές του 21ου αιώνα»

Στο άλλο άκρο της κοινωνίας, υπάρχει μια επιστροφή στη φιλανθρωπία, λέει ο Duvoux, με όλο και περισσότερα θεμέλια να δημιουργούνται από άτομα ή πλούσιες οικογένειες, καθώς το κράτος προσφέρει φορολογικές εκπτώσεις σε όσους προσφέρουν σε αυτά τα ιδρύματα.

«Αυτό το επεισόδιο αντικατοπτρίζει την εξαιρετικά θεαματική, και για πολλούς μη βιώσιμη, φύση της αύξησης των ανισοτήτων» επισημαίνει ο Duvoux, για τον οποίο «η δημοκρατία δεν είναι απλώς διαδικασίες για τον διορισμό ηγετών, είναι επίσης μια κοινωνική σχέση που πρέπει να είναι συμβατή με μια μορφή ισότητας».

Από αριστερά: Ο Πρόεδρος της Les Restos du Coeur Patrice Douret, η Γαλλίδα υπουργός Αλληλεγγύης και Οικογένειας Aurore Berge και ο γιος του Μπερνάρ Αρνό, Αντουάν Αρνό.

«Η υπόθεση αυτή φέρνει στο φως και ένα φαινόμενο που έχει γίνει διαρθρωτικό τα τελευταία χρόνια: τη σημασία των αναγκών όσον αφορά την επισιτιστική βοήθεια. Η Restos du Coeur λέει στο κράτος: “δεν μπορούμε πλέον να αντιμετωπίσουμε ένα κύμα βίας άνευ προηγουμένου”» λέει ο Duvoux.

«Η επισιτιστική βοήθεια έχει γίνει για πολλά νοικοκυριά μια βασική μεταβλητή προσαρμογής για την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού τους. Ο πληθωρισμός φέρνει τα νοικοκυριά σε ακραία καθημερινή δυσκολία, ενώ έχουν και άλλες δαπάνες που βαραίνουν πολύ την οικονομική τους εξίσωση, όπως η στέγαση. Αυτή η ακραία εξάρτηση εκατομμυρίων ανθρώπων από τις τράπεζες τροφίμων για να τραφούν, να επιβιώσουν, δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί» λέει ο Γάλλος κοινωνιολόγος, ο οποίος πρόσφατα προήδρευσε του Εθνικού Συμβουλίου Πολιτικών για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού (CNLE).

Για τον Duvoux, η κίνηση του Αρνό είναι μια εκδήλωση του αβυσσαλέου χαρακτήρα των κοινωνικών χασμάτων στη Γαλλία.

Συνταγές από το παρελθόν

Όπως αναφέρει ο Nicolas Duvoux, τα τελευταία 15 χρόνια η Γαλλία έχει δημιουργήσει πολυάριθμα συστήματα φοροαπαλλαγών για την προώθηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το γαλλικό κράτος φαίνεται να αποδεσμεύεται από αρμοδιότητες που θα έπρεπε να είναι δικές του.

Η δωρεά Αρνό υπογραμμίζει την ανάγκη για μια πολιτική αναδιανομής, ιδίως όσον αφορά το ζήτημα της φορολόγησης της κληρονομιάς για τους πλουσιότερους, και για τους φτωχότερους την επανεκτίμηση ενός διχτυού ασφαλείας που είναι γνωστό ότι σήμερα είναι ανεπαρκές για να επιβιώσουν οι φτωχότεροι.

Ο Μπερνάρ Αρνό με τον πρόεδρο της οργάνωσης.

Το γαλλικό κράτος δρα στηριζόμενο σε άλλους φορείς, σύμφωνα με τον Γάλλο ειδικό, δίνοντας την εντύπωση ότι η χώρα γυρίζει σε εποχές που νόμιζε ότι είχαν τελειώσει, όπως για παράδειγμα στις απαρχές του κοινωνικού κράτους, όταν οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες έχτιζαν θεραπευτήρια τα οποία στη συνέχεια εθνικοποιήθηκαν και έγιναν ευρέως διαδεδομένα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κατά την Επανάσταση, οι πρωτοβουλίες εκείνες προέρχονταν από ανθρώπους του Διαφωτισμού, που πολεμούσαν ενάντια στον απολυταρχισμό, ενώ τον 19ο αιώνα, ορισμένες από αυτές ήταν επιπλέον θρησκευτικές, και το κράτος ήταν εναντίον τους.

«Εν ολίγοις, αυτές οι συζητήσεις αναφέρονται σε παλιές συγκρούσεις που έχουν δομήσει τη γαλλική κοινωνία, οι οποίες αμφισβητούν τον ρόλο των ελίτ στη διαμόρφωση των κοινωνικών πολιτικών. Ο κίνδυνος είναι προφανώς η ιδιωτικοποίηση συλλογικών επιλογών που μπορούμε να δούμε να διαφαίνονται στον ορίζοντα. Ο άλλος κίνδυνος είναι να σκεφτούμε το παρόν με όρους του παρελθόντος και να εφαρμόσουμε τις πραγματικότητες του 19ου αιώνα στην κατάσταση στις αρχές του 21ου αιώνα» προειδοποιεί με ενάργεια ο Γάλλος επιστήμονας.

Το περιστατικό με τον Αρνό ναι μεν απεικονίζει την ιδιωτικοποίηση των συλλογικών δράσεων, αλλά ο Duvoux προειδοποιεί ότι η επικέντρωση στον πλουσιότερο άνθρωπο της Γαλλίας δεν πρέπει να κρύβει τα βασικά προβλήματα της γαλλικής κοινωνίας, όπως ποια χρειάζεται να είναι η σχέση γενικά της φιλανθρωπίας με το κράτος και τη δημοκρατία.