Το γαλάζιο αίμα υπάρχει και δεν είναι μόνο για… Βασιλιάδες

Το αίμα με μπλε αποχρώσεις είναι ένα σύμπτωμα μιας επίκτητης ή κληρονομικής ασθένειας που μπορεί να επηρεάσει όλους και προκαλείται από υπερβολική ποσότητα συγκεκριμένου τύπου αιμοσφαιρίνης.

Το μπλε αίμα υπάρχει και ο καθένας μπορεί να το έχει: όχι μόνο οι βασιλιάδες, οι βασίλισσες και οι αριστοκράτες (οι περίφημοι γαλαζοαίματοι). Για πολύ καιρό πίστευαν ότι μόνο οι ευγενείς μπορούσαν να καυχηθούν για μπλε αίμα, αλλά στην πραγματικότητα κόκκινο αίμα ρέει επίσης στις φλέβες τους, όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι.

Ο όρος «γαλάζιο/μπλε αίμα» χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, προέρχεται από το ισπανικό sangre azul και αναφέρεται στον τόνο του δέρματος. Οι προνομιούχοι δεν δούλευαν στον ήλιο και πράγματι προστατεύονταν από αυτόν, σε αντίθεση με τους αγρότες που μόχθησαν όλη μέρα στο ύπαιθρο.

Οι Ισπανοί ευγενείς έδειξαν δημόσια τους χλωμούς καρπούς τους για να δείξουν σε όλους το προνόμιο να μην εργάζονται. Το ανοιχτόχρωμο δέρμα σας επιτρέπει να βλέπετε τις φλέβες κάτω από το δέρμα, όπου το χρώμα του αίματος εμφανίζεται μπλε. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι, το χρώμα του αίματος όσων κατέχουν ευγενή τίτλο είναι το ίδιο με εκείνους που δεν έχουν. Ωστόσο, γαλαζωπό αίμα υπάρχει και μπορεί να το έχει ο καθένας.

Στην αιμοσφαιρίνη το κλειδί

Το κόκκινο χρώμα του αίματος οφείλεται στην αιμοσφαιρίνη (ένα μόριο μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια) που είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς και τα όργανα του σώματος. Τα άτομα με μπλε αποχρώσεις έχουν ένα είδος αιμοσφαιρίνης στο αίμα τους που, για διάφορους λόγους, δεν μπορεί να μεταφέρει καλά το οξυγόνο. Για το λόγο αυτό, το αίμα σε ορισμένα μέρη του σώματος γίνεται μπλε, ιδιαίτερα στις περιοχές της περιφερικής κυκλοφορίας: χέρια, πόδια και στόμα (κυάνωση).

Ο πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο το αίμα γίνεται μπλε οφείλεται στις παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων, ουσιών, τροφών όπως αναισθητικά, ορισμένων αντιβιοτικών και νιτρωδών, (χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα για την πρόληψη της αλλοίωσης του κρέατος).

Ωστόσο, αυτές είναι πολύ σπάνιες παρενέργειες. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι αυτά τα φάρμακα ή ουσίες μπορούν να παράγουν μια μη φυσιολογική ποσότητα μεθαιμοσφαιρίνης, μια μορφή αιμοσφαιρίνης που σε υψηλά επίπεδα προκαλεί δυσκολία στη μεταφορά οξυγόνου, ένα φαινόμενο γνωστό ως «επίκτητη μεθαιμοσφαιριναιμία».

Συμπτώματα

«Συμβαίνει οι ασθενείς να φτάνουν στα επείγοντα με μπλε χρώμα, αναπνευστικές δυσκολίες, πονοκεφάλους, ζάλη και επίπεδα μεθαιμοσφαιρίνης πάνω από 12-15% όταν σε φυσιολογικές συνθήκες είναι κάτω από 2%», υποστηρίζουν οι αιματολόγοι.

Οι ασθενείς γενικά ανταποκρίνονται αρκετά καλά στη θεραπεία και χρειάζονται παρακολούθηση για περίπου μία εβδομάδα. Μόνο οι πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν μετάγγιση αίματος και νοσηλεία, αλλά αυτές είναι ακόμα σπάνιες καταστάσεις.

Μεθαιμοσφαιριναιμία τύπου 1 και 2

Η μεθαιμοσφαιριναιμία δεν είναι πάντα επίκτητη παθολογία, υπάρχουν άτομα που γεννιούνται με υψηλότερα επίπεδα από το φυσιολογικό και σε αυτή την περίπτωση είναι «συγγενής ή κληρονομική μεθαιμοσφαιριναιμία» και μπορεί να είναι τύπου 1 ή τύπου 2. Σε συγγενή νόσο, σε αντίθεση με την επίκτητη, Τα επίπεδα μεθαιμοσφαιρίνης δεν ρυθμίζονται και η ασθένεια γίνεται χρόνια.

Η μεθαιμοσφαιριναιμία τύπου 1 είναι ήπια. Τα επίπεδα μεθαιμοσφαιρίνης, αν και αυξημένα, δεν είναι αρκετά υψηλά ώστε να απαιτούν νοσηλεία. Αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, δεν χρειάζονται θεραπεία γιατί συνήθως δεν έχουν συμπτώματα.

Ωστόσο, εκδηλώνουν κυάνωση, το γαλαζωπό χρώμα του δέρματος και συχνά παραπονούνται για αισθητικό πρόβλημα. Ένα χαρακτηριστικό που δείχνει εάν ένα παιδί μπορεί να έχει συγγενή μεθαιμοσφαιριναιμία είναι το γαλαζωπό του χρώμα κατά τη γέννηση: μια εξέταση αίματος μπορεί να το επιβεβαιώσει.

Η μεθαιμοσφαιριναιμία τύπου 2 είναι πιο σπάνια, αλλά πιο επικίνδυνη. Ο αντίκτυπός του είναι πολύ μεγαλύτερος: εμφανίζονται αναπτυξιακά προβλήματα, τόσο σωματικά όσο και νευρολογικά και μπορεί να προκαλέσει, αν και πολύ σπάνια, θάνατο στα πρώτα χρόνια της ζωής. Η ήπια, κληρονομική νόσος της αιμοσφαιρίνης Μ μπορεί επίσης να προκαλέσει μπλε αίμα.

Πρόληψη

Εάν έχετε συμπτώματα κυάνωσης ή έχετε οικογενειακό ιστορικό μεθαιμοσφαιριναιμίας ή αιμοσφαιρίνης Μ, καλό είναι να συμβουλευτείτε γιατρό. Τα παιδιά κάτω των έξι μηνών έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μεθαιμοσφαιριναιμία επομένως – προτείνουν οι αιματολόγοι – πρέπει να αποφεύγονται τροφές που περιέχουν λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε φυσικά νιτρικά άλατα (καρότα, παντζάρια και σπανάκι).

Τα άτομα που πάσχουν από την κληρονομική νόσο θα πρέπει να αποφεύγουν όλα τα φάρμακα και τις ουσίες που μπορούν να πυροδοτήσουν την ασθένεια.