Γιατί το καρπούζι έγινε σύμβολο αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό λαό

Το καρπούζι είναι ίσως το πιο αντιπροσωπευτικό φρούτο της Παλαιστίνης. Καλλιεργείται από την Τζενίν έως τη Γάζα και έχει τα ίδια χρώματα με την παλαιστινιακή σημαία – κόκκινο, πράσινο, λευκό και μαύρο.

Εν μέσω των φονικών βομβαρδισμών και της χερσαίας επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα, το καρπούζι έχει μετατραπεί σε σύμβολο αντίστασης και αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό.

Διαδηλωτές μοιράζουν καρπούζια στους δρόμους ή τα ζωγραφίζουν στο πρόσωπό τους, την ώρα που στα social media emoji με καρπούζια εμφανίζονται σε ονόματα χρηστών και κάτω από αναρτήσεις τους σχετικά με τον πόλεμο στη Γάζα.

Το Ισραήλ είχε απαγορεύσει τη σημαία σε ορισμένες περιπτώσεις στο παρελθόν και υπάρχουν προσπάθειες από ορισμένους Ισραηλινούς πολιτικούς να το επαναφέρουν.

Χιλιάδες χρήστες του Instagram έχουν κάνει like σε μια απεικόνιση μιας σφήνας καρπουζιού, οι σπόροι της οποίας γράφουν «κατάπαυση του πυρός τώρα»

Οι Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούν το καρπούζι εδώ και δεκαετίες ως σύμβολο ταυτότητας και αντίστασης, δήλωσε η Amani Al-Khatahtbeh, 30 ετών, ιδρύτρια της ψηφιακής έκδοσης Muslim Girl, στη New York Times

«Έχει γίνει πολύ πιο κατανοητό» από την αρχή του πολέμου, δήλωσε η κ. Al-Khatahtbeh. «Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την Παλαιστίνη και το Ισραήλ, αλλά εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το emoji εξαιτίας αυτού που αντιπροσωπεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Εικόνα από Al Jazeera

Πολιτικές ελέγχου στα social media και απαγόρευση σημαίας

Το emoji καρπούζι είναι ένα από τα πολλά σύμβολα που χρησιμοποιούνται ως στενογραφία στις έντονες συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τον πόλεμο, αλλά είναι πιο διακριτικό από τα emojis της παλαιστινιακής σημαίας και του hashtag #FreePalestine – και αυτό συχνά είναι σκόπιμο.

Πολλοί χρήστες καταγγέλλουν πως οι αλγόριθμοι μπλοκάρουν άκριτα το φιλοπαλαιστινιακό περιεχόμενο που σχετίζεται με τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς. Αρκεί για παράδειγμα η ανάρτηση να συνοδεύεται από ένα emoji της παλαιστινιακής σημαίας για να κοπεί και να χαρακτηριστεί ακόμη και ως «τρομοκρατικό περιεχόμενο».

Το σύμβολο του καρπουζιού έχει τις ρίζες του στην καταστολή της παλαιστινιακής σημαίας από το Ισραήλ στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, δήλωσε  (στη ΝΥΤ) ο Sascha Crasnow, μελετητής της παλαιστινιακής τέχνης και λέκτορας ισλαμικών τεχνών στο Residential College του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Οι ακριβείς λεπτομέρειες για το πώς το φρούτο έγινε ένα τέτοιο σύμβολο είναι θολές, πρόσθεσε.

«Η παλαιστινιακή σημαία είναι τόσο σημαντική γιατί οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν κράτος, αλλά έχουν έθνος. Η σημαία είναι ένα σημαντικό σύμβολο του δικαιώματος ύπαρξής τους».

Εικόνα από Instagram

Το Ισραήλ είχε απαγορεύσει τη σημαία σε ορισμένες περιπτώσεις στο παρελθόν και υπάρχουν προσπάθειες από ορισμένους Ισραηλινούς πολιτικούς να το επαναφέρουν. Στην πράξη σήμερα, όμως, η σημαία ουσιαστικά απαγορεύεται, αφού μπορεί να κατασχεθεί και η ύψωσή της μπορεί να τιμωρηθεί βάσει των ισραηλινών διαταγμάτων δημόσιας ασφάλειας.

Σε ορισμένες εκδοχές της ιστορίας, καρπούζια εμφανίζονταν αντί για την παλαιστινιακή σημαία, όταν αυτή είχε ουσιαστικά απαγορευτεί μεταξύ του 1967 και του 1993, δήλωσε ο Δρ Crasnow. Ένα άρθρο των New York Times του 1993 που έλεγε ότι κάποτε είχαν συλληφθεί Παλαιστίνιοι επειδή μετέφεραν φέτες καρπουζιού τροποποιήθηκε για να σημειωθεί ότι ο απολογισμός δεν μπορούσε να επαληθευτεί.

Μια άλλη εκδοχή συνδέει τα καρπούζια με μια έκθεση του Sliman Mansour και δύο άλλων Παλαιστινίων καλλιτεχνών που λέγεται ότι έκλεισε από Ισραηλινούς στρατιώτες τη δεκαετία του 1980. Ο κ. Ο Μανσούρ, 76 ετών, έγραψε σε ένα πρόσφατο ηλεκτρονικό μήνυμα στους New York Times ότι ένας Ισραηλινός στρατιώτης τους είχε πει να μην βάψουν τίποτα στα χρώματα της σημαίας, συμπεριλαμβανομένων των καρπουζιών.

Ο αξιωματικός ήθελε να εκφράσει την ασέβειά του για αυτά τα χρώματα – κόκκινο, πράσινο, μαύρο και λευκό – και για ό,τι αυτά αντιπροσωπεύουν», δήλωσε ο κ. Mansour. Είπε ότι ζωγράφισε για πρώτη φορά ένα καρπούζι για ένα βιβλίο παλαιστινιακών λαϊκών ιστοριών του 1987.

«Η τέχνη είναι πιο πολιτική από την ίδια την πολιτική»

Ο Χαλέντ Χουρανί, παλαιστίνιος καλλιτέχνης με έδρα τη Ραμάλα της Δυτικής Οχθης, είχε δηλώσει στην Washington Post το 2021 ότι η τέχνη «μπορεί μερικές φορές να είναι πιο πολιτική από την ίδια την πολιτική».

Ορισμένα από τα έργα του είναι εμπνευσμένα από το καρπούζι και έχουν κοινοποιηθεί ευρέως τα τελευταία χρόνια, εμφανιζόμενα σε διαδηλώσεις και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εν μέσω της νέας σύγκρουσης.

View this post on Instagram

A post shared by Khaled Hourani (@khaledhourani6)

Τον Ιανουάριο του 2023, η ισραηλινή αστυνομία έλαβε εντολή να κατάσχει παλαιστινιακές σημαίες από δημόσιους χώρους. Τον Ιούνιο κατατέθηκε νομοσχέδιο για την απαγόρευση της σημαίας σε ιδρύματα που χρηματοδοτούνται από το κράτος, σύμφωνα με το Al Jazeera.

Σε απάντηση, η Zazim, μια αραβοϊσραηλινή ειρηνευτική οργάνωση, τοποθέτησε την παλαιστινιακή σημαία -σε μορφή καρπουζιού- σε περίπου δώδεκα ταξί στο Τελ Αβίβ.

«Η σημαία είναι ένα σημαντικό σύμβολο του δικαιώματος της ύπαρξης των Παλαιστινίων»

“Κατά μία έννοια, οι Παλαιστίνιοι ισχυρίστηκαν ότι το καρπούζι είναι παλαιστινιακό. Είναι ένας τρόπος να πουν ότι έχουν καρπούς στη γη τους” λέει στην Washington Post η Ντίνα Ματάρ, καθηγήτρια πολιτικής επικοινωνίας και αραβικών μέσων ενημέρωσης.

Στον απόηχο της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίστηκαν ότι υπήρξε καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης στο Ισραήλ, στοχεύοντας ιδιαίτερα το 20% του ισραηλινού πληθυσμού που είναι παλαιστινιακής καταγωγής.

Ο Γιαρμόκ Ζοαμπί, ιδιοκτήτης εστιατορίου χούμους στη Ναζαρέτ, πέρασε μια νύχτα στη φυλακή τον περασμένο Οκτώβριο για μια εικόνα προφίλ που ανάρτησε στο WhatsApp η οποία έδειχνε μια γροθιά με μια παλαιστινιακή σημαία. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος χωρίς κατηγορίες.

Εικόνα από Μiddle Εast Μonitor

Στην Ευρώπη η παλαιστινιακή σημαία έχει επίσης γίνει επίκεντρο έντονων συζητήσεων. Στο Βερολίνο τα σχολεία έλαβαν άδεια να απαγορεύσουν τους χάρτες του Ισραήλ με τα χρώματα της παλαιστινιακής σημαίας, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο υπουργός  πρότεινε η επίδειξη της σημαίας σε διαδηλώσεις να θεωρείται ποινικό αδίκημα – αν και η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου διευκρίνισε ότι «η ύψωση της παλαιστινιακής σημαίας δεν συνιστά από μόνη της ποινικό αδίκημα».

Η Ματάρ υποστηρίζει ότι η σημαία είναι, τελικά, σύμβολο της παλαιστινιακής ταυτότητας: «Η ύψωση της σημαίας για οποιοδήποτε έθνος έχει συμβολική σημασία. Σημαίνει ότι τα μέλη ενός έθνους αισθάνονται ότι ανήκουν σε αυτό. Γι’ αυτό η παλαιστινιακή σημαία είναι τόσο σημαντική: γιατί οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν κράτος, αλλά έχουν έθνος. Η σημαία είναι ένα σημαντικό σύμβολο του δικαιώματος ύπαρξής τους».