«Μια ταινία μπορεί να γεννηθεί απλώς από τον χώρο της»

Σχεδόν μία επταετία έχει περάσει από την τελευταία φορά που ο ολλανδοαυστραλός σκηνοθέτης Ρολφ ντε Χέερ παρουσίασε ταινία, την «In the Same Garden» (με θέμα τις σχέσεις Τουρκίας – Αρμενίας) την οποία δεν είδαμε ποτέ στην Ελλάδα.

ΣΗ επιστροφή του στη μεγάλη οθόνη με την «Επιβίωση της ευγένειας» που προβάλλεται αυτές τις ημέρες αποκλειστικά στο Αστυ έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 και με μια «ανανεωμένη αίσθηση του επείγοντος» όπως την αποκάλεσε ο ίδιος στη συνάντηση που είχαμε στο τελευταίο φεστιβάλ Βερολίνου όπου η ταινία συμμετείχε εντός διαγωνιστικού τμήματος. Η «Επιβίωση της ευγένειας», το δυστοπικό ταξίδι μιας μαύρης γυναίκας (Νατάσα Γουάνγκανεν) στην ενδοχώρα και τα αστικά τοπία που έχουν παραμορφωθεί από ένα καταστροφικό γεγονός δείχνει ότι οι αφηγηματικές δυνάμεις του 71χρονου κινηματογραφιστή είναι αμείωτες.

Για τον Ρολφ ντε Χέερ το μεγάλο ενδιαφέρον με την ταινία «Η επιβίωση της ευγένειας» είναι ότι προέκυψε από τις… τοποθεσίες της. «Δεν είναι ο συνήθης τρόπος για να ξεκινήσει κανείς μια ταινία μην έχοντας κάτι άλλο στα χέρια του» είπε. «Είναι ένας αρκετά διαφορετικός τρόπος σε ένα μέσον, το σινεμά, που όπως τόσα άλλα πράγματα στη ζωή μας διαρκώς αλλάζει. Και τελικά η χωροταξική προσέγγιση με βοήθησε να κάνω μια ταινία για την οποία νιώθω πολύ υπερήφανος. Επίσης, παρά τα αρκετά χρόνια που έχω στα πράγματα του κινηματογράφου, αυτή η μέθοδος προσέγγισης, κάτι εντελώς καινούργιο για μένα ήταν ένα από τα πράγματα που έμαθα στην πράξη. Μια ταινία μπορεί να γεννηθεί απλώς από τον χώρο της. Και το βρίσκω φανταστικό».

Πράγματι, ο σκηνοθέτης άρχισε να αναζητεί τοποθεσίες από τις οποίες ενδεχομένως θα μπορούσε να εμπνευστεί το θέμα της ταινίας. «Όργωσε» πολλά σημεία της Τασμανίας στην ευρύτερη περιοχή του Γουέλινγκτον (όπου μένει), οδήγησε, περπάτησε, σκαρφάλωσε βουνά. «Βρέθηκα σε σημεία στα οποία ήμουν τόσο μόνος που νόμιζα ότι θα πεθάνω!» Και ξαφνικά, μια μέρα και από το πουθενά, μια εικόνα ήρθε στο μυαλό του. Μια δυσάρεστη εικόνα: ένας μαύρος άντρας σε ένα κλουβί στο τρέιλερ ενός φορτηγού. Γυμνός. Μόνος. Χωρίς τίποτα γύρω του. «Ένιωσα ότι επιτέλους κάτι είχα στα χέρια μου!» Ωστόσο, η εικόνα ήταν στην έρημο και έρημος δεν υπάρχει στην Τασμανία. Έτσι ο Ντε Χέερ αποφάσισε να συνεχίσει το ψάξιμο, για να βρει την κατάλληλη περιοχή με έρημο στο νότιο τμήμα της Αυστραλίας. «Αλλά είχα πλέον στο μυαλό μου την ταινία. Θα ήταν ένα ταξίδι. Ένα ταξίδι μέσα από το οποίο θα έβγαζα την οργή μου».

Η οργή του Ρολφ ντε Χέερ ήταν πολύ έντονη την περίοδο που σκεφτόταν αυτό που τελικά θα γινόταν η «Επιβίωση της ευγένειας» και ήταν η αδικία που έβλεπε απέναντι στις μειονότητες και πιο συγκεκριμένα τους ιθαγενείς της Αυστραλίας κατά την περίοδο του Covid που τροφοδοτούσε αυτή την οργή. «Εκείνη την εποχή ήμουν πολύ θυμωμένος με το πώς χειριζόταν ο πολιτικός κόσμος την πανδημία του Covid» είπε. «Μιλούσαν για την πανδημία λες δεν ήταν και κάτι τόσο σημαντικό διότι τα θύματα ήταν κυρίως φτωχοί άνθρωποι, διαφόρων φυλών εκτός της λευκής· επομένως ποιο θα μπορούσε να είναι το πρόβλημα;» είπε χαμογελώντας ειρωνικά. «Και αν δεν το έλεγαν ξεκάθαρα, φαινόταν στις πράξεις τους, στο πώς χειρίζονταν την κατάσταση και στις πρωτοβουλίες που έπαιρναν».

Η προστασία των Αβοριγίνων

Με άλλα λόγια η επιλογή της ιθαγενούς κεντρικής ηρωίδας στην «Επιβίωση της ευγένειας» δεν έγινε τυχαία. Ένα μεγάλο μέρος της ζωής και κινηματογραφικής καριέρας του Ρολφ ντε Χέερ είναι αφιερωμένο στο ζήτημα των Αβοριγίνων και γενικότερα των ιθαγενών της Αυστραλίας. Στην «Χώρα του Τσάρλι» (2013), ένας ηλικιωμένος Αβορίγινας, δυσαρεστημένος με την παρέμβαση των νόμων για τους λευκούς, απομονώνεται στη φύση για να ζήσει με τον παλιό τρόπο και έρχεται αντιμέτωπος με όλα τα προβλήματα που αναπόφευκτα θα προκύψουν. Τα «10 κανό» (2006) είναι μια συρραφή ταινιών μικρού μήκους που «ζωγραφίζουν» ένα συναρπαστικό πορτρέτο των ανθρώπων, της ιστορίας, του πολιτισμού και του τόπου των λαών Yolngu, των οποίων η πατρίδα είναι ο βάλτος Αραφούρα της βόρειας κεντρικής Γης του Αρνεμ στη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας.

Στο αριστουργηματικό «The tracker» (2002), ένας αβορίγινας ιχνηλάτης καθοδηγεί την αποστολή που διευθύνει ενός κυβερνητικός στρατιώτης για την ανεύρεση ενός Αβορίγινα που κατηγορείται για τη δολοφονία μιας λευκής γυναίκας. Το ζήτημα δεν έχει πάψει να τον απασχολεί αλλά φροντίζει ώστε οι ταινίες του να μιλούν κάτω από τις γραμμές και να μη γίνονται ποτέ καταγγελτικές με προφανή τρόπο. «Σε ό,τι αφορά την Αυστραλία οφείλουμε να προστατεύουμε τους Αβορίγινες» συνεχίζει με τη φωνή του ελαφρώς υψωμένη. «Το ποσοστό θνησιμότητας των Αβορίγινων στον Covid ήταν το ίδιο αν όχι μεγαλύτερο από την προηγούμενη πανδημία – δεν θυμάμαι το όνομά της. Αρα δεν μάθαμε τίποτα από τα λάθη μας. Και αυτό για μένα είναι μεγάλη ντροπή!».

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»