Γιώργος Λάνθιμος: «Οι ταινίες που θέτουν βαθιά ερωτήματα είναι πολιτικές»

Ο Έλληνας σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος και η Αμερικανίδα ηθοποιός Έμμα Στόουν, αποτελούν το συνώνυμο της άψογης συνεργασίας. Από τότε που ένωσαν τις σκηνοθετικές και υποκριτικές τους δυνάμεις στη σκοτεινή κωμωδία εποχής «Η Ευνοούμενη», η οποία απέσπασε 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ και επτά βραβεία Bafta, έχουν γυρίσει τη μικρού μήκους ταινία «Bleat» και την υποψήφια για Όσκαρ ταινία «Poor Things», ενώ παράλληλα γύρισαν άλλη μια μεγάλου μήκους ταινία, με τίτλο «Kind of Kindness».

«Δεν έμαθε ποτέ τι είναι η ντροπή, οπότε είναι εντελώς ελεύθερη να «δώσει» το μυαλό της, τις σκέψεις της, τις απόψεις της, το σώμα της, οτιδήποτε»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Poor Things (@poorthingsfilm)

Η επαγγελματική τους σύνδεση είναι σαφώς κάτι παραπάνω από γόνιμη.

«Απροκάλυπτα πρόστυχη»

Στο Poor Things, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μια «διεστραμμένη ρομαντική κωμωδία επιστημονικής φαντασίας», η Στόουν υποδύεται την Μπέλα Μπάξτερ – «μια νεογέννητη» γυναίκα του 19ου αιώνα, η οποία ζει υπό την προστασία του χειρουργού Γκόντγουιν Μπάξτερ ( Γουίλεμ Νταφόε), τον οποίο αποκαλεί «Θεό» και ο οποίος της έχει χαρίσει τον ραγδαία αναπτυσσόμενο εγκέφαλο ενός μωρού.

Ενώ οι κριτικοί δυσκολεύτηκαν να προσδιορίσουν τα πιο αλλόκοτα στοιχεία της ταινίας (η Chicago Sun-Times την αποκάλεσε «όμορφα φανταχτερή… απροκάλυπτα πρόστυχη» ενώ το Empire προτίμησε το μάλλον λιγότερο πεζό «απολύτως τρελή, εντελώς βρώμικη»), η Στόουν λέει απλά ότι πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας «που δεν χρειάζεται να αναμετρηθεί με την ντροπή».

Στο μυθιστόρημα, ο ατίθασος Gray, ή αλλιώς «η πατρική φιγούρα της αναγέννησης της σκωτσέζικης λογοτεχνίας και τέχνης»  παρουσιάζει διάφορες αντικρουόμενες αφηγήσεις για τη ζωή της Μπέλα Μπάξτερ

«Όταν συνάντησα τον Λάνθιμο στο Λονδίνο, η οσκαρική καμπάνια γύρω από την ταινία «Poor Things» έχει αρχίσει να φουντώνει, με μια σειρά από βραβεία και υποψηφιότητες μετά τη νίκη της με τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία τον Σεπτέμβριο(…) Ο Λάνθιμος, του οποίου οι ταινίες Κυνόδοντας (2009), Αστακός (2015) και Ευνοούμενη (2018) κέντρισαν το ενδιαφέρον των Όσκαρ, φαίνεται εντυπωσιακά ανεπηρέαστος από όλο αυτό το θόρυβο. Είναι χαλαρός, άνετος και ευγενικός, σε αντιδιαστολή με τόσες πολλές από τις ταινίες του», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος της Guardian, Mark Kermode.

Και συνεχίζει λέγοντας: «Ενθυμούμαι ότι όταν παρουσίασα τoν Κυνόδοντα στην ενότητα Extreme Cinema του Channel 4 πριν από αρκετά χρόνια, υπερέβαλα για την «ανατριχιαστική, παγωμένη» σάτιρα του και σχολίαζα τη συνεχή άρνηση του Λάνθιμου να εξηγήσει τις συχνά σουρεαλιστικές ταινίες του.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Poor Things (@poorthingsfilm)

«Οι άνθρωποι προσπαθούν πάντα να με κάνουν να επιβεβαιώσω την άποψη τους και απλά δεν το κάνω», είχε πει κάποτε. Αλλά τώρα, πίνοντας καφέ σε ένα ξενοδοχείο του West End, δείχνει πρόθυμος να μιλήσει – να μπει στην ουσία του τι πραγματικά συμβαίνει με το Poor Things. Αναρωτιέμαι αν συμφωνεί με την περιεκτική περιγραφή της ταινίας από την Στόουν». 

«Δεν έμαθε ποτέ τι είναι η ντροπή»

«Λοιπόν, η ντροπή είναι ένα πράγμα που είμαστε μαθημένοι να αισθανόμαστε σε κάποιες καταστάσεις και ο χαρακτήρας της Έμμα δεν το έχει αυτό», λέει ο σκηνοθέτης. «Δεν έμαθε ποτέ τι είναι η ντροπή, οπότε είναι εντελώς ελεύθερη να «δώσει» το μυαλό της, τις σκέψεις της, τις απόψεις της, το σώμα της, οτιδήποτε».

«Είναι ένας άνθρωπος που έχει μια ευκαιρία στον κόσμο – κάποιον που δεν έχει διαμορφωθεί με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο ώστε να αντιλαμβάνεται τον κόσμο με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ξεκινάει από την αρχή και αυτό της δίνει μια πολύ πιο ελεύθερη οπτική για τα πράγματα. Είναι μια 28χρονη γυναίκα που, μέχρι τότε, είχε ζήσει μια ζωή που προφανώς δεν την ικανοποιούσε. Και επιστρέφει με έναν «άγραφο πίνακα» ικανή να ξαναρχίσει και να αποκτήσει αυτή τη ζωή».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Poor Things (@poorthingsfilm)

Η ηθική ευπρέπεια είναι μια απάτη;

Το Poor Things διασκευάστηκε από τον Λάνθιμο και τον σεναριογράφο Tony McNamara από το διάσημο μυθιστόρημα του 1992 του Alasdair Gray, του Σκωτσέζου συγγραφέα που κέρδισε το βραβείο Whitbread και το βραβείο μυθοπλασίας της Guardian. Στο μυθιστόρημα, ο ατίθασος Gray, η αλλιώς «η πατρική φιγούρα της αναγέννησης της σκωτσέζικης λογοτεχνίας και τέχνης»  παρουσιάζει διάφορες αντικρουόμενες αφηγήσεις για τη ζωή της Μπέλα Μπάξτερ.

Σε μια εκδοχή, υποστηρίζεται ότι ο δρ Γκόντγουιν Μπάξτερ αντάλλαξε τον εγκέφαλο μιας πνιγμένης γυναίκας με εκείνον του αγέννητου εμβρύου της, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα παιδί-ενήλικας χωρίς καμία αίσθηση ηθικής ευπρέπειας, το οποίο ξεκινάει ένα αυθόρμητο ταξίδι ανακάλυψης. Σε μια άλλη, οι ισχυρισμοί αυτοί απορρίπτονται ως φανταστικές ιστορίες, που αναβλύζουν «από όλα όσα ήταν νοσηρά σε αυτόν τον πιο νοσηρό αιώνα, τον δέκατο ένατο».

«Πολιτική αλληγορία»

Ο Λάνθιμος προσέγγισε για πρώτη φορά τον Gray για τη διασκευή του μυθιστορήματος το 2011, εποχή κατά την οποία ο συγγραφέας δεν είχε δει καμία από τις ταινίες του. Μάλιστα, ο γιος του Gray χρειάστηκε να του δείξει πώς λειτουργεί το DVD player για να καταφέρει να δει τον Κυνόδοντα, τον οποίο λάτρεψε αφάνταστα. Όσο για τον Λάνθιμο, απλά εξεπλάγη που το Poor Things δεν είχε ήδη μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη.

«Ήταν απίστευτο γιατί είναι τόσο κινηματογραφικό», λέει με ενθουσιασμό. «Είναι περίπλοκο, αλλά μπορείς να δεις καθαρά ότι υπάρχει μια ταινία εδώ μέσα. Έτσι, μόλις διαπίστωσα ότι δεν είχε γυριστεί, πήγα στη Σκωτία για να τον συναντήσω, και όταν έφτασα ήταν εκεί στην πόρτα, βάζοντας το σακάκι του.

Είπε μόνο, «Ακολούθησε με!» και άρχισε να με ξεναγεί στη Γλασκώβη, πολύ γρήγορα! Επειδή το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στη Γλασκώβη, και αυτός ήταν ο κόσμος του.

Στη συνέχεια επιστρέψαμε στο σπίτι του και μου είπε: «Νομίζω ότι είσαι ένας ταλαντούχος νέος και θα ήμουν ευτυχής αν ήθελες να γυρίσεις την ταινία μου». Μετά ξαναμπήκα στο τρένο και επέστρεψα στο Λονδίνο. Μετά από αυτό δεν μιλήσαμε ποτέ ξανά γι’ αυτό».

Πολιτική πράξη

Ως υπερήφανος υποστηρικτής του σοσιαλισμού και του σκωτσέζικου εθνικισμού, η πολιτική ήταν πολύ σημαντική για τον Gray, του οποίου το πιο (μη) δημοφιλές μυθιστόρημα αναφέρεται συχνά ως «πολιτική αλληγορία».

Οι ταινίες του Λάνθιμου έχουν ασχοληθεί τακτικά με ακανθώδη ζητήματα προσωπικής απελευθέρωσης και κοινωνικής καταπίεσης, αλλά στο παρελθόν έχει δηλώσει ευθέως: «Αν ήθελα να μιλήσω για την πολιτική ή τα κοινωνικά προβλήματα, θα γινόμουν συγγραφέας. Αλλά είμαι κινηματογραφιστής». 

«Νομίζω ότι κατά μία έννοια είναι πολιτικές (οι ταινίες μου), χωρίς να δηλώνουν μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Όταν κάνεις ταινίες για τον κόσμο και ασχολείσαι με κάποια θέματα (προσωπικής απελευθέρωσης και κοινωνικής καταπίεσης) αυτό είναι ένα είδος πολιτικής πράξης – ένα σχόλιο, μια παρόρμηση να θέτεις ερωτήματα για τα γεγονότα. Οι περισσότερες ταινίες που θέτουν κάποια βαθιά ερωτήματα είναι πολιτικές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».

Πηγή: Guardian