Κι αν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο;

«Είτε η Δύση θέλει να το παραδεχθεί είτε όχι (…) βρισκόμαστε για μια ακόμη φορά σε πόλεμο στη Μέση Ανατολή» εκτιμούσε ο Τζέιμι Ντέτμερ με πρόσφατο άρθρο του στο «Politico».

Από την πλευρά του, ο Τζιανλούκα ντι Φέο τολμά να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, με τη δική του ανάλυση στη «La Repubblica»: «Οι απειλές για τη ναυσιπλοΐα δεν περιορίζονται πια στην Ερυθρά Θάλασσα: Εν μέσω απειλών και επιθέσεων, η ζώνη του συναγερμού επεκτείνεται από το Γιβραλτάρ μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό», σημειώνει, αναδεικνύοντας το εύρος που έχει πάρει ή μπορεί να πάρει ανά πάσα στιγμή η σύρραξη – φέροντας, μάλιστα, ως παράδειγμα πλήγματα που ήδη έχουν δεχθεί πλοία πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τη θεωρητικά «καυτή ζώνη».

Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί κανείς να φανταστεί εύκολα τον τρόπο με τον οποίο η Τεχεράνη θα καταφέρει, εφόσον το επιλέξει, να υλοποιήσει το σενάριο του «κλεισίματος της Μεσογείου, των Στενών του Γιβραλτάρ και άλλων ναυτικών οδών», η απειλή επέκτασης του πολέμου είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτή. Θέτοντας, πρακτικά, επί τάπητος το εξής ερώτημα: Τι θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση αν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο, είτε από «ατύχημα» είτε από επιλογή; Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει αυτή η σύγκρουση και πόσο πρέπει να φοβόμαστε το ξέσπασμα ενός πολέμου με παγκόσμια διάσταση;

Αγωνία και ανησυχία

Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών αναμφίβολα ενισχύουν την αγωνία και την ανησυχία. Ο θάνατος ενός από τα κορυφαία στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης από ισραηλινή επιδρομή στη Συρία και οι απειλές της Τεχεράνης για σκληρά αντίποινα, οι επιθέσεις σε αμερικανικούς στόχους στο Ιράκ και η απάντηση των ΗΠΑ με πλήγματα κατά φιλοϊρανικών ένοπλων οργανώσεων στη χώρα, η κλιμάκωση των συγκρούσεων μεταξύ των ισραηλινών δυνάμεων και της Χεζμπολάχ στα σύνορα με τον Λίβανο (ήδη η κυβέρνηση Νετανιάχου καταστρώνει σχέδια για εισβολή), καθώς και μια σειρά ακόμη από εξελίξεις, αποδεικνύουν ότι η απειλή μεγαλώνει κάθε μέρα που ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται – και όλα δείχνουν πως θα συνεχιστεί επί μήνες.

Η αλήθεια είναι ότι επισήμως όλοι δείχνουν να απεύχονται και να ξορκίζουν τα σενάρια γενίκευσης του πολέμου, επιμένοντας πως όλες τους οι ενέργειες έχουν τον στόχο της «αποτροπής». Παρ’ όλα αυτά, όσα συμβαίνουν παραπέμπουν ολοένα περισσότερο σε… αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Παραπέμπει δε σε ένα σκηνικό κόλασης, ειδικά καθώς ΗΠΑ και Ισραήλ αρχίζουν να κατηγορούν ευθέως την Τεχεράνη. «Χωρίς τη συνεχή στήριξη του Ιράν, οι Χούθι θα δυσκολεύονταν πολύ να εντοπίσουν και να πλήξουν αποτελεσματικά εμπορικά πλοία» δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του συμβούλου εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ.

Το χειρότερο σενάριο

Στο χειρότερο σενάριο, λοιπόν, το Ιράν θα μπει στον πόλεμο χωρίς διαμεσολαβητές, προσπαθώντας να αξιοποιήσει τις πολύ μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνατότητες που έχει σε σύγκριση με τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι ή τη Χαμάς. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θα το πλήξουν με τα πανίσχυρα μέσα που διαθέτουν, μετατρέποντας το έδαφός του σε κόλαση. Ταυτόχρονα, είναι δεδομένο ότι Λίβανος και Υεμένη, πιθανότατα και η Συρία και το Ιράκ, θα μετατραπούν σε θέατρα άγριων συγκρούσεων, ενώ μεγάλες αναταράξεις αναμένονται στη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και όλες τις αραβικές χώρες της περιοχής, τα καθεστώτα των οποίων θα βρεθούν απέναντι σε σκληρά διλήμματα. Ακόμη και η Τουρκία θα δελεαστεί ή θα αναγκαστεί να επέμβει για να διασφαλίσει τα «κεκτημένα» της ή για να βρεθεί σε καλύτερη θέση.

Σε αυτό το φόντο, πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως το εμπόριο μέσω της Ερυθράς Θάλασσας θα διαταραχθεί ή και θα διακοπεί επί μήνες, προκαλώντας αλλεπάλληλα σοκ στην ήδη εύθραυστη παγκόσμια οικονομία και πρωτίστως στην ευρωπαϊκή. Η Ευρώπη, επιπλέον, θα βρεθεί αυτομάτως σε κατάσταση γενικευμένου συναγερμού για το ενδεχόμενο τρομοκρατικών επιθέσεων στο έδαφός της. Οσο για την Κίνα και τη Ρωσία, πέρα από το γεγονός ότι είναι απίθανο να μείνουν αδιάφορες και αμέτοχες σε εξελίξεις όπως οι παραπάνω, θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν δυναμικά το χάος που θα επικρατεί στη Μέση Ανατολή.

ΗΠΑ και Μπάιντεν ασφαλώς δεν έχουν κανένα συμφέρον από μια τέτοια εξέλιξη, ειδικά καθώς το 2024 είναι εκλογική χρονιά. Σε άλλες εποχές και συγκυρίες, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως είναι στο χέρι τους να βάλουν τέλος σε αυτή την «τρέλα». Φαίνεται, όμως, ότι σήμερα δεν εξαρτώνται όλα από αυτούς, ότι οι ισορροπίες έχουν αλλάξει και ότι τα μέτωπα έχουν πληθύνει, όπως φαίνεται και από την τροπή του πολέμου στην Ουκρανία και τις εντάσεις στον Ειρηνικό.

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»