Πέντρο Νούνο Σάντος, ένας εκκολαπτόμενος νέος πρωθυπουργός για την Πορτογαλία;

«Θέλουμε να οικοδομήσουμε μια Πορτογαλία, στην οποία κανείς δεν αποκλείεται, ούτε λησμονείται», διακήρυξε ο Πέντρο Νούνο ντε Ολιβέιρα Σάντος ως εκλεγμένος νέος γενικός γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) της χώρας της Ιβηρικής.

Με τη θητεία του να αρχίσει επίσημα 7 Ιανουαρίου, εξασφάλισε ποσοστό 62% στις εσωκομματικές εκλογές της 17ης Δεκεμβρίου.

Διαδέχεται έτσι στην κομματική στην ηγεσία των Πορτογάλων Σοσιαλιστών τον νυν υπηρεσιακό πρωθυπουργό Αντόνιο Κόστα, που υπέβαλε στις αρχές Νοεμβρίου μια «έντιμη παραίτηση» υπό το βάρος θολών κυβερνητικών σκανδάλων διαφθοράς.

Αμφίρροπες, οι πρόωρες εκλογές έχουν προγραμματιστεί στις 10 του προσεχούς Μαρτίου.

Ο 46χρονος Νούνο θα πρέπει προφανώς να τρέξει τώρα… «κατοστάρι» για να πείσει τους ψηφοφόρους ως άξιος διάδοχος του Κόστα, αλλά για να κρατήσει το κόμμα του ενωμένο.

Ο ίδιος, στην επινίκια ομιλία του, έτεινε ένθεν κακείθεν χείρα φιλίας.

Χωρίς να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο, δεσμεύτηκε για «λιγότερες ανισότητες» και για ισχυρό κράτος πρόνοιας.

Τόνισε τη σημασία των νέων, των γυναικών, των συνταξιούχων και των επιχειρήσεων.

Δήλωσε «πολύ περήφανος» που ήταν στο πλευρό του Κόστα «από την πρώτη ώρα» ως υπουργός -παραλείποντας να αναφερθεί στο γεγονός ότι ο ίδιος παραιτήθηκε στα τέλη του 2022 από το υπουργείο Υποδομών, στη σκιά άλλου σκανδάλου.

Εγγυήθηκε ότι θα αξιοποιήσει την εμπειρία και την οξυδέρκεια του προκατόχου του στην κομματική ηγεσία.

Έπλεξε το εγκώμιο του Κόστα ως πρωθυπουργού, επικαλούμενος τη μεταμνημονιακή ισχυρή ανάπτυξη της πορτογαλικής οικονομίας, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους.

Υποσχέθηκε να βρει «χώρο στις μελλοντικές προκλήσεις του κόμματος» για τον βασικό εσωκομματικό αντίπαλό του, τον μετριοπαθή υπουργό Εσωτερικών, Χοσέ Λουίς Καρνέιρο.

Συχνά κατηγορούμενος ως ριζοσπάστης, ο Νούνο δήλωσε «πάντα φιλοευρωπαίος», αν και προσέθεσε ότι θα παρεμβαίνει «κριτικά» όταν το κρίνει αναγκαίο.

Δήλωσε ανοιχτός σε μετεκλογικές συνεργασίες, απαραίτητες ελλείψει αυτοδυναμίας στο κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό της Πορτογαλίας.

Τούτων λεχθέντων, ζήτησε «ένα μεγάλο αποτέλεσμα» στις προσεχείς, εξαιρετικά αμφίρροπες βουλευτικές εκλογές.

Ο Πέντρο Νούνο (αριστερά) επί θητείας του στο υπουργείο Υποδομών, κατά τη διάρκεια παλαιότερης επίσκεψης του πρώην υπουργού Ενέργειας των ΗΠΑ, Νταν Μπρουγιέτ, στην Πορτογαλία

Ένας «αντάρτης» με «σκιές»

Εγγονός τσαγκάρη και γιος επιχειρηματία, ο Νούνο έχει πτυχίο στα Οικονομικά και μακρά πορεία στην πολιτική.

Από 14 ετών ήταν μέλος της νεολαίας των Σοσιαλιστών. Ανέλαβε επικεφαλής της την περίοδο 2004-2008, δίνοντας μάχη για την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων και τη νομιμοποίηση του γάμου ομοφύλων.

Εν μέσω του πορτογαλικού μνημονίου, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας -σχεδόν ταυτόχρονα με την ισοπληθή Ελλάδα- κι ενώ οι Σοσιαλιστές ήταν πια στην αντιπολίτευση, είχε προτείνει τη μη πληρωμή του πορτογαλικού δημόσιου χρέους.

Και μόνο η απειλή, είχε πει τότε ο Νούνο, θα έκανε «τα πόδια των Γερμανών τραπεζιτών να τρέμουν».

Μαζί με άλλα νεαρά στελέχη των Σοσιαλιστών ασκούσε πιέσεις για επαναδιαπραγμάτευση του πορτογαλικού χρέους.

Τελικά, κατόπιν σκληρής λιτότητας, η Πορτογαλία βγήκε μέσα σε μια τριετία από το μνημόνιο, το 2014, επί διακυβέρνησης των δεξιών Σοσιαλδημοκρατών, ενόσω οι Σοσιαλιστές επέλεγαν ως νέο αρχηγό τον Αντόνιο Κόστα.

Ο Νούνο όχι μόνο στήριξε την υποψηφιότητά του, αλλά διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη συγκρότηση της «Geringonça».

Της κοινοβουλευτικής σύμπραξης με τους Κομμουνιστές, τους Πράσινους και το Αριστερό Μπλοκ, που έδωσε στους Σοσιαλιστές τα «ηνία» της εξουσίας στην Πορτογαλία, μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2015.

Ως υφυπουργός Κοινοβουλευτικών Υποθέσεων, ο Νούνο διατήρησε με μαεστρία τις ισορροπίες, που εξασφάλισαν στον Κόστα δύο πρωθυπουργίες υπό κυβέρνηση μειοψηφίας, προτού τελικά οι Σοσιαλιστές εξασφαλίσουν ανέλπιστα την αυτοδυναμία, προ έτους.

Όμως οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών είχαν αρχίσει πια να δοκιμάζονται, μετά την ανάληψη από τον Νούνο και του υπουργείου Υποδομών, το 2019.

Επίκεντρο των διαφωνιών ήταν ο πολύπαθος κρατικός αερομεταφορέας ΤΑΡ, αλλά κυρίως η θέση του νέου αεροδρομίου της Λισαβόνας.

Ο Νούνο εξέδωσε σχετική απόφαση, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του πρωθυπουργού.

Αν και δεν απολύθηκε, ανακάλεσε το διάταγμα και ζήτησε δημόσια συγγνώμη.

Τελικά οδηγήθηκε σε παραίτηση τον Δεκέμβριο του 2022, μετά την αποκάλυψη ότι είχε εγκρίνει υπέρογκη αποζημίωση για πρώην στέλεχος του ΤΑΡ.

Οι δημοσκοπήσεις για τις εκλογές του Μαρτίου δείχνουν μια αμφίρροπη μάχη μεταξύ των Σοσιαλιστών και των κεντροδεξιών Σοσιαλδημοκρατικών, ενώ η Ακροδεξιά «καραδοκεί»

«Πρώτα να κερδίσουμε τις εκλογές»

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την παραίτηση του Νούνο, ακολούθησε αυτή του ίδιου του Κόστα, τον περασμένο Νοέμβριο, εν μέσω κυβερνητικών σκανδάλων διαφθοράς.

Ήταν ένα άδοξο τέλος, μετά τον εκλογικό θρίαμβο των Σοσιαλιστών στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2022.

Φαντάζει ωστόσο πλέον μακρινός, με το προφίλ των Σοσιαλιστών καταρρακωμένο και τους φόβους για διάσπαση υπαρκτούς.

Όλα φαίνεται πάντως ότι θα κριθούν στις κάλπες της 10ης Μαρτίου, για τις οποίες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, ένα πολύ ρευστό τοπίο.

Δείχνουν μια μάχη στήθος με στήθος των κεντροαριστερών Σοσιαλιστών (PS) και των κεντροδεξιών Σοσιαλδημοκρατών (PSD).

Ενόσω οι μεν δίνουν μάχη συνοχής, ο επικεφαλής των δε, ο 50χρονος Λουίς Μοντενέγκρο, κερδίζει σε απήχηση υποσχόμενος φορολογικές περικοπές και αλλαγή του πολιτικού τοπίου της Πορτογαλίας.

Με την αυτοδυναμία να φαντάζει πάντως για άπαντες… όνειρο μακρινό, ο Νούνο αφήνει ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο μιας νέας «Geringonça».

«Πρώτα όμως πρέπει να κερδίσουμε τις εκλογές», τόνισε, καλώντας τους Πορτογάλους να ψηφίσουν το κόμμα του στο όνομα της σταθερότητας.

«Ανάλογα με την νέα σύνθεση της Βουλής», προσέθεσε, «θα προσπαθήσουμε να βρούμε σύντομα μια κυβερνητική λύση».

Όμως στην κεντρική πολιτική σκηνή της Λιβασόνας ετοιμάζεται να κάνει δυναμική εμφάνιση ένας νέος «παίκτης», φέρνοντας πολιτικό «σεισμό».

Είναι το ακροδεξιό κόμμα Chega, η ονομασία του οποίου μεταφράζεται στα ελληνικά σε «Φτάνει».

Τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυσή του, έρχεται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις τρίτο, με ποσοστό 16%, περίπου 11 μονάδες πίσω από τα δύο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας στην Πορτογαλία και αρκετά μπροστά από τα υπόλοιπα κόμματα της χώρας, που κινούνται σε μονοψήφια ποσοστά.