Ζακ Ντελόρ: Ο άνθρωπος που είπε όχι στην προεδρία της Γαλλίας

Οσοι ζουν κοντά στον αριθμό 12 της οδού Σεν Μορ, στο Ενδέκατο Διαμέρισμα του Παρισιού, μεταξύ του νεκροταφείου Περ Λασές και της Πλατείας της Βαστίλλης, θυμούνται τον Ζακ Ντελόρ και την οικογένειά του. Σε αυτήν την παριζιάνικη γειτονιά μεγάλωσε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η γιαγιά μου ήταν για χρόνια γειτόνισσά τους και τον θυμάται, αφού ήταν συνομήλικοι και έπαιζαν στον πάρκο της Λα Ροκέτ, που ήταν ο χώρος της γκιλοτίνας, πριν από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Θυμάται και τη μητέρα του, τη Ζαν, που παράτησε τη δουλειά της για να μεγαλώσει τον γιο της και δεν μπορεί να ξεχάσει τη στιγμή που άλλαξαν διεύθυνση, ενώ ο Ζακ ήταν ένας από τους καλύτερους μαθητές στο Λύκειο Βολτέρ. Αν η γιαγιά μου, όπως και όλη η γειτονιά, τους θυμούνται ακόμα και σήμερα, είναι γιατί αυτή η οικογένεια ήταν προσιτή, απλή, ποτέ επιτηδευμένη και πάντα προσεκτική με τους άλλους, όποια κι αν ήταν η καταγωγή τους.

Με αυτές τις αξίες μεγάλωσε ο Ζακ Ντελόρ. «Εμεινε έτσι, απλός, μέχρι το τέλος» εξηγεί στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» η Φρανς Ροκ, η οποία ίδρυσε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Βιβλίου, μαζί του, πριν από 17 χρόνια και ήταν απ’ τους τελευταίους ανθρώπους που τον συνάντησαν, λίγο πριν από το τέλος του.

«Φορούσε πάντα το μπλουζάκι του με το μπλε σκούρο του πουλόβερ. Ηταν λάτρης του καλού κρασιού και της τζαζ, του άρεσε να γελάει, ακόμα κι αν δυσκολευόταν να ξεπεράσει την απώλεια της γυναίκας του πριν από δύο χρόνια», λέει. «Ηταν όμως και πολύ επικριτικός για την εξέλιξη της ΕΕ. Δεν είμαι σίγουρη ότι η κυριαρχία της Γερμανίας της ΕΕ του άρεσε τελευταία. Στην ουσία, πάντα μετάνιωνε για την απόφασή του, της 11ης Δεκεμβρίου 1994. Μου το είπε ξεκάθαρα όταν τον ρώτησα» δηλώνει η Φρανς Ροκ.

Εκείνη την Κυριακή του 1994, στις 7 μ.μ., 13 εκατομμύρια Γάλλοι περιμένουν από την πολιτική εκπομπή της Αν Σινκλέρ να μάθουν αν οι σοσιαλιστές θα έχουν υποψήφιό τους τον Ζακ Ντελόρ, ενώ ο πρόεδρος Μιτεράν, άρρωστος, αποσύρεται από την πολιτική σκηνή και ο Ζακ Σιράκ είναι έτοιμος να πάρει την εξουσία. «Αυτό το βράδυ ο Ζακ Ντελόρ θα γίνει για πάντα ο άνθρωπος που είπε όχι στην προεδρία της Γαλλίας», συνεχίζει η Φρανς Ροκ. «Αλλά το μετάνιωσε πολύ. Η εξέλιξη της Γαλλίας τον απασχολούσε σοβαρά, ιδιαίτερα το επίπεδο της εθνικής εκπαίδευσης. Θεωρούσε ότι ο Μακρόν δεν πατούσε στη γη, ότι ήταν περισσότερο της εποχής του Σταντάλ και του Φλομπέρ, παρά κοντά στη δική του».

Στο διαμέρισμα όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια, στην οδό Σεν Ζακ, κοντά στο Πάνθεον, ο Ντελόρ δεν μπορούσε να περπατήσει καλά πια, αλλά δεχόταν κόσμο. Τον Μάιο του 2021, κατά τη διάρκεια μιας βιντεοσκοπημένης συζήτησης μεταξύ της Φρανς Ροκ και του διάσημου σκιτσογράφου Πλαντί, που δόθηκε στα «ΝΕΑ», ο Ευρωπαίος Ντελόρ ήθελε να πει την άποψή του για την κατάσταση της ΕΕ.  Εκείνη την εποχή, η Γηραιά Ηπειρος έβγαινε σιγά σιγά από την κρίση του Covid, κατά την οποία ο ίδιος είχε τηλεφωνήσει στον Μακρόν και τη Μέρκελ για να τους εκφράσει τις ανησυχίες του για την έλλειψη φαρμάκων και να τους ζητήσει να θέσουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Εναν χρόνο μετά, είναι εξασθενημένος, αλλά ο εγκέφαλός του είναι διαυγής: «Φυσικά, είναι δύσκολο να συνδυάσεις διαφορετικές κυριαρχίες» λέει στον Πλαντί. «Αλλά χωρίς την Ευρώπη θα είχαμε πολλά προβλήματα. Οπως μια Γερμανία, που θα κοιτούσε αλλού, κυρίως προς την πλευρά της Κεντρικής Ευρώπης ή προς την πλευρά της Τουρκίας, από τη στιγμή που η Μέρκελ ήταν πολύ ευγενική μαζί της λόγω της μεγάλης τουρκικής μειονότητας στη χώρα της. Εάν δεν υπήρχε η Ευρώπη, οι ισορροπίες θα ήταν διαφορετικές. Η Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, θα καταλάβει γιατί έκανε λάθος, πιστεύοντας ότι θα βρει μια πιστή συμμαχία στις ΗΠΑ, όπως παλιά, αλλά δεν θα τη βρει». Σήμερα οι φίλοι του πενθούν και φοβούνται για το μέλλον της ΕΕ.