Σπύρος Μαρκεζίνης: Ο ρόλος της Πυθίας

Κάθε ανθρώπου, αγωνιζομένου για κάτι, έρχεται κάποτε η ώρα. Ύστερα, λοιπόν, από πολλά ή πάμπολλα —αναμονές, ελπίδες, απογοητεύσεις, δραστηριότητες, απραξίες, φαντασίες, απαισιοδοξίες, αισιοδοξίες— ήλθε και η ώρα του κυρίου Σπύρου. Θα αντιλαμβάνεσθε, βεβαίως, ότι όταν ομιλώ περί του «κυρίου Σπύρου», εννοώ τον αξιότιμον κύριον Σπύρον Μαρκεζίνην, και όταν λέω ότι «ήλθε η ώρα του», εννοώ ότι ανάτειλε, επί τέλους, η ποθητή στιγμή κατά την οποίαν θα παίξη τον σπουδαίο ρόλο του —που από πολλά χρόνια ονειρεύεται—, πράγμα και νόμιμο αλλά και αξιέπαινο για κάθε πολιτικόν άνδρα, τρέφοντα τόσο ευγενή φιλοδοξία.

«ΤΑ ΝΕΑ», 25.9.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ήδη ο κ. Σπύρος Μαρκεζίνης, όπως βλέπουμε όλοι και διαβάζουμε στις εφημερίδες, βρίσκεται εν πλήρει αναπτύξει του σημαντικού του ρόλου, αφού κατάφερε να γίνη το επίκεντρο της πολιτικής ζωής του τόπου — το σημείο, για την ακρίβεια, γύρω από το οποίον στρέφονται τα πάντα, εξελίσσονται ή πρόκειται να εξελιχθούν. Σπάνια, θυμάμαι, να δόθηκε τόσο βάρος στην δραστηριότητα ή τα λόγια ενός πολιτικού ανδρός και σπάνια πολιτικός ανήρ περιέβαλε ένα ταξίδι του στην Ευρώπη με τόσο μυστήριο, με όσο μυστήριο περιέβαλε το πρόσφατο δικό του ο κ. Μαρκεζίνης, αναγκάζοντας τους ταλαίπωρους πολιτικούς συντάκτες των εφημερίδων να χρησιμοποιούν στον ανώτατο βαθμό τις μαντικές τους ιδιότητες και να βασανίζουν την διαίσθησή τους.

Σπάνια, λέω, πολιτικός ανήρ —επιστρέφοντας από ένα ταξίδι κριθέν βαρυσήμαντο για τις πολιτικές μας εξελίξεις— υπήρξε τόσο λακωνικός και τόσο μυστηριώδης στις απαντήσεις του όσο ο κ. Μαρκεζίνης, που έδειξε ότι του αρέσει πολύ και ο ρόλος της Πυθίας. Δεν αποκλείεται, βέβαια, ο συμπαθής ήρως των ημερών μας να γίνη λαλίστερος μέχρις ότου δημοσιευθή το παρόν — ή και λαλίστατος—, αλλά είναι αξιοσημείωτος, για την ώρα, ο αινιγματικός τρόπος με τον οποίον αντιμετώπισε τους δημοσιογράφους μόλις κατέβηκε από το αεροπλάνο και τους δέχτηκε στην αίθουσα των επισήμων του αεροδρομίου.

«ΤΑ ΝΕΑ», 25.9.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Μεταξύ των άλλων, θαυμάστηκε ιδιαιτέρως η απάντησή του στην ερώτηση αν έχη ετοιμάσει τις προγραμματικές του δηλώσεις, εφ’ όσον θεωρείται ο σίγουρος πρωθυπουργός τής αύριον.

— Ο καθένας έχει πάντοτε τις ιδέες του έτοιμες, απάντησε.

Στην ερώτηση αν μέχρι την Κυριακή θα λάβη την περιπόθητη εντολή, συνοδευομένη με μήνυμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, η απάντησή του ήταν:

— Μου δίδετε πληροφορίας…

Τι άλλο έμενε να τον ρωτήσουν —αφού δήλωσε ότι κανένα δεν είδε στο εξωτερικό και με κανένα δεν μίλησε— παρά μόνο για το φημολογούμενο «άνοιγμα» προς τους πολιτικούς;

— Σπεύδετε! απάντησε μονολεκτικά, αφήνοντας σε τραγική αμηχανία τους δημοσιογράφους.

Τέλος πάντων, όσο γι’ αυτά τα λιγοστά και αινιγματικά, δεν αποκλείεται να μας αποζημιώση σήμερα, αύριο, μεθαύριο, ή με δηλώσεις ή με δραστηριότητα. Ένα άλλο ερώτημα είναι που απασχολεί τον κόσμο —ή έστω ορισμένο κόσμο—, γιατί δηλαδή απ’ όλους τους πολιτικούς της χώρας επελέγη για την δημοκρατικοποίηση της πολιτικής ζωής μας ο κ. Μαρκεζίνης; Το ότι υπήρξε εκ παραδόσεως βασιλόφρων, μου είπαν μερικοί, δεν έχει σημασία, γιατί το να εξελίσσεται κανείς, μεταβάλλοντας ιδέες σύμφωνα με τους νέους ανέμους και τα δεδομένα της εποχής του, είναι νόμιμο και όχι παράνομο, αρκεί η μεταστροφή να μη συνοδεύεται από δολία πρόθεση και συμφέρον. Τέτοια υπόνοια δεν μπορεί να υπάρξη, προς Θεού, για τον καθ’ όλες τις πιθανότητες μέλλοντα πρωθυπουργό μας. Έτσι;

Η μεταπήδηση, επομένως, απ’ την βασιλευομένη δημοκρατία στην αβασίλευτη δεν είναι εκείνη που δημιουργεί τις απορίες για την επιλογή του απ’ τον Ανώτατο Άρχοντα. Συμπεραίνεται ότι η επιλογή του έγινε επειδή υπάρχει το προηγούμενο της συνεργασίας του με εξέχοντα στρατιωτικόν ηγέτη —τον μακαρίτη Παπάγο—, του οποίου μάλιστα υπήρξε, έλεγαν (ή έλεγε ο ίδιος), η δεξιά χειρ.

Λόγω προηγουμένης πείρας λοιπόν, συνεργασίας με προσωπικότητες προερχόμενες από τον Στρατό, προσεκλήθη ή προσελήφθη από τον κ. Γ. Παπαδόπουλο για τα περαιτέρω. Αρκεί, όμως, τάχα η ιδιότητα αυτή και η παλαιότερη εμπειρία —που ως γνωστόν δεν είχε και τόσο ευτυχές τέλος— για να γίνη ο κ. Σπύρος Μαρκεζίνης το επίκεντρο της νέας πολιτικής ζωής της χώρας και ο δρόμος προς την δημοκρατικοποίηση; Ας μου επιτραπή επί του προκειμένου να συμμερισθώ τις αμφιβολίες όλων των φιλελευθέρων ανθρώπων.

*Άρθρο του σπουδαίου Δημήτρη Ψαθά, που έφερε τον τίτλο «Αμφιβολίες» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 1973, δύο περίπου εβδομάδες πριν από το σχηματισμό της βραχύβιας κυβέρνησης Μαρκεζίνη (8 Οκτωβρίου 1973) και δύο περίπου μήνες πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου (17 Νοεμβρίου 1973).

Ο νομομαθής, πολιτικός και συγγραφέας Σπύρος Μαρκεζίνης έφυγε από τη ζωή στις 4 Ιανουαρίου 2000, πλήρης ημερών.

Διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας επί χούντας, από τις 8 Οκτωβρίου έως τις 25 Νοεμβρίου 1973.