Περίεργη κίνηση με κατεδαφίσεις από τη Δανία

Η Δανία είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο. Όχι μόνο έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα παγκοσμίως, αλλά είναι επίσης μια από τις χώρες με ίσες ευκαιρίες για όλους τις τελευταίες δεκαετίες. Ένα χαμηλό ποσοστό ανεργίας, μια αγορά εργασίας που λειτουργεί σαν «ελβετικό ρολόι», ενεργές πολιτικές απασχόλησης που ζηλεύουν όλη στην Ευρώπη και ένα αποτελεσματικό κράτος πρόνοιας έχουν κάνει τη Δανία το παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουν πολλές χώρες.

Ωστόσο, αυτή η χώρα εφαρμόζει μια πολιτική που, ίσως, πολλοί από εκείνους που θέλουν να ακολουθήσουν το μονοπάτι της θα ήθελαν να αποφύγουν: η Σοσιαλδημοκρατική Κυβέρνηση της Δανίας πρόκειται να προχωρήσει στην κατεδάφιση ολόκληρων γειτονιών που καταλαμβάνονται από «μη δυτικούς» πολίτες, μέτρο κάπως αμφιλεγόμενο που ωστόσο έχει μεγάλη υποστήριξη εντός της ίδιας της σκανδιναβικής χώρας.

Το αίσθημα ανασφάλειας και η πρόσφατη αύξηση της ανισότητας στη Δανία θα μπορούσε να σχετίζεται με τη δημιουργία γκέτο: γειτονιές που καταλαμβάνονται από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος που συνήθως προέρχονται από διαφορετικές χώρες ή πολιτισμούς. Για παράδειγμα, ο συντελεστής Gini, ο οποίος μετρά την εισοδηματική ανισότητα σε μια χώρα, έχει εκτοξευθεί στη Δανία για να φτάσει τα επίπεδα των 30, επίπεδα που ήδη πλησιάζουν εκείνα των χωρών της Νότιας Ευρώπης, για παράδειγμα.

Αυτός ο συντελεστής κυμαίνεται από 0 έως 100. Το μηδέν σημαίνει ότι ολόκληρος ο πληθυσμός έχει το ίδιο εισόδημα (απόλυτη ισότητα) και το 100 σημαίνει ότι μόνο ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα της χώρας. Η Δανία ήταν ιστορικά πρωτοπόρος αυτού του δείκτη με επίπεδα μεταξύ 22 και 25. Τα τελευταία χρόνια, ο συντελεστής Gini έχει αυξηθεί απότομα, υποδηλώνοντας ότι κάτι δεν πάει καλά. Κανονικά, οι άνισες κοινωνίες είναι κοινωνίες με λιγότερη ασφάλεια. Αυτό οδηγεί την κυβέρνηση να λάβει σκληρά μέτρα κατά των γκέτο.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το σχέδιο στοχεύει να διαλύσει «παράλληλες κοινωνίες»

Έτσι, πολλοί από τους μετανάστες που ήρθαν από την Ασία και την Αφρική αναγκάζονται τώρα να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στο πλαίσιο ενός κυβερνητικού προγράμματος που απαιτεί ουσιαστικά την ένταξη σε ορισμένες γειτονιές χαμηλού εισοδήματος όπου ζουν πολλοί «μη δυτικοί» μετανάστες.

Ο «νόμος του γκέτο»

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες διαμερίσματα θα κατεδαφιστούν, θα πωληθούν σε ιδιώτες επενδυτές ή θα αντικατασταθούν από νέες κατοικίες που προορίζονται για άλλους τύπους προφίλ (και συχνά μη μετανάστες), για να τονωθεί η ένταξη και να αποτραπεί η δημιουργία γκέτο, όπως συνέβη στην οι πιο επικίνδυνες γειτονιές στη Σουηδία.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το σχέδιο στοχεύει να διαλύσει «παράλληλες κοινωνίες», τις οποίες οι πολιτικοί περιγράφουν ως διαχωρισμένους θύλακες όπου οι μετανάστες δεν συμμετέχουν στην ευρύτερη κοινωνία ή δεν μαθαίνουν δανικά, ακόμη κι αν επωφελούνται από το γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της χώρας. Οι αντίπαλοι λένε ότι είναι μια βίαιη μορφή αδικαιολόγητων εθνοτικών διακρίσεων σε μια χώρα που παραδοσιακά παρουσίαζε χαμηλή εισοδηματική ανισότητα και όπου το ποσοστό φτώχειας στις πιο ταπεινές περιοχές είναι πολύ λιγότερο έντονο από ό,τι σε πολλές γύρω χώρες.

Σε περιοχές όπως το Vollsmose, ένα προάστιο του Odense όπου πάνω από τα δύο τρίτα των κατοίκων προέρχονται από μη δυτικές (κυρίως μουσουλμανικές) χώρες, η εντολή της κυβέρνησης μεταφράζεται σε εκτεταμένες κατεδαφίσεις, ανέφερε ένα άρθρο στους The New York Times.

Ο Hans Skifter Andersen, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aalbord, εξήγησε πριν από λίγο καιρό σε ένα blog από το London School of Economics ότι η εφαρμογή του «νόμου του γκέτο» σημαίνει μείωση των κοινωνικών κατοικιών και, ειδικότερα, των κατοικιών με προσιτές τιμές για ενοίκιο. Επιπλέον, θα περιορίσει τις επιλογές στέγασης για εθνοτικές μειονότητες και ανέργους ή άτομα χαμηλού εισοδήματος.

Τα κριτήρια κατεδάφισης

Το πιο σημαντικό κριτήριο για την επιλογή ενός «γκέτο» είναι ότι το ποσοστό των κατοίκων που είναι μετανάστες ή απόγονοι μεταναστών από «μη δυτικές χώρες» δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50%. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ Δανών πολιτών και μη. Αυτή η προσέγγιση έχει κατηγορηθεί για παραβίαση των διεθνών συμβάσεων κατά του ρατσισμού, και ορισμένοι από τους κατοίκους που κινδυνεύουν να εκδιωχθούν από τα σπίτια τους έχουν κινηθεί νομικά κατά της κυβέρνησης.

Ωστόσο, η κυβέρνηση αμύνεται και διαβεβαιώνει ότι το σχέδιο στοχεύει ακριβώς στην εξάρθρωση «παράλληλων κοινωνιών» όπου οι μετανάστες δεν συμμετέχουν στη γενική κοινωνία ή δεν μαθαίνουν δανικά, ακόμη και όταν επωφελούνται από το γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση πιστεύει ότι αυτού του είδους οι πολιτικές προωθούν το αντίθετο: είναι ολοκληρωμένα μέτρα.

Ο νόμος απαιτεί σε γειτονιές όπου τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός είναι μη δυτικής καταγωγής ή καταγωγής και όπου υπάρχουν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά (χαμηλό εισόδημα, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, υψηλή ανεργία ή υψηλό ποσοστό κατοίκων που είχαν ποινικές καταδίκες) το μερίδιο των ενοικιαζόμενων κατοικιών πρέπει να πέσει στο 40% ή λιγότερο έως το 2030. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερες από 4.000 δημόσιες κατοικίες θα πρέπει να εκκενωθούν ή να κατεδαφιστούν. Τουλάχιστον 430 έχουν ήδη κατεδαφιστεί.

Η απόφαση για το ποιες κατοικίες θα παραμείνουν δημόσιες θα ληφθεί από τις τοπικές κυβερνήσεις και τους οικιστικούς συλλόγους. Η ένωση που διαχειρίζεται το Vollsmose λέει ότι οι αποφάσεις της βασίζονται όχι τόσο στο αν ένα κτίριο είναι σε ερειπωμένη κατάσταση, αλλά στη θέση του και στο αν θα έχει καλή απόδοση στην αγορά. Στους εκτοπισμένους κατοίκους προσφέρονται εναλλακτικές επιλογές δημόσιας στέγασης σε άλλα κτίρια ή γειτονιές.

Ο Skifter Andersen εξηγεί ότι «οι εθνοτικές μειονότητες συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε κατοικίες εκτός από αυτές που χαρακτηρίζονται ως κοινωνική στέγαση, ειδικά δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ιδιωτική ενοικίαση. Στις περισσότερες από τις περιοχές στέγασης που επηρεάζονται από το νόμο του γκέτο, υπάρχει ένας πληθυσμός πολύ διαφορετικός που αποτελείται από κατοίκους που έρχονται από πολλές διαφορετικές χώρες με αδύναμες μεταξύ τους σχέσεις. Οι περιοχές είναι αρκετά ασταθείς με συνεχή εναλλαγή κατοίκων. Έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι ιδιοκτησίες έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά από νέους μετανάστες, οι οποίοι μετακινούνται ξανά όταν βρουν καλύτερες θέσεις εργασίας. Όσοι παραμένουν τείνουν  να είναι άνθρωποι με κοινωνικά προβλήματα», προειδοποιεί.

Τέλος, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί μια χώρα όπως η Δανία έχει εισαγάγει μια στεγαστική πολιτική που έχει τόσο σκληρές συνέπειες για τους φτωχούς και τις εθνικές μειονότητες. «Η απάντηση βρίσκεται στην πολιτική κατάσταση στη Δανία, ιδιαίτερα στην απώλεια υποστήριξης που έχουν βιώσει οι Σοσιαλδημοκράτες τα τελευταία χρόνια προς το Δανικό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο ιδρύθηκε εν μέρει ως διαμαρτυρία κατά της μετανάστευσης. Αυτό εξασφάλισε ότι ένα από τα «Τα πιο σημαντικά στοιχεία της δανικής πολιτικής είναι ο βαθμός στον οποίο τα κόμματα μπορούν να προσελκύσουν ψηφοφόρους που είναι κατά της μετανάστευσης. Σε αυτόν τον αγώνα, ο «αγώνας ενάντια στις παράλληλες κοινωνίες» συνεχίζει να έχει υψηλή συμβολική αξία», λέει ο καθηγητής.