Νέες συνθήκες στην παγκόσμια οικονομία και αλλαγές, σε έκταση που ακόμα δεν μπορεί να εκτιμηθεί, δημιουργεί η διεύρυνση της ομάδας των κρατών που συγκροτούν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική που πλέον θα αναγνωρίζεται ως BRICS+ καθώς έχει αποφασιστεί ότι οι νέες προσχωρήσεις δεν θα αλλάξουν την ονομασία του μπλοκ, που δημιουργήθηκε από τα αρχικά γράμματα των βασικών κρατών.
Αν και οι διαφορές, όπως και οι προτεραιότητες, των πέντε αρχικών χωρών είναι μεγάλες σε αρκετούς τομείς, όπως η οικονομία και η εξωτερική πολιτική, αυτό δεν αναιρεί την αξία της στενότερης συνεργασίας των χωρών του «Παγκόσμιου Νότου», όπως αρκετά συχνά αυτοπροσδιορίζονται.
«Πιο διαφοροποιημένο νομισματικό σύστημα»
Πρόκειται εξάλλου για μεγάλες χώρες, όχι μόνον πληθυσμιακά αλλά και οικονομικά και η προσθήκη δύο μεγάλων οικονομιών, όπως αυτές της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, με βασικό ρόλο στην παραγωγή πετρελαίου αναβαθμίζει περαιτέρω την οικονομική ισχύ της ομάδας.
Η ίδρυση των BRICS το 2006 ήταν μια υπόσχεση των τεσσάρων – αρχικά – κρατών (η Νότια Αφρική εντάχθηκε το 2010) να προωθήσουν «τη μεταρρύθμιση των διεθνών χρηματοπιστωτκών συστημάτων, ώστε να αντανακλούν τις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία».
Υποστήριζαν ακόμα, σύμφωνα με κοινό ανακοινωθέν, «ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για ένα σταθερό, προβλέψιμο και πιο διαφοροποιημένο νομισματικό σύστημα».
Η ένταξη των νέων κρατών
Από την αρχή του έτους στον οργανισμό εντάχθηκαν η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, η Αίγυπτος , το Ιράν και η Αιθιοπία διπλασιάζοντας τον αριθμό των μελών και μεγαλώνοντας ακόμα περισσότερο το οικονομικό βάρος των BRICS+.
Τα κράτη που ανήκουν στην ομάδα αντιπροσωπεύουν κάτι λιγότερο από το μισό παγκόσμιο πληθυσμό (45%) με περίπου 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους και σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ καθώς συγκεντρώνουν 28 τρισ. δολάρια.
Ακόμα, οι BRICS+ έχουν κορυφαία θέση στην παραγωγή αλλά και στα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου: Σχεδόν το 1/2 των αποθεμάτων «μαύρου χρυσού».
Μόνον τρία απο τα νέα κράτη των BRICS+, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου (47,4% του ΟΠΕΚ).
Το οικονομικό αποτύπωμα του οργανισμού είναι ήδη μεγάλο αλλά ακόμη μεγαλύτερες είναι οι δυνατότητες που παρέχονται ,μέσω των συνεργασιών, στα κράτη-μέλη.
Η Κίνα, η μεγαλύτερη οικονομία του μπλοκ και δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο μετα τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι μια χώρα με τεράστιες ενεργειακές ανάγκες και η ένταξη της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων πιθανόν, θα δώσει ευκαιρίες αλλά και μια επιπλέον αίσθηση «ασφάλειας» στον εφοδιασμό του Πεκίνου με πετρέλαιο.
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με τη στροφή της Ρωσίας προς την Κίνα για τη διάθεση ενεργειακών πόρων είναι ενδεικτική των αλλαγών που συντελούνται.
Αποδολαριοποίηση
Η ανάπτυξη ενός κοινού νομίσματος είναι ένα από τα θέματα που συ ζητώνται στις συναντήσεις των ηγετών αλλα και ένα από τα ζητήματα που ενδιαφέρει αρκετά καθως η δημιουργία ενός εναλλακτικού νομίσματος έναντι του δολαρίου θα άλλαζε σημαντικά το τοπίο στις παγκόσμιες νομισματικές συναλλαγές.
Ήδη, και πολύ πιο σταθερά προχωρά η χρήση τοπικών νομισμάτων στις συναλλαγές μεταξύ των κρατών της ομάδας των BRICS+ , η οποία μπορεί να μην έχει την εμβέλεια και τη βαρύτητα της κυκλοφορίας ενός κοινού νομίσματος, αποτελεί όμως σημαντική αλλαγή και για ορισμένους ένα πρώτο βήμα για την αποδολαριοποίηση των συναλλαγών που υποστηρίζει η Ρωσία.
Στο πλαίσιο αυτό έχει συζητηθεί να δημιουργηθεί ένα σύστημα όπως αυτό που υπάρχει στο ΔΝΤ με τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, ένα λογιστικό περιουσιακό στοιχείο με το οποίο «συμμετείχαν» τα μέλη του Ταμείου.
Η δημιουργία της τράπεζας των BRICS ( Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, NDB) είναι μια προσπάθεια διαφοροποίησης και «απεγκλωβισμού» από θεσμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αλλά και πρόσβασης σε κεφάλαια για χωρες που δεν θα είχαν τη δυνατότητα να το κάνουν και μάλιστα με τα δικά τους εθνικά νομίσματα.
Οπως είπε πρόσφατα η πρόεδρος της NDB και πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμαν Ρούσεφ «Εκτιμούμε ότι θα δανείζουμε από 8 έως 10 δισ. δολάρια το χρόνο. Στόχος μας είναι περίπου το 30% όσων δανείζουμε να είναι σε τοπικό νόμισμα».
Η Ρωσία στα ηνία
Η ένταξη των πέντε νέων κρατών στο μπλοκ των BRICS συμπίπτει με την ανάληψη από τη Ρωσία της προεδρίας του πολιτικού οργανισμού για το 2024. Και προφανώς δεν στερείται σημασίας η δήλωση του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι βασικός στόχος είναι η ενίσχυση του ρόλου των BRICS+ στο διεθνές οικονομικό σύστημα αλλά και των συναλλαγών στα εθνικά νομίσματα.
Οι αθροίσεις δεν είναι αυτόματες σε αυτές τις ενώσεις κρατών αλλά δεν μπορούν και να υποτιμηθούν ή , πολύ περισσότερο, να αγνοηθούν. Η αναβάθμιση της οικονομικής εμβέλειας των BRICS+ είναι εύκολα αντιληπτή αλλά εξίσου σημαντική είναι και η γεωπολιτική αξία που αποκτά η συμμαχία του «Παγκόσμιου Νότου».
Για όσους είναι επιφυλακτικοί και δύσπιστοι είναι αρκετό να θυμηθούν τη συμφωνία (και την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, που είχαν διακοπεί για χρόνια) ανάμεσα στο σιιτικό Ιράν και τη σουνιτική Σαουδική Αραβία ,με τη μεσολάβηση της Κίνας, μόλις πριν από λίγους μήνες, η οποία προκάλεσε αίσθηση.
Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος – η τιμή της εργασίας ανά μονάδα παραγωγής – αυξήθηκε με σταθερό ετήσιο ρυθμό 1,9% το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου
