Ένα «εργαστήριο» για την πόλη του μέλλοντος στη Βιέννη

Από το κέντρο της Βιέννης μπορείτε να πάρετε τη γραμμή 2 του μετρό για το… μέλλον.

Σε απόσταση περίπου 14 χιλιομέτρων από το ιστορικό κέντρο της αυστριακής πρωτεύουσας βρίσκεται εδώ και καιρό σε εξέλιξη ένα από τα μεγαλύτερα έργα αστικής βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη.

To Ζέεστατ Άσπερν έχει σχεδιαστεί ως μια πρότυπη οικολογική συνοικία 45.000 κατοίκων, με φιλικά προς το περιβάλλον κτίρια, πράσινη ενέργεια και ηλεκτροκίνητες μετακινήσεις.

Χτίζεται στο χώρο του παλιού αεροδρομίου της Βιέννης, που εξυπηρετούσε την πολιτική και στρατιωτική αεροπορία για περισσότερα από 50 χρόνια.

Παρέμενε ουσιαστικά αναξιοποίητο αφότου έκλεισε το 1977, όταν αντικαταστάθηκε από το νέο Διεθνές Αεροδρόμιο της Βιέννης, σε μια περίοδο που ο αριθμός των κατοίκων της αυστριακής πρωτεύουσας άγγιζε μεταπολεμικό χαμηλό.

Έκτοτε ωστόσο άλλαξαν πολλά.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο πληθυσμός της Βιέννης άρχισε να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, φτάνοντας το  25% μέσα στην τελευταία 20ετια.

Από τις μεγαλύτερες και ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις πλέον στην ΕΕ, σήμερα έχει 2 εκατομμύρια κατοίκους. Μέχρι το 2030 αναμένεται να προστεθούν άλλοι 200.000.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ένα ντόμινο πιέσεων: από τη στέγαση και υποδομές, έως τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Πρόκειται για μια τεράστια πρόκληση για τη Βιέννη, που τα τέσσερα από τα τελευταία πέντε χρόνια κατείχε τα πρωτεία στην ετήσια κατάταξη του Economist για τις πιο βιώσιμες πόλεις του κόσμου.

Μια από τις λύσεις αποτελεί το Ζέεστατ Άσπερν. Ουσιαστικά μια μικρή πόλη μέσα στη μεγαλούπολη, ως μετεξέλιξή της.

Αν και διαφέρουν σε πολλά ως προς την αστική ανάπτυξη, υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής: η παροχή κοινωνικής στέγασης.

Χτίζοντας το μέλλον

Τα σχέδια για το βιεννέζικο «προάστιο του μέλλοντος» άρχισαν να καταστρώνονται από το 2004.

Η κατασκευή του ξεκίνησε μόλις τρία χρόνια αργότερα. Σήμερα βρίσκεται στα μισά.

Αν και δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το 2030, ο πληθυσμός που μετεγκαθίσταται στο Ζέεστατ Άσπερν αυξάνεται συν τω χρόνω.

Στο κέντρο της πρότυπης συνοικίας δεν βρίσκεται κάποια πλατεία, μια αγορά ή ένα καζίνο, αλλά μια τεχνητή λίμνη.

Φτιάχτηκε από το πουθενά στον χώρο του παλιού αεροδρομίου.

Με έκταση όσο 76 γήπεδα ποδοσφαίρου και βάθος έως δέκα μέτρα, έχει τη δική της κυκλική οικονομία.

Τα υλικά από την εκσκαφή για την κατασκευή της ανακυκλώνονται επιτόπου, στα εργοτάξια, σε οικοδομικό υλικό.

Η ποσότητα που έχει παραχθεί μέχρι σήμερα φτάνει το ένα εκατομμύριο τόνους.

Η πρακτική μειώνει σημαντικά το κόστος, αλλά και τις εκπομπές ρύπων λόγω κατασκευών.

Είναι ένα από τα περιβαλλοντικά μοτίβα που δοκιμάζονται στο Ζέεστατ, η ονομασία του οποίου αποτυπώνει αυτό που είναι στην πραγματικότητα: μια παραλίμνια πόλη.

Στόχος είναι να είναι κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2040, χάρη κυρίως σε κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης, στη μέγιστη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στην ηλεκτροκίνηση.

Οι περισσότερες στέγες στο Ζέεστατ είναι «σπαρμένες» με φωτοβολταϊκά.

Τα κτίρια είναι κατασκευασμένα κυρίως από βιώσιμα υλικά, με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το «HoHo», το δεύτερο ψηλότερο ξύλινο κτίριο στον κόσμο.

Ο σχεδιασμός για τις μετακινήσεις είναι 40% με δημόσια συγκοινωνία, 40% πεζή ή με ποδήλατα και μόλις 20% με ηλεκτροκίνητα ΙΧ.

Όχι τυχαία υπάρχουν λίγες θέσεις στάθμευσης και το όριο ταχύτητας σε όλους τους δρόμους είναι 30 χλμ/ώρα.

Στον αντίποδα υπάρχουν γραμμές λεωφορείων, η υπηρεσία WienMobil Hüpfer -για δωρεάν μετακινήσεις με ηλεκτροκίνητο βανάκι- και η γραμμή 2 μετρό που φτάνει μέσα σε 15 λεπτά στο κέντρο της Βιέννης.

Μέχρι το 2025, δε, προγραμματίζεται και σύνδεση με το δίκτυο τραμ της αυστριακής πρωτεύουσας.

Βιώσιμη ανάπτυξη… μετ’ εμποδίων

Περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι -πολλοί εξ αυτών νέοι- ζουν ήδη στο «έξυπνο» νέο προάστιο της Βιέννης.

Αναμένεται να φτάσουν τους 25.000 μέχρι την αποπεράτωση του, στο τέλος της δεκαετίας.

Τα δύο τρίτα όλων των διαμερισμάτων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί χτίστηκαν με χρηματοδότηση από τον Δήμο της Βιέννης και προορίζονται για άτομα με χαμηλά έως μεσαία εισοδήματα.

Μακρά παράδοση στην αυστριακή πρωτεύουσα, το πρόγραμμα δημοτικών κτιρίων στηρίζεται στον φόρο στέγασης και σειρά φόρων πολυτελείας σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες.

Συνολικά στην κυριότητα του δήμου της Βιέννης είναι περίπου 220.000 διαμερίσματα, ενώ έχει μερίδιο σε άλλα 200.000.

Η τιμή ενοικίασης είναι η ίδια παντού: 5,80 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο.

Συνολικής έκτασης 3,2 τ.χλμ εν τω μεταξύ το πλήρως λειτουργικό Ζέεστατ θα προσφέρει 20.000 νέες θέσεις εργασίας.

Η πυκνότητα πληθυσμού της περιοχής θα είναι ωστόσο σχεδόν διπλάσια από εκείνη της Βιέννης.

Στην παρούσα δε φάση κατασκευής δεν λείπουν τα προβλήματα, καταδεικνύοντας το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης.

Η «πράσινη» παραγωγή ενέργειας βρίσκεται ακόμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα στο Ζέεστατ, όπως και σε όλη την Αυστρία.

Ο εθνικός στόχος είναι τα 40.000 μεγαβάτ φωτοβολταϊκής ενέργειας στο δίκτυο σε ένα τέταρτο του αιώνα. Αυτή τη στιγμή όμως υπάρχουν μόλις 4.000.

Τον Δεκέμβριο έφτασαν μάλιστα «φουσκωμένοι» λογαριασμοί σε αρκετούς ενοίκους στο Ζέεστατ, όπου η διαχείριση της ενέργειας γίνεται μέσω ενός δικτύου συνεχούς παρακολούθησης και τηλεμετάδοσης δεδομένων μέσω αισθητήρων.

Ομάδες κατοίκων, δε, που ανέλαβαν πρωτοβουλίες δενδροφύτευσης στις γειτονιές τους, επιβαρύνθηκαν με υπέρογκα δημοτικά «τέλη χρήσης».

Αυτά την ώρα που στο πρότυπο προάστιο -όπου το 50% της έκτασης έχει σχεδιαστεί για ανοιχτούς υπαίθριους χώρους- περίπου 8.000 προγραμματισμένα σημεία πρασίνου εξακολουθούν να είναι γκρίζα.