Γυναίκες σπάνε τα στερεότυπα φύλου και κατακτούν «ανδρικά» επαγγέλματα

Ηλεκτρολόγος, οδηγός νταλίκας, πλήρωμα ασθενοφόρου, οικοδόμος, πιλότος. Πέντε επαγγέλματα που έχουν συνδεθεί με ανδρικές φιγούρες, γιατί κακά τα ψέματα οι περισσότεροι στο άκουσμά τους δεν φέρνουν στο μυαλό τους μια γυναίκα να τα ασκεί.

Κι όμως όλο και περισσότερες γυναίκες στην εποχή μας σπάνε τα στερεότυπα και κάνουν καριέρα σε τομείς που κάποτε θεωρούνταν αδιανόητο.

Γυναίκες αλλάζουν τα δεδομένα πηγαίνοντας κόντρα στους περιορισμούς και διαπρέπουν

Ξεπερνώντας τις προκαταλήψεις, είτε από ανάγκη είτε από αγάπη για το επάγγελμα, τολμούν να διεκδικήσουν μια θέση σε ανδροκρατούμενους τομείς και τα καταφέρνουν εξίσου καλά με τους άνδρες συναδέλφους τους.

Το πρώτο λιθαράκι μπήκε πολύ καιρό πριν, όταν γυναίκες όπως η αστρονόμος Καρολάιν Χέρσελ ήδη από τον 18ο αιώνα, αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με τον παραδοσιακό ρόλο τους και τόλμησαν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα.

Στο βιβλίο της «She persisted – Around the world», η Τσέλσι Κλίντον μας συστήνει δεκατρείς γυναίκες που άλλαξαν την ιστορία, μεταξύ των οποίων η Χέρσελ, λέγοντας ότι «ήταν αποφασισμένες να πάνε κόντρα στους περιορισμούς και να αλλάξουν το υφιστάμενο καθεστώς και δεν άφησαν κανέναν να μπει εμπόδιο στον δρόμο τους βοηθώντας μας να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο μας και το τι είναι εφικτό».

Πέντε γυναίκες που εργάζονται σε επαγγελματικούς χώρους όπου, παραδοσιακά, υπερτερούν αριθμητικά οι άντρες μιλούν στο in.

Κυριακή Τυχόλα, ηλεκτρολόγος

Η Κυριακή εργάζεται ως ηλεκτρολόγος στο νοσοκομείο Δράμας και, όπως λέει, δεν ήταν λίγες οι φορές που αντιμετώπισε σεξιστικά σχόλια.

«Χρειάζεται χρόνος για να σε αποδεχτούν σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα όπως αυτό, ιδιαίτερα οι άντρες μεγαλύτερης ηλικίας», σημειώνει.

Αν και υπήρξαν άνθρωποι που εστίασαν στο φύλο αμφισβητώντας τις γνώσεις και το επίπεδο αντίληψής της σε σχετικά θέματα, εν τούτοις δεν έλειψαν και θετικές συμπεριφορές απέναντί της.

«Οι τεχνίτες δεν δείχνουν την τέχνη τους εύκολα, ωστόσο στάθηκα τυχερή γιατί είχα την ευκαιρία να εργαστώ δίπλα σε δύο ηλεκτρολόγους στο νοσοκομείο Δράμας που με πίστεψαν, εμπιστεύτηκαν τις δυνατότητές μου, με καθοδηγούν και με αντιμετωπίζουν με ισότιμο τρόπο δίνοντάς μου ευκαιρίες να εξελίσσομαι» λέει η ίδια.

«Η θηλυκότητα είναι προσωπική υπόθεση, δεν την αναιρεί η φύση του επαγγέλματος»

Η ηλεκτρολογία δεν ήταν συνειδητή επιλογή για εκείνη. «Επέλεξα να συμπληρώσω τις γνώσεις μου σπουδάζοντας ηλεκτρολογία ούσα επηρεασμένη τόσο από τη συνάφεια σχετικά με τις προηγούμενες ειδικότητές μου όσο και από τα πρότυπα που είχα από τον πατέρα μου που ήταν επίσης ηλεκτρολόγος. Ωστόσο, δεν φαντάστηκα ποτέ ότι θα εξασκούσα το επάγγελμα».

Σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι η γυναίκα που επιλέγει τέτοια επαγγέλματα χάνει τη θηλυκότητά της ή ανδροφέρνει εξαρχής, η Κυριακή απαντάει ότι αυτό δεν ισχύει.

«Προσωπικά δεν βιώνω την απουσία της θηλυκής μου πλευράς ακόμη και στο πλαίσιο της βάρδιάς μου, όπου η ενδυμασία είναι ιδιαίτερη για μια γυναίκα. Τουναντίον, πολλάκις δέχομαι κολακευτικά σχόλια, ως επί το πλείστον από το γυναικείο φύλο. Η θηλυκότητα είναι προσωπική υπόθεση και δεν αναιρείται από τη φύση του επαγγέλματος», τονίζει.

Ως προς τη μυική υπεροχή των ανδρών, λέει ότι δεν δυσκολεύτηκε σε αρμοδιότητες που απαιτούσαν δύναμη σωματική ούτε θεωρεί ότι η δύναμη είναι προνόμιο των ανδρών.

«Πολλές φορές, λόγω των ελλείψεων ανθρώπινου δυναμικού, είμαι μόνη μου στη βάρδια για όλο το νοσοκομείο. Βέβαια υπάρχει συνεργασία και μεταξύ των διαφορετικών ειδικοτήτων της τεχνικής υπηρεσίας, όταν παρίσταται μεγάλη ανάγκη».

Η Κυριακή Τυχόλα έχει εργαστεί ως ηλεκτρολόγος στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), ενώ στο νοσοκομείο της Δράμας εργάζεται τα τελευταία τρία χρόνια. Έχει σπουδάσει γεωπληροφορική, αρχιτεκτονική τοπίου, ηλεκτρολογία και μηχανολογία, ενώ έχει μεταπτυχιακό σε τομέα που άπτεται της τεχνητής νοημοσύνης όπου θα κάνει και το διδακτορικό της.

Μαρία Μπινιόλα, οδηγός νταλίκας

Η 22χρονη Μαρία από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα της κι εδώ και δύο χρόνια οδηγεί μία από τις νταλίκες της οικογενειακής επιχείρησης. «Ήξερα πάντα τι ήθελα» λέει η ίδια, γι’ αυτό παρότι πέρασε στη διοίκηση επιχειρήσεων, δεν γράφτηκε ποτέ.

Ποια είναι η αντίδραση των ανδρών όταν τους αποκαλύπτει το επάγγελμά της; «Δεν το πιστεύουν, τους παίρνει λίγη ώρα μέχρι να το συνειδητοποιήσουν», αναφέρει γελώντας.

Όσο για τις φίλες της, «το περίμεναν και είναι περήφανες», λέει, «τόσο, που με συστήνουν λέγοντας ‘από εδώ η φίλη μου που οδηγεί νταλίκα’».

Η Μαρία άρχισε να οδηγεί σε «χωραφίσιους δρόμους» στα 19 με τον μπαμπά της, αλλά δρομολόγια μαζί του έκανε από τότε που θυμάται τον εαυτό της.

«Στην αρχή ο μπαμπάς μου νόμιζε ότι θα το ξεχάσω», εξηγεί η Μαρία, αλλά «από τη στιγμή που το πήρα κι εγώ ζεστά κι εκείνος, έκανε υπερβολική υπομονή, τόση που δεν έχει κάνει σε όλη μου τη ζωή».

Ο πατέρας της την έχει βοηθήσει πάρα πολύ. «Μου εξηγούσε στην πράξη και λεπτομερώς, ξανά και ξανά, σε κάθε λάθος κίνηση τι θα έπρεπε να κάνω», τονίζει.

«Οδηγός μικρού φορτηγού μου είχε πει μια φορά ‘πάνε πλύνε κάνα πιάτο’ και μου έκανε εντύπωση γιατί νόμιζα ότι αυτά τα λένε μόνο στις ταινίες»

Επί του παρόντος, η Μαρία κάνει δρομολόγια εντός Ελλάδος, αλλά θα ήθελε να βγει και στο εξωτερικό κάποια στιγμή. Όσο για το πώς ένιωσε την πρώτη φορά που οδήγησε μόνη της ένα τόσο βαρύ όχημα, λέει ότι ενθουσιάστηκε: «Δεν φοβόμουν να το οδηγήσω, ποτέ δεν μου έβγαζε φόβο, μου έβγαζε θαυμασμό».

Όταν πρωτοβγήκε στο επάγγελμα, ακόμα κι οι οδηγοί που δεν την ήξεραν, όπως στην Κέρκυρα και στα Γιάννενα, την αντιμετώπισαν από την αρχή με θαυμασμό και της έδιναν συγχαρητήρια. Φυσικά, κάποιες φορές αντιμετώπισε σεξιστική συμπεριφορά γιατί, όπως λέει αφοπλιστικά, παντού υπάρχουν παράξενοι.

«Οδηγός μικρού φορτηγού μου είχε πει μια φορά ‘πάνε πλύνε κάνα πιάτο’, επειδή είχα βγάλει αριστερό φλας για να στρίψω δεξιά σε στροφή κλειστή και νόμιζε ότι άναψα λάθος φλας. Τα άκουγα στις ταινίες και δεν μπορούσα να φανταστώ ότι αυτό λέγεται και στην πραγματική ζωή», λέει.

Άλλες χαρακτηριστικές ατάκες που έχει ακούσει σε εργοστάσια που πήγαινε να φορτώσει ήταν «μπορείς εσύ να το βάλεις στη ράμπα;» ή «έχεις δίπλωμα; πώς έχεις έρθει εδώ;».

Μόνο ένα δύσκολο περιστατικό της έχει τύχει έξω από τη Θεσσαλονίκη με έναν μεθυσμένο. «Ήταν μέρα κι είχε πολύ κόσμο. Ο τύπος με είδε να βγαίνω να πάρω καφέ και την ώρα που έμπαινα ξανά στην νταλίκα, προσπάθησε να τραβήξει την πόρτα. Είχα προλάβει να την κλείσω. Μέσα στο φορτηγό δεν φοβάμαι, νιώθω σαν το σπίτι μου. Πιο πολύ φοβήθηκα μήπως την ώρα που θα ξεκινούσα εκείνος ήταν ακόμα επάνω στο όχημα».

Οι δικοί της, όπως θα έκαναν όλοι οι γονείς σε αντίστοιχη περίπτωση, ανησυχούν βέβαια αλλά είναι του επαγγέλματος και την στηρίζουν. «Ξέρω βέβαια ότι ο μπαμπάς μου δεν θα κοιμηθεί μέχρι να επιστρέψω, ή όταν βρέχει πάντα μου τηλεφωνεί λέγοντας ‘βρέχει, τον νου σου’», παραδέχεται η ίδια.

Φανή Ζέρβα, διασώστρια ΕΚΑΒ

Η Φανή αποφάσισε να κάνει σταδιοδρομία στον τομέα της υγείας και πρόνοιας ως πλήρωμα ασθενοφόρου, στον ίδιο τομέα που εργάζεται και η αδελφή της, εκείνη ως πλήρωμα ελικοπτέρου στις τάξεις της Πολεμικής Αεροπορίας.

Ο κόσμος εκπλήσσεται στο άκουσμα του επαγγέλματός της «διότι αντιλαμβάνεται τις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινώς και το ψυχικό σθένος που χρειάζεται προκειμένου να αντεπεξέλθουμε».

Στην ερώτηση πώς την αντιμετωπίζουν οι άνδρες συνάδελφοί της, απαντά ότι από την πρώτη ημέρα μέχρι και σήμερα, η αντιμετώπισή τους είναι «θετική με συνεργατική διάθεση».

Κάποιο περιστατικό σεξιστικής συμπεριφοράς ή απαξίωσης των επαγγελματικών γνώσεων και δυνατοτήτων της δεν υπήρξε ποτέ, διαβεβαιώνει και εξηγεί: «Υπάρχει ανάμεσα μας σεβασμός και επικοινωνία, ώστε να αντιμετωπίζουμε από κοινού τα περιστατικά και τις δυσκολίες της δουλειάς».

«Ο κόσμος δεν ασχολείται με το αν είσαι άνδρας η γυναίκα – Σε χρειάζεται κι αυτό που μετράει τελικά είναι το επίπεδο γνώσεων και η ενσυναίσθηση»

Σεβασμός και κατανόηση υπάρχει και με τις γυναίκες συναδέλφους, προσθέτει στη συνέχεια, λέγοντας ότι ποτέ δεν σημειώθηκε περιστατικό ανταγωνισμού. «Κοινός μας σκοπός είναι η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και η φροντίδα του ασθενούς», σημειώνει.

Όπως εξηγεί στη συνέχεια, τα στερεότυπα μάλλον τείνουν να καταρριφθούν και από τα δύο φύλα: «Ο κόσμος δεν ασχολείται με το γεγονός αν είσαι άνδρας η γυναίκα. Σε χρειάζεται διότι κινδυνεύει, πονάει ο ίδιος, το παιδί του ή κάποιο οικείο του πρόσωπο, και αυτό που μετράει τελικά είναι το επίπεδο γνώσεων και η ενσυναίσθηση».

Άννα Παπαγεωργίου, οικοδόμος

Η 21χρονη Άννα αποφάσισε να δουλέψει στον κλάδο της οικοδομής, καθώς οι επιλογές της ως φοιτήτρια Αρχαιολογίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ένιωθε ότι είναι περιορισμένες.

«Ήξερα ότι ‘πιάνουν τα χέρια μου’ και άρα ήταν μια σχετικά εύκολη απόφαση για μένα», μας εξηγεί. Εξάλλου, «στην οικοδομή δεν είναι μόνο ο μπετατζής ή ο σιδεράς. Εγώ βάφω κι επειδή αναλαμβάνουμε ανακαινίσεις, κάνουμε όλη την προετοιμασία».

Στην απόφασή της μέτρησαν και οι υψηλότερες αποδοχές του κλάδου. «Το πρώτο που περνάει από το μυαλό ενός νέου είναι να εργαστεί στην εστίαση, στο εμπόριο, στις τηλεπικοινωνίες. Μιλάμε όμως για απαράδεκτες συνθήκες, πενιχρούς μισθούς και ωράρια-λάστιχο. Και στον δικό μου κλάδο είναι κακές οι συνθήκες -ελλιπή μέτρα προστασίας, ανασφάλιστη δουλειά, κ.λπ.- αλλά οι μισθοί είναι καλύτεροι».

«Ήξερα ότι ‘πιάνουν τα χέρια μου’ και άρα ήταν μια σχετικά εύκολη απόφαση για μένα»

Οι αντιδράσεις των ανθρώπων όταν μαθαίνουν τη δουλειά της ποικίλλουν.

«Τις περισσότερες φορές επικρατεί μια έκπληξη, καθώς λένε ότι δεν είναι συνηθισμένη επιλογή. Όσοι με γνωρίζουν καλά ωστόσο, τείνουν να αντιδρούν όπως αν τους έλεγα ότι έχω πιάσει δουλειά οπουδήποτε, ως κάτι φυσιολογικό, όπως είναι κι όλας», λέει η ίδια.

Κάποιες φορές δεν λείπουν σχόλια αποθάρρυνσης, παρ’ όλα αυτά, «συνήθως γιατί υπάρχει ανησυχία για την υγεία μου, επειδή είναι ‘βαριά’ δουλειά».

Αυτό που την φέρνει ορισμένες στιγμές σε δύσκολη θέση, πάντως, «είναι τα βλέμματα κάποιων ανθρώπων στο μετρό όταν επιστρέφω στο σπίτι από τη δουλειά».

Όσον για τη μυική δύναμη στην οποία υπερτερούν οι άνδρες και ίσως για κάποιες να αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα να ασχοληθούν με την οικοδομή, η Άννα λέει ότι στη δουλειά τη δική της αυτό δεν είναι απαραίτητο.

«Οι άντρες έχουν μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη, είναι αντικειμενικό. Υπάρχουν φυσικά και γυναίκες με την απαραίτητη μυϊκή δύναμη ώστε να ανταποκριθούν στην οικοδομή, το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Επίσης η τεχνολογία βοηθά άντρες και γυναίκες σε τέτοια ζητήματα κάποιες φορές, τους λύνει τα χέρια» εξηγεί.

Ευαγγελία Καββαδία, πιλότος

Η Ευαγγελία εντάχθηκε στην AEGEAN το 2007 και σήμερα εκτός από τη θέση της κυβερνήτη κατέχει και τη θέση της Deputy Chief Pilot, μία από τις σημαντικότερες διοικητικές θέσεις στο σμήνος των AIRBUS, έχοντας κερδίσει την αναγνώριση των περισσότερων από 500 συναδέλφων της χειριστών.

Για την απόφασή της να γίνει πιλότος, η ίδια λέει ότι δεν υπήρχε οικογενειακή παράδοση: «Κανένας από το στενό οικογενειακό ή συγγενικό μου περιβάλλον δεν ασχολούταν με το αντικείμενο. Μολονότι μεγάλωσα στα Γιάννενα, πόλη χωρίς ιδιαίτερη πτητική δραστηριότητα, από μικρό παιδί και όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα ήθελα να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο επάγγελμα».

Ο πατέρας της εργαζόταν στο εξωτερικό και τα συχνά ταξίδια με αεροπλάνο πιστεύει ότι συνέβαλαν καταλυτικά στην επιλογή της.

«Στα πρώτα μου επαγγελματικά βήματα στην Ελλάδα ήταν ακόμη ορατή η διαφορετική προσέγγιση σχετικά με την παρουσία της γυναίκας στο πιλοτήριο, υπήρχε καχυποψία. Την ίδια περίοδο στην Αμερική όπου σπούδασα και σε άλλες χώρες, ήταν μάλλον συνηθισμένο», λέει η ίδια.

Βέβαια, παρά τα κοινωνικά στερεότυπα και τις αντιλήψεις για τον ρόλο της γυναίκας που επικρατούσαν τότε, όπως αναφέρει στη συνέχεια, το φύλο της αυτό καθαυτό δεν στάθηκε εμπόδιο στην έναρξη της επαγγελματικής της καριέρας και σίγουρα όχι στην επαγγελματική της εξέλιξη.

Ορισμένοι επιβάτες αιφνιδιάζονται, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που μονολογούν «γυναίκα είναι κυβερνήτης;»