Αίμα, δάκρυα και… γαλλική σαμπάνια

Η Λεωφόρος της Σαμπάνιας είναι ένας από τους κεντρικούς οδικούς άξονες της κοινότητας Επερναί στη βορειοανατολική Γαλλία.

Είναι επίσης ο πιο διάσημος δρόμος της οινοπαραγωγικής περιοχής που έχει ως σήμα κατατεθέν, τι άλλο, τη σαμπάνια.

Στην Avenue de Champagne έχουν την έδρα ορισμένοι από τους μεγαλύτερους και πιο διάσημους οίκους του διάσημου αφρώδη οίνου της επαρχίας της Καμπανίας.

Ιστορικά, το Επερναί ήταν και παραμένει -ενίοτε σε κόντρα με τη Ρενς- το μεγαλύτερο κέντρο αποθήκευσης, εμφιάλωσης και πώλησης ενός προϊόντος συνώνυμου της πολυτέλειας.

Συνολικά 326 εκατομμύρια φιάλες σαμπάνιας πουλήθηκαν το 2022, ξεπερνώντας σε έσοδα τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα ιστορικό ρεκόρ.

Ως… μπόνους έρχονται και τα κέρδη από τον οικοτουρισμό.

Μόνο στο Επερναί, όπου ένα ποτήρι σαμπάνιας κοστίζει το λιγότερο δέκα ευρώ, συρρέουν περίπου 500.000 λάτρεις της κάθε χρόνο.

Όμως στην παγκοσμίου φήμης περιοχή της βορειοανατολικής Γαλλίας αποκαλύπτεται μια «σκοτεινή» πλευρά.

Η φετινή συγκομιδή θα μείνει ως μία από τις πιο «μαύρες» στην ιστορία. Και όχι από πλευράς παραγωγής…

Πέντε εργάτες στους αμπελώνες πέθαναν τον Σεπτέμβριο, σε ένα αρνητικό ρεκόρ.

Η μια περίπτωση αποδίδεται σε υπερβολική δόση ναρκωτικών. Οι άλλες τέσσερις ερευνώνται.

Πρόκειται για μια γυναίκα και τρεις άνδρες, από την Πολωνία και τη από Γαλλία, ηλικίας μεταξύ 19 και 50 ετών.

Πέθαναν είτε εν ώρα εργασίας, είτε μετά τη βάρδια.

Αν και σε πρώτη φάση οι θάνατοι αποδίδονται σε καρδιακές ανακοπές, και οι τέσσερις νεκροί εργάτες γης δούλευαν ατελείωτες ώρες υπό 40 βαθμούς Κελσίου.

Μένει να προσδιορίσουν τα ακριβή αίτια θανάτου, εάν υπήρξε αμέλεια από την εργοδοσία και ποιος μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τυχόν παραβιάσεις των κανονισμών.

Τα σημάδια ήταν πάντως εδώ και καιρό εμφανή.

Τα κατέγραψε τους τελευταίους μήνες ομάδα ερευνητών δημοσιογράφων, με την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ΜΚΟ Journalismfund.

Ονόμασαν την έρευνά τους Champagne Leaks.

View this post on Instagram

A post shared by Epernay Tourisme | Champagne (@epernaytourisme)

Η άλλη πλευρά της χλιδής

Το περασμένο φθινόπωρο η τοπική εισαγγελία έκλεισε τέσσερα άθλια κοινόχρηστα καταλύματα εργατών γης στους αμπελώνες της Καμπανίας και άνοιξε δύο έρευνες για εμπορία ανθρώπων στην περιοχή.

Αφορά τις άθλιες συνθήκες εργασίας και τις εξευτελιστικές αμοιβές περίπου 100 ατόμων, εκ των οποίων οι 71 ήταν πρόσφυγες από την Ουκρανία και οι υπόλοιποι παράτυποι μετανάστες από χώρες της Αφρικής.

Οι μεν στοιβάζονταν σε ένα ερειπωμένο προκάτ κτίριο. Οι δε σε πρόχειρες καλύβες και σκηνές, σε εξίσου ανθυγιεινές συνθήκες.

Εξοργιστικές, οι εικόνες εξαθλίωσης και εκμετάλλευσης είναι σε διαμετρική αντίθεση με την πολυτέλεια που πουλά η «πατρίδα» της σαμπάνιας.

Τα τελευταία χρόνια, δε, φαίνεται ότι τείνουν να γίνουν λιγότερο η εξαίρεση και περισσότερο ένας στρεβλός κανόνας σε μια περιοχή διάσημη για το πολυτελές της προϊόν, αλλά μεταλλασσόμενη σε όρους εργασίας.

Στους αμπελώνες της Καμπανίας απασχολούνται κάθε χρόνο  περίπου 120.000 εποχικοί εργαζόμενοι για τη συγκομιδή των σταφυλιών για την παραγωγή σαμπάνιας.

Είναι κατά πολύ περισσότεροι συγκριτικά με άλλες αμπελουργικές περιοχές.

Η εξήγηση έγκειται στους τοπικούς κανονισμούς.

Τα σταφύλια που προορίζονται για την παραγωγή της διάσημης σαμπάνιας πρέπει να κόβονται με το χέρι και όχι με μηχανές.

Πρόκειται για θέσεις εργασίας υψηλής έντασης, υπό δύσκολες συνθήκες, διάρκειας 3-4 εβδομάδων σε καλοκαιρινές περιόδους.

Κι όπως συμβαίνει πια σχεδόν παντού με τους εργάτες γης, είναι κυρίως μετανάστες.

Για την ακρίβεια αποτελούν από το 2017 την πλειοψηφία, σύμφωνα με τη γαλλική Ένωση Παραγωγών Σαμπάνιας.

Σήμερα αντιστοιχούν στα δύο τρίτα όσων απασχολούνται στη συγκομιδή στους αμπελώνες της Καμπανίας.

Όπως προκύπτει από τη δημοσιογραφική έρευνα, στα εδάφη της πλέον ευδοκιμούν -πέρα από τα σταφύλια- χαμηλές αμοιβές, εξοντωτικά ωράρια, άθλιες συνθήκες διαβίωσης και  «μαύρη» εργασία.

Τα σταφύλια της… ντροπής

Ο Χοσέ Μπλάνκο, ανώτατος εκλεγμένος εκπρόσωπος στο συνδικάτο CGT των εργαζομένων στη βιομηχανία της σαμπάνιας  καταγγέλλει εδώ και καιρό τα ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας.

Είναι υπεργολάβοι παροχής υπηρεσιών, που έχουν πλέον αναλάβει την παροχή εργατικών χεριών για τη συγκομιδή στην Καμπανία.

Ολοένα και περισσότεροι δεν τηρούν τους νόμους.

Για το θέμα έχουν γίνει πολλές απόπειρες ενημέρωσης των αρμόδιων φορέων, ακόμη και των αρμόδιων υπουργών.

Όμως, όπως τονίζει ο Μπλάνκο, ελάχιστα έχουν γίνει για ένα πρόβλημα που δεν προέκυψε τώρα, αλλά διογκώνεται χρόνο με το χρόνο.

Η πρώτη καταδίκη για «μαύρη» απασχόληση εκατοντάδων Πολωνών εργατών γης στους αμπελώνες της βορειοανατολικής Γαλλίας ήταν το 2012.

Η δεύτερη ήταν επτά χρόνια αργότερα για άθλιες συνθήκες στέγασης των εργαζομένων.

Το 2021 αποκαλύφθηκε, στο πλαίσιο επιχείρησης της Europol, ένα κύκλωμα εκμετάλλευσης εποχικών εργαζομένων από τη Βουλγαρία.

Πέρυσι δύο υπεργολάβοι που δραστηριοποιούνται στην περιοχή καταδικάστηκαν για εμπορία ανθρώπων, κυρίως αιτούντων άσυλο.

Όμως οι ευθύνες όσων μεγαλοπαραγωγών σαμπάνιας είχαν προστρέξει στις δόλιες υπηρεσίες τους δεν έχουν μπει μέχρι και σήμερα στο «κάδρο».

Στο μεσοδιάστημα, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για την αδήλωτη εργασία πάσχουν. Και σε προσωπικό, και σε κονδύλια.

Ήταν σε αυτό το φόντο που στις αρχές Οκτωβρίου το συνδικάτο GDT οργάνωσε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην περιοχή.

Οι διαδηλωτές κρατούσαν έναν τεράστιο φουσκωτό φελλό σαμπάνιας και ένα πανό με μια φιάλη του ακριβού ποτού.

Στην ετικέτα του αναγραφόταν συμβολικά «20% σταφύλια, 80% εκμετάλλευση».