Οι γυναίκες της Μιανμάρ στα όπλα κατά της χούντας

Σχεδόν τρία χρόνια αφότου ο στρατός κατέλαβε με αιματηρό πραξικόπημα την εξουσία στη Μιανμάρ, η χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας παραμένει ένα από τα πιο «θερμά» μέτωπα του πλανήτη.

Παρά πάντως την άγρια καταστολή και τις σφαγές αμάχων από τη χούντα, οι ισορροπίες στη χώρα δείχνουν σταδιακά να αλλάζουν.

Δρώντας πια σε συντονισμό, οι ένοπλες δυνάμεις αντίστασης -αντάρτες που συνδέονται με την «σκιώδη» Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και πολιτοφυλακές εθνοτικών μειονοτήτων- έχουν ανοίξει πολλαπλά μέτωπα σε όλη τη Μιανμάρ.

Έχουν καταλάβει πόλεις, στρατιωτικές θέσεις και πιο εξελιγμένο εξοπλισμό.

Από αυτοσχέδια τουφέκια που είχαν στην αρχή, τώρα κουβαλούν αυτόματα, κυρίως δε AK-47, τα γνωστά καλάσνικοφ.

Εξαπολύουν επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, «σπάζοντας» έτσι την μέχρι πρότινος απόλυτη κυριαρχία της χούντας στους αιθέρες.

Έχουν επίσης ενισχυθεί σε μάχιμο προσωπικό. Δεν είναι πια μόνο νέοι φοιτητές, ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας και εργάτες.

Στις τάξεις της ένοπλης αντίστασης έχουν αρχίσει πλέον να εντάσσονται μαζικά οι γυναίκες της Μιανμάρ, περνώντας από την πολιτική ανυπακοή στην ανάληψη ενεργού δράσης κατά της χούντας.

Σήμερα βρίσκονται σχεδόν σε όλα τα πόστα, εντός και εκτός των στρατοπέδων των αντιστασιακών ομάδων.

Σε μάχιμες θέσεις. Ως χειρίστριες drones. Άλλες είναι γιατρίνες και  νοσηλεύτριες.

Άλλες έχουν αναλάβει κομβικούς ρόλους στην υλικοτεχνική υποστήριξη του ένοπλου αγώνα ή ακόμη και ως πληροφοριοδότες.

Γυναικεία ισχύς

Σε ορισμένες περιοχές δημιουργούνται μάχιμες μονάδες μόνο από  γυναίκες που πολεμούν κατά της στρατιωτικής δικτατορίας.

Μια από αυτές είναι οι M2W, που αριθμούν πάνω από 200 μέλη.

Κυμαίνονται ηλικιακά μεταξύ 18 και 45 ετών.

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στο Κίνημα Πολιτικής Ανυπακοής, απόφοιτες πανεπιστημίων, φοιτήτριες και αγρότισσες.

Θεωρούνται πλέον βιρτουόζες πια στην κατασκευή ναρκών. Τις διανέμουν σε αντιστασιακές ομάδες ή τις χρησιμοποιούν και οι ίδιες σε επιθέσεις τους κατά του στρατού της χούντας.

Στις δε τάξεις των Δυνάμεων Λαϊκής Άμυνας (PDF) -του ένοπλου βραχίονα της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας- έχουν πια περίοπτη θέση τα «κορίτσια του Μανταλέι».

Περίπου 100 σε αριθμό, αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο της μονάδας επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Πρόκειται για εμπορικά drones, που έχουν υποστεί μετατροπές, ώστε να μπορούν να μεταφέρουν βόμβες.

Ισχυρή είναι πλέον η παρουσία γυναικών και σε εθνοτικές πολιτοφυλακές, όπως οι KNDF και η Δύναμη Άμυνας Τσιν.

Εκατομμύρια άλλες δίνουν τη μάχη κατά της χούντας από άλλα πόστα, μακριά από την πρώτη γραμμή, αλλά εξίσου σημαντικά.

Είναι στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των στρατοπέδων των ομάδων της ένοπλης αντίστασης.

Μέλη σε ομάδες περιφρούρησης. Μαγείρισσες. Φύλακες αρχείων και σε διοικητικές θέσεις.

Συμμετέχουν στη διανομή βοήθειας και στη ραφή στολών.

Οργανώνουν εράνους για τη χρηματοδότηση του ένοπλου αγώνα κατά της χούντας.

Ορισμένες λειτουργούν ως κατάσκοποι και πράκτορες, συγκεντρώνοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον εχθρό.

Με τους περισσότερους άνδρες άλλωστε στο αντάρτικο, οι  γυναίκες της Μιανμάρ αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του κινήματος της πολιτικής ανυπακοής και υπέρ της δημοκρατίας.

Όχι τυχαία, βρίσκονται και αυτές στο στόχαστρο της χούντας.

Αποτελούν σχεδόν το 40% των συλληφθέντων από τη χούντα, σύμφωνα με τις καταγραφές της AAPP, μιας ΜΚΟ εξόριστων πρώην πολιτικών κρατούμενων στη Μιανμάρ.

Σύμφωνα με την εξόριστη φεμινιστική οργάνωση BWU, μόνο το περασμένο καλοκαίρι δολοφονήθηκαν 56 γυναίκες και κορίτσια από τους πραξικοπηματίες.

Μέλη της γυναικείας μονάδας της εθνοτικής πολιτοφυλακής KNDF σε στρατιωτική εκπαίδευση (Photo: KNDF Battalion 5)

Μάχη για δημοκρατία και ισότητα

Από τα μέτωπα των μαχών μέχρι τα μετόπισθεν, οι γυναίκες της Μιανμάρ δίνουν δίπλα στους αντάρτες συμπατριώτες τους μια διπλή μάχη.

Κατ’ αρχάς για την ανατροπή της χούντας.

Κατά δεύτερον για το «ξερίζωμα» των πατριαρχικών στερεοτύπων σε μια βαθιά συντηρητική χώρα και κοινωνία.

Με θρυαλλίδα το πραξικόπημα του 2021 άλλωστε -που έβαλε τέλος σε μια σπάνια περίοδο δημοκρατίας στη σύγχρονη ιστορία της Μιανμάρ- το λαϊκό αίτημα για αλλαγή και εκδημοκρατισμό έχει λάβει ευρύτερες διαστάσεις.

Το κίνημα πολιτικής ανυπακοής, με επικεφαλής κυρίως νέους,  απαιτεί ριζική αναμόρφωση, από το πολιτικό σύστημα μέχρι την κοινωνία.

Ο κομβικός ρόλος των γυναικών στη μάχη υπέρ της δημοκρατίας, αρχικά στους δρόμους και πλέον στα μέτωπα της αντίστασης, τις ξαναφέρνει δυναμικά στο εθνικό προσκήνιο.

Κατά την προ-αποικιακή περίοδο, άλλωστε, κατείχαν κεντρικές θέσεις.

Μετέπειτα, είχαν ενεργό ρόλο στο κίνημα κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας, που κορυφώθηκε με την ανεξαρτησία της χώρας, το 1948.

Μέχρι το πρώτο στρατιωτικό πραξικόπημα του 1962, οι γυναίκες στη Μιανμάρ είχαν υψηλό βαθμό ελευθερίας και εξουσίας.

Έκτοτε τους απαγορεύτηκε κάθε πολιτική συμμετοχή σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Εξαίρεση αποτέλεσε η Αούνγκ Σαν Σου Κίι: κόρη του δολοφονηθέντος ηγέτη της ανεξαρτησίας, Αούνγκ Σαν και πολλάκις εκλεχθείσα, ανατραπείσα από τον στρατό και φυλακισμένη πρωθυπουργός της Μιανμάρ (πρώην Βιρμανίας).

Η πρόοδος στα δικαιώματα των γυναικών δεν ήταν θεαματική κατά τη δεκαετή ημιπολιτική διακυβέρνηση από το 2011 έως το 2021.

Η συντηρητική, πατριαρχική νοοτροπία που καλλιεργήθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας παρέμεινε επί της ουσίας ριζωμένη.

Τώρα, υπό τη νέα χούντα, η γυναίκες της Μιανμάρ την πολεμούν με ότι μέσο διαθέτουν.

Μετέτρεψαν σε όπλο τους ακόμη και μια ευρέως διαδεδομένη μισογυνική δεισιδαιμονία ότι είναι κακοτυχία για τους άντρες να περπατούν κάτω από γυναικεία ρούχα.

Έτσι, στις κινητοποιήσεις υπέρ της δημοκρατίας, άπλωσαν σε σχοινιά στους δρόμους παραδοσιακές φούστες, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο… οδόφραγμα για στρατιώτες και αστυνομικούς.

Ήταν η λεγόμενη «επανάσταση των σαρόνγκ».

Γυναίκες με τα σαρόνγκ τους διασχίζουν τους «φλεγόμενους» δρόμους του Μανταλέι, εν μέσω κινητοποιήσεων κατά της χούντας (REUTERS/Stringer)

Βαρύ τίμημα με υψηλό διακύβευμα

Πολλοί αναλυτές προβλέπουν πτώση της χούντας στη Μιανμάρ εντός του 2024. Άλλοι το αμφισβητούν.

Για τις γυναίκες της Μιναμάρ, δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέρα από την πρώτη.

Ακραία βάναυσος και συντηρητικός, ο στρατός των πραξικοπηματιών έχει κατηγορηθεί για πολλές θηριωδίες, μεταξύ άλλων για δολοφονίες και συστηματικούς βιασμούς γυναικών.

Μόνο από τις αρχές Ιουλίου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, αναφέρει σε έκθεσή της η φεμινιστική οργάνωση BWU, τουλάχιστον 13 γυναίκες εκτελέστηκαν από στρατιώτες.

Τρεις παραδόθηκαν στην πυρά. Δύο ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου. Μια δολοφονήθηκε σε κέντρο κράτησης της χούντας.

Μια νεαρή γυναίκα υπέστη ομαδικό βιασμό, πριν δολοφονηθεί.

Αυτά δε βάσει όσων περιπτώσεων έχουν καταγραφεί και  τεκμηριωθεί.

Οι πραγματικοί αριθμοί θεωρείται βέβαιο ότι είναι πολλαπλάσιοι των προαναφερθέντων.

Προφανώς απτόητη, η χούντα ετοιμάζεται τώρα να εργαλειοποιήσει τον ρόλο της γυναίκας επιδιώκοντας νομιμοποίηση, αναγνώριση, αλλά και έσοδα σε ξένο συνάλλαγμα, που αποζητά απεγνωσμένα.

Το «όχημα» είναι η φετινή διοργάνωση… διεθνούς διαγωνισμού ομορφιάς, του Miss Grand International, τον προσεχή Οκτώβριο στη Γιανγκόν, την πρώην πρωτεύουσα της Μιανμάρ.

Πρόκειται για έναν από τους τρεις μεγαλύτερους διαγωνισμούς ομορφιάς παγκοσμίως, όσον αφορά τη δημοτικότητα στα κοινωνικά δίκτυα.

Αν και επελέγη για φετινός «οικοδεσπότης» του μια δικτατορία, υποστηρίζει ότι προωθεί την παγκόσμια ειρήνη και ότι τάσσεται ενάντια σε κάθε είδους πόλεμο και βία.

Υπενθυμίζοντας τα προφανή -την κατάλυση της δημοκρατίας και τη σωρεία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη χούντα- ακτιβιστές καλούν σε μποϊκοτάζ της εκδήλωσης.

Εύλογα, την καταγγέλλουν ως «ξέπλυμα» χειρίστου είδους.