RSV: Ο «δημοφιλής» αυτόν τον χειμώνα ιός εγκυμονεί βλάβες για το νευρικό σύστημα

Ο ιός RSV (Respiratory Syncytial Virus, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός) είναι ένας από τους «πρωταγωνιστές» (και) αυτόν τον χειμώνα – δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι περιλαμβάνεται σε πολλά αυτοδιαγνωστικά τεστ που αγοράζουμε από το φαρμακείο μαζί με τον κορονοϊό SARS-CoV-2 και τους τύπους Α και Β της γρίπης.

Πρόκειται για έναν ιό που, εξ όσων γνωρίζουμε ως σήμερα, προσβάλλει μόνο το αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας ήπια κοινά συμπτώματα στους περισσότερους ανθρώπους όπως βήχα, φτέρνισμα και πυρετό – ωστόσο μπορεί να είναι πιο επικίνδυνος για τα πολύ μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους εγκυμονώντας κάποιες φορές βρογχιολίτιδες και πνευμονίες.

Ο RSV είχε ανιχνευθεί στο παρελθόν στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό παιδιών με επιληπτικές κρίσεις

Είναι όμως τελικά ο RSV τόσο «αθώος» όσο νομίζουμε; Σύμφωνα με νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Tulane στη Λουιζιάνα των ΗΠΑ η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Τhe Journal of Infectious Diseases», η απάντηση είναι αρνητική. Και αυτό διότι, με βάση τη μελέτη, ο ιός αυτός που πρωτοανακαλύφθηκε το 1956 μπορεί να μολύνει εκτός από τα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος και τα νευρικά κύτταρα πυροδοτώντας φλεγμονή και οδηγώντας σε νευρικές βλάβες.

Η μελέτη των ειδικών του Tulane είναι η πρώτη που αποδεικνύει ότι ο RSV μπορεί να διεισδύσει στα νευρικά κύτταρα και προσφέρει την ισχυρότερη μέχρι τώρα σύνδεση μεταξύ του συγκεκριμένου ιού και των αναφορών για εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων στα παιδιά που μολύνονται.

Ο RSV είχε ανιχνευθεί στο παρελθόν στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό παιδιών με επιληπτικές κρίσεις. Επιπροσθέτως ως και 40% των θετικών στον ιό παιδιών κάτω των δύο ετών εμφανίζουν, σύμφωνα με στοιχεία, οξεία εγκεφαλοπάθεια η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση, απώλεια μνήμης ή γνωστικές δυσκολίες.

Υπάρχουν πλέον εμβόλια (αλλά κανένα δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα)

Τα ευρήματα φέρνουν στο φως τις πιθανές μακροπρόθεσμες επιδράσεις της λοίμωξης με τον RSV καθώς και τη σημασία λήψης προληπτικών μέτρων εναντίον του – να σημειωθεί βέβαια σε αυτό το σημείο ότι ενώ στην Ευρώπη έχει από το περασμένο καλοκαίρι λάβει έγκριση εμβόλιο εναντίον του ιού αυτό δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη στην Ελλάδα (στις ΗΠΑ έχουν λάβει έγκριση δύο διαφορετικά εμβόλια για τον RSV).

«Ο RSV είναι ο πιο κοινός ιός του αναπνευστικού συστήματος στα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών καθώς και ένας ιός που μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στους ηλικιωμένους» ανέφερε ο δρ Τζιοβάνι Πιεντιμόντε, αντιπρόεδρος για την Ερευνα του Πανεπιστημίου Tulane και καθηγητής Παιδιατρικής, Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας και συμπλήρωσε: «Τα νέα ευρήματα προσθέτουν μια νέα διάσταση στη σημασία των εμβολίων για τον RSV τόσο για τους ηλικιωμένους όσο και για τις εγκύους που θέλουν να προστατεύσουν τα μωρά τους» (σ.σ. στις ΗΠΑ το ένα από τα δύο εμβόλια που εγκρίθηκαν αφορά άτομα 60 ετών και άνω ενώ το δεύτερο γυναίκες που βρίσκονται στο τρίτο τρίμηνο της κύησης).

Σημαντική φλεγμονή

Οι ερευνητές μελέτησαν τον ιό με χρήση τρισδιάστατων καλλιεργειών περιφερικών νεύρων οι οποίες δημιουργήθηκαν από βλαστικά κύτταρα και κύτταρα εμβρύων αρουραίων. Αρχικώς ανακάλυψαν ότι τα νευρικά κύτταρα μπορούν να μολυνθούν από τον ιό ενώ στη συνέχεια είδαν ότι ο RSV πυροδοτούσε την έκλυση χημειοκινών – πρωτεΐνες που πολεμούν τις λοιμώξεις ελέγχοντας τα ανοσοκύτταρα – οδηγώντας σε σημαντική φλεγμονή.

Αμεση διείσδυση στα νευρικά κύτταρα

Ακόμη και τα χαμηλά επίπεδα μόλυνσης με τον ιό καθιστούσαν τα νεύρα υπεραντιδραστικά στα ερεθίσματα. Οταν ο ιός βρισκόταν σε υψηλότερα επίπεδα παρατηρείτο σταδιακή εκφύλιση των νεύρων και αυξημένη νευροτοξικότητα εξαιτίας της μεγάλης φλεγμονής. «Μέχρι σήμερα η βασική θεωρία ήταν ότι η φλεγμονώδης απόκριση ενεργοποιούσε εμμέσως τα νεύρα» σημείωσε ο δρ Πιεντιμόντε. «Ωστόσο», προσέθεσε «η νέα μελέτη μας δείχνει ότι ο ιός διεισδύει απευθείας στα νευρικά κύτταρα».

Η υπεραπόκριση των νευρικών κυττάρων μπορεί να εξηγήσει γιατί κάποια παιδιά που μολύνονται με RSV έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αργότερα ασθματικά συμπτώματα, είπε ο καθηγητής.

Από τον νωτιαίο μυελό πιθανώς στον εγκέφαλο

Από τη μελέτη προέκυψε επίσης ότι ο RSV μπορεί να εισχωρήσει στον νωτιαίο μυελό μέσω των περιφερικών νεύρων – παρότι δεν έχει την ικανότητα να διεισδύσει απευθείας στα νωτιαία νεύρα. Απαιτείται περαιτέρω μελέτη ώστε να διερευνηθεί αυτός ο μηχανισμός, ωστόσο ο δρ Πιεντιμόντε υποθέτει ότι χρησιμοποιώντας ως «οχήματα» τα περιφερικά νεύρα για να εισέλθει στον νωτιαίο μυελό, ο RSV μπορεί να παρακάμψει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, να εισέλθει στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και να μολύνει τον εγκέφαλο.

Ενα νέο ιογενές «κουτί της Πανδώρας»

Αν αυτή η θεωρία επιβεβαιωθεί, θα σημάνει σύνδεση μεταξύ του ιού και άλλων νευρολογικών ή αναπτυξιακών διαταραχών με τις οποίες δεν είχε συνδεθεί ποτέ μέχρι σήμερα, υπογράμμισε ο καθηγητής. «Αν πράγματι επιβεβαιωθεί από μελλοντικές μελέτες ότι ιοί σαν αυτόν είναι ικανοί να έχουν πρόσβαση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, τότε θα ανοίξει ένα τεράστιο ‘κουτί της Πανδώρας’» κατέληξε ο δρ Πιεντιμόντε.