Πώς ένα σόου ανέδειξε το ολέθριο σκάνδαλο των βρετανικών ταχυδρομείων

Επτακόσιοι αθώοι καταδικάστηκαν για ένα έγκλημα που ποτέ δεν διέπραξαν. Μια έγκυος γυναίκα οδηγήθηκε αδίκως στη φυλακή ενόσω ήταν έγκυος. Τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι αυτοκτόνησαν. Άλλοι χρεοκόπησαν, άλλοι αποχωρίστηκαν τις οικογένειες τους.

«Όσο λαμπρή κι αν είναι η δημοσιογραφία, ίσως απευθύνεται στη νοημοσύνη σας, στο μυαλό σας»

Οι σοκαριστικές πληροφορίες για μια από τις σοβαρότερες εσφαλμένες δικαστικές αποφάσεις στη βρετανική ιστορία έχουν καταγραφεί εδώ και χρόνια, ωστόσο με κάποιο τρόπο παρέμειναν στο σκοτάδι, παρά τις έντονες πιέσεις των ακτιβιστών και των δημοσιογράφων – ερευνητών.

Οικονομικές ζημίες που δεν συνέβησαν ποτέ

Ώσπου έφτασε η προηγούμενη εβδομάδα. Μια συναρπαστική δραματική σειρά του ITV, «Ο κ. Μπέιτς εναντίον του Ταχυδρομείου», η οποία ξεκίνησε να μεταδίδεται από την 1η Ιανουαρίου, κατόρθωσε να πετύχει αυτό που επί μια δεκαετία αποφεύγονταν από τους πολιτικούς, αγνοώντας ένα «κύμα» γραφειοκρατικών και νομικών κωλυσιεργιών και πιέζοντας την κυβέρνηση να ενεργήσει.

Την επομένη της έναρξης της σειράς πληροφορήθηκε από έναν συνάδελφο του ότι περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν παρακολουθήσει το πρώτο επεισόδιο. «Νόμιζα ότι κάτι άκουσα λάθος», είπε ο κ. Spence

Η εκποµπή παρουσιάζει διεξοδικά την τύχη εκατοντάδων ανθρώπων που διοικούσαν τα υποκαταστήµατα του Ταχυδροµείου σε όλη τη Βρετανία και που κατηγορήθηκαν αδίκως για κλοπή, αφού ένα προβληµατικό σύστηµα πληροφοριών που ονοµαζόταν Horizon δηµιούργησε λανθασµένα κενά στα λογιστικά τους βιβλία.

Την περίοδο 1999-2015, κυνηγήθηκαν αδυσώπητα στα δικαστήρια από το Ταχυδρομείο για οικονομικές ζημίες που δεν συνέβησαν ποτέ. Μερικοί φυλακίστηκαν, οι περισσότεροι οδηγήθηκαν σε οικονομική κασταστροφή, αρκετοί υπέφεραν από ζητήματα ψυχικής υγείας και άλλοι έδωσαν τέλος στη ζωή τους.

Υπό την πίεση που δέχθηκε, ο πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ υποσχέθηκε την Τετάρτη τη θέσπιση ενός νέου νόμου για την απαλλαγή και την αποζημίωση όλων των αναγνωρισμένων θυμάτων, μια ευρεία παρέμβαση που αποσκοπεί στο να αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη μετά από χρόνια παγετώδους προόδου.

Το δράμα απευθύνεται στην καρδιά σας

Η αστυνομία ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά την περασμένη εβδομάδα ότι θα εξετάσει κατά πόσον οι υπάλληλοι του Ταχυδρομείου – οι οποίοι αρνούνταν επί χρόνια να παραδεχτούν ότι η τεχνολογία που υποχρέωναν τους διευθυντές να χρησιμοποιούν ήταν υπαίτια – θα πρέπει να βρεθούν αντιμέτωποι με κατηγορίες.

Εν τω μεταξύ, μια εκ των πρώην προϊσταμένων του Οργανισμού, η Paula Vennells, παρέδωσε πίσω ένα βραβείο που της απένειμε η βασίλισσα το 2019, αφού περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι υπέγραψαν μια αίτηση που απαιτούσε να της αφαιρεθεί.

Τα παραπάνω έχουν δημιουργήσει ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Πως ένα τηλεοπτικό σόου κατόρθωσε μέσα σε μία εβδομάδα να πετύχει περισσότερα από ό,τι οι ερευνητές δημοσιογράφοι και οι πολιτικοί σε διάστημα μεγαλύτερο από μία δεκαετία;

«Όσο λαμπρή κι αν είναι η δημοσιογραφία, ίσως απευθύνεται στη νοημοσύνη σας, στο μυαλό σας», δήλωσε η Γκουίνεθ Χιουζ, η συγγραφέας του «Mr. Bates vs. the Post Office». «Ενώ το δράμα έχει σχεδιαστεί για να απευθύνεται στην καρδιά σας – αυτό κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια».

«Νόμιζα ότι κάτι άκουσα λάθος»

Ο Mattias Frey, καθηγητής μέσων ενημέρωσης στο City του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, τόνισε ότι το δράμα δείχνει τη συνεχιζόμενη δύναμη της επίγειας τηλεόρασης να αλλάζει τις κοινές αντιλήψεις και να δημιουργεί «μια από εκείνες τις παραδοσιακές στιγμές» που ενισχύουν τον ευρύτερο δημόσιο διάλογο.

Ακόμη και ο εκτελεστικός παραγωγός της σειράς, Patrick Spence, έμεινε έκπληκτος από το μέγεθος της αντίδρασης. Προτού μεταδοθεί η εκπομπή, είπε στην ομάδα του ότι δεν θα έπρεπε να στεναχωρηθούν αν τα νούμερα τηλεθέασης ήταν μέτρια, λαμβάνοντας υπόψη τον ανταγωνισμό.

Την επομένη της έναρξης της σειράς πληροφορήθηκε από έναν συνάδελφο του ότι περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν παρακολουθήσει το πρώτο επεισόδιο. «Νόμιζα ότι κάτι άκουσα λάθος», είπε ο κ. Spence. Σύμφωνα με το ITV, εννέα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παρακολουθήσει πλέον τη σειρά.

Θεωρεί ότι η εκπομπή έχει γίνει άθελα της ένα δράμα που αφορά την κατάσταση του έθνους, εκφράζοντας «μια μεγαλύτερη αλήθεια, που είναι ότι δεν νιώθουμε ότι μας ακούνε και δεν εμπιστευόμαστε τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι μας προστατεύουν».

Τι τροφοδότησε την οργή των ακτιβιστών;

Η υπόθεση είναι ακόμη πιο τρανταχτή επειδή το Ταχυδρομείο είναι ένας θεσμός συνυφασμένος με τον ιστό της βρετανικής κοινωνίας, που είχε συνηθίσει περισσότερο να παρουσιάζεται έχοντας έναν καλοήθη ρόλο, όπως στη δημοφιλή τηλεοπτική εκπομπή για παιδιά, «Postman Pat».

Το 2020 συγκροτήθηκε επίσημη έρευνα για το σκάνδαλο και περισσότερα από 148 εκατομμύρια στερλίνες, δηλαδή πάνω από 188 εκατομμύρια δολάρια, έχουν ήδη διανεμηθεί στα θύματα μέσω αποζημιώσεων. Το 2019, 555 διευθυντές υποκαταστημάτων προσέφυγαν επιτυχώς κατά του Ταχυδρομείου στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, από τις 700 ποινικές καταδίκες, μόνο 93 έχουν μέχρι στιγμής ανακληθεί, ένας βραδύς ρυθμός που τροφοδότησε την οργή των ακτιβιστών.

Από τότε που προβλήθηκε το δραματικό έργο του ITV, εμφανίστηκαν περισσότερα θύματα, αλλά πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πριν λάβουν αποζημίωση. Όταν ο Horizon δήλωσε ότι οι λογαριασμοί των υποκαταστημάτων ήταν ζημιογόνοι, οι διευθυντές ήταν υποχρεωμένοι βάσει συμβολαίου να καλύψουν τα ελλείμματα.

Κάποιοι πλήρωσαν από τις δικές τους αποταμιεύσεις για να αποφύγουν τη δίωξη, μολονότι ήταν βέβαιοι ότι δεν είχαν κάνει τίποτα παράνομο. Άλλοι δήλωσαν ένοχοι για μικρότερα εγκλήματα για να αποφύγουν τη φυλάκιση παρόλο που ήταν αθώοι.

Ένα θύμα, ο Lee Castleton, η δυσχερής κατάσταση του οποίου παρουσιάστηκε στο δράμα, δήλωσε στο BBC ότι το Ταχυδρομείο, ήταν «απολύτως αποφασισμένο» να μην τον βοηθήσει.

Καθώς η είδηση της φερόμενης ατασθαλίας του διέρρεε στην τοπική κοινωνία, ο κ. Castleton και η οικογένεια του κατηγορήθηκαν για ληστείες στο δρόμο, η κόρη του υπέστη bullying στο σχολείο και ανέπτυξε διατροφική διαταραχή. Αναγκάστηκε να ταξιδέψει πολύ μακριά για να αναζητήσει εργασία, ενώ κοιμόταν στο αυτοκίνητο του.

Ο πρωταγωνιστής κ. Μπέιτς, τον οποίο υποδύεται ο Τόμπι Τζόουνς, σκιαγραφείται ως ένας ισορροπημένος και ακούραστος χαρακτήρας, ο οποίος – όπως και άλλα θύματα – πληροφορήθηκε από το ταχυδρομείο ότι ήταν ο μόνος που ανέφερε προβλήματα με το Horizon.

Ανακάλυψε και άλλους, συγκρότησε μια ομάδα θυμάτων και άσκησε πίεση για τις υποθέσεις τους με πενιχρά μέσα, πολεμώντας μια αλληλουχία αναποδιών για να πετύχει τελικά μια εκπληκτική νίκη στα δικαστήρια.

«Έχει ηγηθεί αυτής της μακράς πορείας των αδικημένων και των παραγνωρισμένων, και έχει διατηρήσει την αίσθηση του χιούμορ του», δήλωσε χαρακτηριστικά η σκηνοθέτις Γκουίνεθ Χιουζ.

*Mε πληροφορίες από ΝΥΤ