Διεθνές Δικαστήριο: Τα βλέμματα στραμμένα στη Χάγη – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Ενώ ο πόλεμος στη Γάζα διανύει τον τέταρτο μήνα και το ΣΑ του ΟΗΕ δεν έχει καταφέρει να λάβει απόφαση για κατάπαυση πυρός, τα βλέμματα στρέφονται στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη που ξεκινά σήμερα την εκδίκαση της προσφυγής της Νότιας Αφρικής που κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία των Παλαιστινίων.

Σε μία διήμερη διαδικασία ακροάσεων η Νότια Αφρική θα παρουσιάσει αρχικά την Πέμπτη τα επιχειρήματά της που πρέπει να στοιχειοθετήσουν την κατηγορία γενοκτονίας, ενώ την Παρασκευή το Ισραήλ θα επιχειρήσει να αντικρούσει τους ισχυρισμούς αυτούς.

Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου μπορεί να εκδοθεί σε μέρες ή και μήνες χωρίς το δικαστήριο να έχει την ισχύ να την εφαρμόσει. Η όποια απόφαση μικρή σημασία θα έχει για την εξέλιξη του ίδιου του πολέμου αλλά μια απόφαση υπέρ της Νότιας Αφρικής και των Παλαιστινίων θα ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και κυρίως στους συμμάχους του όπως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε.

Η προσφυγή της Νότιας Αφρικής και ποιοι τη στηρίζουν

Η 84σέλιδη προσφυγή της Νότιας Αφρικής αναφέρει ότι το Ισραήλ παραβίασε τη Σύμβαση του 1948 για τη Γενοκτονία, η οποία καταρτίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα.

Τόσο το Ισραήλ όσο και η Νότια Αφρική έχουν υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Γενοκτονία, η οποία παρέχει στο Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών -το ανώτατο νομικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών- δικαιοδοσία να αποφαίνεται επί των διαφορών σχετικά με τη συνθήκη.

Οποιαδήποτε προσωρινά μέτρα από το ΔΔΔ θα έθεταν σε γνώση ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας ότι υπάρχει «σοβαρός κίνδυνος γενοκτονίας» στην Παλαιστίνη

Όλα τα κράτη που υπέγραψαν τη σύμβαση υποχρεούνται να μην διαπράττουν γενοκτονία και επίσης να την αποτρέπουν και να την τιμωρούν. Η συνθήκη ορίζει τη γενοκτονία ως «πράξεις που διαπράττονται με σκοπό την ολική ή μερική καταστροφή μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας».

Την προσφυγή της Νότιας Αφρικής έχουν υποστηρίξει μία σειρά από κράτη, οργανώσεις δικαιωμάτων, όπως η Διεθνής Αμνηστία και διεθνείς προσωπικότητες. Ειδικότερα τα κράτη που στηρίζουν τη Νότια Αφρική στο αίτημά της στο Διεθνές Δικαστήριο είναι:

• Οργανισμός Ισλαμικών Χωρών
• Μαλαισία
• Τουρκία
• Ιορδανία
• Βολιβία
• Μαλδίβες
• Ναμίμπια
• Πακιστάν
• Κολομβία
• Βέλγιο

Η ιστορία του παλαιστινιακού λαού στη φαρέτρα της Νότιας Αφρικής

Ο μεγάλος αριθμός θανάτων αμάχων, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναικόπαιδα, η στοχοποίηση νοσοκομείων και υγειονομικών, η πολιορκία της Λωρίδας της Γάζας που έχει αφήσει τον θύλακα χωρίς πόσιμο νερό, τροφή και φάρμακα σε συνδυασμό με τις δηλώσεις ισραηλινών αξιωματούχων για αναγκαστικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη γη τους και μόνιμο έλεγχο της Γάζας από το Τελ Αβίβ θα αποτελέσουν βασικά επιχειρήματα της Νότιας Αφρικής για να υποστηρίξει τις κατηγορίες της.

Ωστόσο και σύμφωνα με πληροφορίες η επιχειρηματολογία δεν θα περιοριστεί στο τι συμβαίνει τους τελευταίους τρεις μήνες στη Λωρίδα της Γάζας αλλά θα πάει πίσω στον χρόνο, δεκαετίες πριν από τις 7 Οκτωβρίου.

Συνολικά το παλαιστινιακό ζήτημα αναμένεται να αναδειχθεί από τη Νότια Αφρική προκειμένου να αντιμετωπίσει το επιχείρημα που θα προβάλει το Ισραήλ περί αυτοάμυνας, μετά την επίθεση και τις δολοφονίες της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.

Αντιθέτως η Νότια Αφρική θα υποστηρίξει ότι η βία εναντίον του παλαιστινιακού λαού είναι ένα μοτίβο της ισραηλινής κατοχής που απλώς έχει κλιμακωθεί τώρα σε πρωτοφανή επίπεδα.

Η αντίδραση από το Ισραήλ

Το Ισραήλ από τη μεριά του επιστρατεύει έμπειρους νομικούς, μεταξύ των οποίων και ένας επιζών του Ολοκαυτώματος, για να αντικρούσει τους ισχυρισμούς. Η αρχική αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να καταγγείλει τη Νότια Αφρική για εξωφρενικούς και συκοφαντικούς ισχυρισμούς ενώ δεν δίστασε να κατηγορήσει την κυβέρνηση της αφρικανικής χώρας για «στήριξη στη Χαμάς».

Σύμφωνα με όσα είπαν ισραηλινοί αξιωματούχοι του υπουργείου Δικαιοσύνης στην ισραηλινή Haaretz, το Δικαστήριο είναι απίθανο να λάβει απόφαση για κατάπαυση πυρός. Δεν αποκλείουν ωστόσο να συμφωνήσει με τα αιτήματα της Νότιας Αφρικής και να εκδώσει κάποιο είδος ασφαλιστικών μέτρων εναντίον του Τελ Αβίβ.

Θεωρούν αρκετά πιθανό το ΔΔΔ να δώσει εντολή στο Ισραήλ να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα, να καθιερώσει μια ανεξάρτητη έρευνα ή να επιτρέψει στους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους να επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι την Τετάρτη και μετά την επίσκεψη Μπλίνκεν ο Μπενιαμίν Νετανιάχου για πρώτη φορά δήλωσε ότι σκοπός του Ισραήλ στον πόλεμο δεν είναι η απομάκρυνση των Παλαιστινίων από τη Γάζα.

Τις τελευταίες ημέρες από την άλλη, κορυφαίοι αξιωματούχοι του ΟΗΕ επισημαίνουν ότι η κατάρρευση του υγειονομικού συστήματος, η έλλειψη τροφής και η καταστροφή του 70% των κτιρίων στη Γάζα αποτελούν ενδείξεις για γενοκτονία από το Ισραήλ και θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν από το Διεθνές Δικαστήριο.

Τι θα σημάνει η λήψη μέτρων από το δικαστήριο

Το δικαστήριο αποτελείται από 15 δικαστές και στις συνεδριάσεις θα συμμετέχουν επίσης ένας δικαστής από τη Νότια Αφρική και ένας από το Ισραήλ. Aν τo δικαστήριo αποφασίσει να εφαρμόσει ένα προσωρινό μέτρο, αυτό θα θέσει νομικές υποχρεώσεις στο Ισραήλ. Οι αποφάσεις του δικαστηρίου είναι τελεσίδικες, αλλά όπως είπαμε δεν έχει εξουσία να τις εκτελέσει.

Ο Thomas MacManus από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, εξήγησε στο Al Jazeera τι μπορεί να σημαίνει μία απόφαση εναντίον του Ισραήλ.

Όπως είπε το ΔΔΔ αναμένεται ευρέως να υποδείξει προσωρινά μέτρα και να διατάξει το Ισραήλ να αποτρέψει τη διάπραξη όλων των πράξεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου ΙΙ της Σύμβασης για τη Γενοκτονία, ιδίως τη δολοφονία ή την πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε Παλαιστίνιους πολίτες και/ή την εσκεμμένη επιβολή στους Παλαιστίνιους συνθηκών ζωής που εκτιμάται ότι θα επιφέρουν τη φυσική τους καταστροφή.

Το Ισραήλ μπορεί ωστόσο απλώς να αγνοήσει την απόφαση και να συνεχίσει την επίθεσή του. Σύμφωνα με το άρθρο 94(2) του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει την απόφαση αλλά σε μία τέτοια περίπτωση υπάρχει πάντα το δικαίωμα βέτο από τις ΗΠΑ.

Ο MacManus επισημαίνει όμως ότι οποιαδήποτε προσωρινά μέτρα από το ΔΔΔ αυτή την εβδομάδα θα έθεταν σε γνώση ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας ότι υπάρχει «σοβαρός κίνδυνος γενοκτονίας» στην Παλαιστίνη, δημιουργώντας μια ανεξάρτητη και εξωεδαφική νομική υποχρέωση για όλα τα κράτη να αποτρέψουν τη γενοκτονία, με οποιονδήποτε τρόπο εντός των δυνατοτήτων επιρροής ενός συγκεκριμένου κράτους, και αυτό θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες διπλωματικές επιπτώσεις,