«Δεν είναι ντροπή να είσαι καπιταλιστής γιατρός» – Επιστήμονες στην υπηρεσία κροίσων

Άρχισαν να δουλεύουν στις αρχές φθινοπώρου κάπως στην αφάνεια, λίγο πριν ξεσπάσει η μεγάλε αναταραχή στα αμερικανικά Πανεπιστήμια με φόντο τον βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ. Για τους συγκεκριμένους επιστήμονες όμως, δεν ήταν τίποτα άλλο σημασία πέραν της απίστευτα κερδοφόρας αυτής δουλειάς τους.

Κάπου μεταξύ του ιστορικών πανεπιστημιουπόλεων του Χάρβαρντ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, μια ομάδα επιστημόνων δουλεύει πυρετωδώς για την ανακάλυψη φαρμάκων πολλών δισ δολαρίων.

Οι συγκεκριμένοι όμως ερευνητές δεν δουλεύουν για κάποιο Πανεπιστήμιο ή για το αμερικανικό δημόσιο, αλλά τα εγκατέλειψαν υπό ένα πέπλο μεγάλης μυστικότητας για μια ιδιαίτερη υπερ-εταιρεία.

Ο όμιλος Arena BioWorks ανακοίνωσε στις 12 Ιανουαρίου την έναρξη λειτουργίας του ως ινστιτούτο βιοϊατρικής έρευνας με αποστολή να αποκαλύψει μηχανισμούς ασθενειών, συμμετέχοντας σε βασική βιολογική έρευνα που θα μεταφραστεί σε σωτήρια βιοτεχνολογικές θεραπείες.

Δεν κάνει κάτι καινούργιο, αλλά ο όγκος το χρημάτων που έχει στη διάθεσή της δεν έχει προηγούμενο.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, ο όμιλος, με χρηματοδότηση 500 εκατ. δολ. που δημιουργήθηκε από μερικές από τις πιο πλούσιες οικογένειες στις ΗΠΑ, έχει δημιουργήσει σάλο στον ακαδημαϊκό κόσμο ανοίγοντας θέσεις σε κορυφαίους πανεπιστημιακούς καθηγητές με επταψήφιες αμοιβές.

«Παλιά θεωρούνταν αποτυχία να πάμε από τον ακαδημαϊκό χώρο στη βιομηχανία», είπε ο Δρ. Joung που τώρα δουλεύει στην Arena, αλλά «τώρα το μοντέλο έχει ανατραπεί».

Σκοπός τους όπως λένε είναι να προχωρήσει η έρευνα δίχως κωλύματα και γραφειοκρατία που επιβραδύνουν τα παραδοσιακά μονοπάτια της επιστημονικής έρευνας σε πανεπιστήμια και φαρμακευτικές εταιρείες και να ανακαλύψουν δεκάδες νέα φάρμακα (αρχικά, για τον καρκίνο και τις εγκεφαλικές παθήσεις) που μπορούν να παραχθούν και να πωληθούν γρήγορα .

«Δεν απολογούμαι που είμαι καπιταλιστής και αυτό το κίνητρο από μια ομάδα δεν είναι κακό», είπε ο μεγιστάνας της τεχνολογίας Μάικλ Ντελ, ένας από τους μεγαλομετόχους του εγχειρήματος. Άλλοι περιλαμβάνουν μια κληρονόμο της περιουσίας σάντουιτς της Subway και έναν ιδιοκτήτη των Boston Celtics.

Τι συνέβαινε μέχρι σήμερα με την «κερδοσκοπική επιστήμη»;

Ως γνωστόν, εδώ και δεκαετίες, πολλές ανακαλύψεις φαρμάκων δεν προέρχονται μόνο από κολέγια και πανεπιστήμια, αλλά έχουν επίσης κέρδη που βοήθησαν να γεμίσουν τα ταμεία των δωρητών τους. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, κέρδισε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την έρευνα σε εμβόλια mRNA για τον κορονοϊό. Δεδομένου λοιπόν ότι σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, τα χρήματα πηγαίνουν σε ιδιώτες οι ερευνητές του Arena θέλουν να ενισχυθεί αυτή η τάση καθώς υποστηρίζουν ότι το η φήμη των Πανεπιστημίων πλήττεται όλο και περισσότερο.

Κατηγορούνε τα Πανεπιστήμια για τους αργούς μηχανισμούς τους ενώ δηλώνουν απογοητευμένοι από τους πρώην εργοδότες τους. Για παράδειγμα ο παθολόγος J. Keith Joung που βοήθησε στο σχεδιασμό του εργαλείου επεξεργασίας γονιδίων CRISPR αναφέρει στους New York Times ότι η αμοιβή που έπαιρνε από το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης ήταν απαίσια «απαίσια».

«Παλιά θεωρούνταν αποτυχία να πάμε από τον ακαδημαϊκό χώρο στη βιομηχανία», είπε ο Δρ. Joung που τώρα δουλεύει στην Arena, αλλά «τώρα το μοντέλο έχει ανατραπεί» τονίζει.

Η κερδοσκοπική επιστήμη δεν είναι, φυσικά, τίποτα καινούργιο. η φαρμακευτική βιομηχανία των 1,5 τρις. δολ. παρέχει άφθονες αποδείξεις. Επιχειρηματίες όπως οι Jeff Bezos και ο Peter Thiel έχουν ρίξει εκατοντάδες εκατ. δολ. σε νεοφυείς επιχειρήσεις που προσπαθούν να παρατείνουν τη ζωή του ανθρώπου και πολλές φαρμακευτικές εταιρείες ψάχνουν ταλέντα σε Πανεπιστήμια.

Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ

Ένα σημαντικό ποσοστό φαρμάκων προέρχεται από κρατικές ή πανεπιστημιακές επιχορηγήσεις ή από ένα μείγμα των δύο. Από το 2010 έως το 2016, καθένα από τα 210 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων συνδέθηκε με έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό PNAS. Μια μελέτη του 2019 από έναν πρώην πρύτανη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Τζέφρι Φλάιερ, είπε ότι η πλειονότητα των «νέων γνώσεων» για τη βιολογία και τις ασθένειες προήλθε από τον ακαδημαϊκό χώρο. Αυτό το σύστημα έχει μακροχρόνια πλεονεκτήματα.

Τα πανεπιστήμια, βοηθούμενα γενικά από το καθεστώς τους ως μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, έχουν σχεδόν απεριόριστες, χαμηλά αμειβόμενες προμήθειες βοηθών ερευνητών για να βοηθήσουν τους επιστήμονες στην έρευνα σε πρώιμο στάδιο. Πρωτοποριακά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της πενικιλίνης, γεννήθηκαν από αυτό το μοντέλο.

Το πρόβλημα, λένε επιστήμονες και ερευνητές, είναι ότι μπορεί να υπάρχουν χρόνια αναμονής για τις εγκρίσεις των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων για να προχωρήσουν με πολλά υποσχόμενη έρευνα. Η διαδικασία, που στοχεύει στο να ξεκαθαρίσει τις μη ρεαλιστικές προτάσεις και να προστατεύσει την ασφάλεια, μπορεί να περιλαμβάνει τη συγγραφή μακρών δοκιμίων που μπορεί να καταναλώσουν περισσότερο από τον μισό χρόνο ορισμένων επιστημόνων.

Όταν ολοκληρωθεί η χρηματοδότηση, η αρχική ερευνητική ιδέα είναι συχνά ήδη μπαγιάτικη, ξεκινώντας έναν νέο κύκλο αιτήσεων επιχορήγησης για έργα που σίγουρα θα είναι ξεπερασμένα στον χρόνο τους.

Οι δισεκατομμυριούχοι θα παίρνουν το 30% των κερδών

Το αμερικανικό δημοσίευμα αναφέρει ότι το κίνητρο πίσω από την Arena έχει επιστημονικές, οικονομικές και συναισθηματικές συνιστώσες. Οι πρώτοι υποστηρικτές του σκέφτηκαν για πρώτη φορά την ιδέα στα τέλη του 2021 σε μια έπαυλη στο Ώστιν του Τέξας, ήταν ο Dell, μαζί με τον πρώτο επενδυτή του Facebook James W. Breyer και τον ιδιοκτήτη των Celtics, Στίβεν Παλιουκά.

Ο Παλιουκά είχε δωρίσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στα πανεπιστήμια του, το Πανεπιστήμιο Duke και το Χάρβαρντ, που προορίζονταν σε μεγάλο βαθμό για την επιστήμη. Μπορεί το όνομά του να αναγραφόταν σε κάποιες πινακίδες έξω από διάφορα ιδρύματα ή να συμμετείχε σε συμβούλια αυτών των πανεπιστημίων, αλλά αυτό δεν του αρκούσε, διότι δεν του έφερνε χρήματα.

Τους επόμενους μήνες, αυτοί οι πρώτοι υποστηρικτές συνεργάστηκαν με έναν επιχειρηματία και εκπαιδευμένο γιατρό της Βοστώνης, τον Τόμας Κέιχιλ, για να καταστρώσουν ένα σχέδιο. Ο δρ Κέιχιλ είπε ότι θα βοηθούσε να βρεθούν απογοητευμένοι ακαδημαϊκοί που είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν το πανεπιστήμιο, καθώς και επιστήμονες από εταιρείες όπως η Pfizer, με αντάλλαγμα μια μεγάλη περικοπή των κερδών από τα φάρμακα που ανακάλυψαν.

Οι δισεκατομμυριούχοι υποστηρικτές της Arena θα διατηρήσουν το 30%, με το υπόλοιπο να ρέει σε επιστήμονες και για γενικά έξοδα.

Ο πρωτοπόρος χημικός βιολόγος σε τομείς όπως το τεστ DNA δρ. Στιούαρτ Σράιμπερ, άλλοτε ερευνητής στο Χάρβαρντ, σήμερα είναι ο επικεφαλής επιστήμονας της Arena. Προηγουμένως οι ιδέες του σπάνια τύγχαναν υποστήριξης, όπως λέει. «Έφτασα στο σημείο που συνειδητοποίησα ότι ο μόνος τρόπος για να λάβω χρηματοδότηση ήταν να κάνω αίτηση για μελέτη κάτι που είχε ήδη γίνει», είπε. Ο ίδιος βοήθησε να προσελκυστούν σχεδόν 100 ερευνητές στο Arena.

Οι επενδυτές

Οι πέντε δισεκατομμυριούχοι που υποστηρίζουν την Arena περιλαμβάνουν τον βιομήχανο Μάικλ Τσάμπερς, τον πλουσιότερο άνθρωπο στη Βόρεια Ντακότα, και την Ελίζαμπεθ Ντελούκα, τη χήρα ενός ιδρυτή της αλυσίδας Subway.

Έχουν βάλει ο καθένας τους 100 εκατ. δολάρια και αναμένουν να διπλασιάσουν ή να τριπλασιάσουν την επένδυσή τους προσεχώς. Σε εμπιστευτικό υλικό που παρέχεται σε επενδυτές και άλλους, η Arena περιγράφει τον εαυτό της ως «ένα ιδιωτικά χρηματοδοτούμενο, πλήρως ανεξάρτητο, δημόσιο αγαθό».

Ο Δρ Σράιμπερ είπε ότι θα χρειαστούν χρόνια – και δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετη χρηματοδότηση – προτού η ομάδα μάθει εάν το μοντέλο της οδήγησε στην παραγωγή οποιωνδήποτε αξιόλογων φαρμάκων. «Θα είναι καλύτερα ή χειρότερα;» είπε ο Δρ Σράιμπερ. «Δεν ξέρω, αλλά αξίζει μια προσπάθεια».