Ένας απαγορευμένος έρωτας στην κυβέρνηση του Βερολίνου;

Στο Βερολίνο πολλά πράγματα λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με την υπόλοιπη Γερμανία: με έναν τρόπο πιο χαοτικό, πιο μπερδεμένο, που επιφυλάσσει περισσότερες εκπλήξεις. Έτσι και τώρα τα νέα από τη μεγαλύτερη γερμανική μητρόπολη προκαλούν και πάλι αναταραχή: ο νυν δήμαρχος της πόλης που είναι ταυτόχρονα και τοπικός πρωθυπουργός, Κάι Βέγκνερ, και η υπουργός Παιδείας του, Καταρίνα Γκίντερ-Βινς, αμφότεροι μέλη του CDU, είναι ζευγάρι.

Ο Βέγκνερ είχε αποκαλύψει πως τον περασμένο χρόνο χώρισε με τη σύντροφο που είχε για χρόνια, με την οποία απέκτησε και δύο παιδιά. Όσον αφορά το νέο ειδύλλιο του επικεφαλής της κυβέρνησης της γερμανικής πρωτεύουσας, ο δικηγόρος Κρίστιαν Σερτς έγραψε πως «ανεξαρτήτως του ότι μία τέτοια εξέλιξη δεν αντιτίθεται σε κάποια νομική διάταξη, είναι φυσικά αυτονόητο πως, αναφορικά με τα καθήκοντα που πηγάζουν από τα αξιώματά τους, οι εμπλεκόμενοι οφείλουν να διαχωρίζουν σαφώς την ιδιωτική από την επαγγελματική τους ζωή».

Τι ισχύει σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων;

Όμως ακριβώς αυτό είναι το θέμα: επιτρέπεται να είναι ζευγάρι οι δύο τους; Ή μάλλον: φυσικά και επιτρέπεται, ωστόσο μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται μαζί στην ίδια κυβέρνηση; Δεν είναι ο Βέγκνερ κατά κάποιον τρόπο «αφεντικό» της υπουργού;

Τι θα συμβεί για παράδειγμα εάν προκύψει μία πολιτική σύγκρουση; Όπως ρωτούν ανήσυχοι και ορισμένοι δημοσιογράφοι: Έχει η Γκίντερ-Βινς τώρα μεγαλύτερες πιθανότητες να εξασφαλίσει περισσότερα λεφτά για τα σχολεία του Βερολίνου, πολλά εκ των οποίων δεν είναι σε καλή κατάσταση, επειδή ο σύντροφός της είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης;

Ο Βέγκνερ μένει, αλλά η σύντροφός του;

Από τότε που γνωστοποιήθηκε η ερωτική αυτή σχέση, τα ΜΜΕ του Βερολίνου ρωτούν νομικούς για το κατά πόσον η υπουργός θα πρέπει να παραιτηθεί, προκειμένου να μην υπάρχουν υποψίες ευνοϊκότερης μεταχείρισής της. Ενίοτε διατυπώνονται αντίστοιχα ερωτήματα και όσον αφορά τη θέση του Βέγκνερ.

Πάντως είναι σαφές ότι τον Φεβρουάριο του 2023 ο Βέγκνερ εξελέγη στο κοινοβούλιο του Βερολίνου. Και ότι έκτοτε κυβερνά τη γερμανική πρωτεύουσα σε συνεργασία με το SPD – δίχως αυτόν δηλαδή η κυβέρνηση της πόλης θα πέσει.

Η Καταρίνα Γκίντερ-Βινς όμως; Μπορεί να παραμείνει υπουργός; Οι ειδικοί συμφωνούν πως πράγματι μπορεί. Διότι, εν αντιθέσει με τα όσα ισχύουν για τις μεγάλες επιχειρήσεις ή για ανώτερα αξιώματα, οι εκλεγμένοι πολιτικοί δεν οφείλουν να συμμορφώνονται προς ένα συγκεκριμένο πλαίσιο συμπεριφοράς, να υπακούουν δηλαδή σε ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές αναφορικά με τις μεταξύ τους σχέσεις.

Ο πολιτικός επιστήμονας Τόρστεν Φάας για παράδειγμα δήλωσε στην εφημερίδα Tagesspiegel: «Πρόκειται για ξεχωριστές σφαίρες, καθώς οι πολιτικοί συχνά εκλέγονται και δεν διορίζονται απλώς στην εκάστοτε θέση. Παρ’ όλα αυτά κάθε τέτοια περίσταση εγείρει ορισμένα ζητήματα, διότι μπορούν εύκολα να προκύψουν συγκρούσεις συμφερόντων».

Η δε άποψη του Ούλριχ Μπάτες, ομότιμου καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου, περιπλέκει ακόμη περισσότερο το ζήτημα: «Εν αντιθέσει με τη διοίκηση και τον στρατό, δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο για μία τέτοια συγκυρία. Ωστόσο ο Κάι Βέγκνερ είναι εκπρόσωπος του εντολέα όλων των δημοσίων υπαλλήλων, στους οποίους ο νόμος απαγορεύει να συνάπτουν τέτοιου είδους σχέσεις». Επομένως, μπορεί για τον δήμαρχο να μην ισχύει κάποιος κανόνας στον οποίο υπόκεινται οι υπάλληλοί του, των οποίων κατά κάποιον τρόπο προΐσταται;

«Νομικά δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό»

Σε τηλεφώνημα με την DW ο Νόρμαν Λέκελ, αυτές τις μέρες αποκλειστικά υπεύθυνος για ερωτήματα σχετικά με την ερωτική σχέση στην κυβέρνηση του Βερολίνου, τονίζει πως «από καθαρά νομική σκοπιά κανείς τους δεν είναι αξιόμεμπτος». Αυτό οφείλεται εν μέρει και στη φύση της πολιτικής στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. «Κάθε εκλεγμένος ή εκλεγμένη πολιτικός φέρει και μία συγκεκριμένη βαρύτητα, έχει εξασφαλίσει για παράδειγμα την παρουσία του στο εκάστοτε κόμμα μέσω εκλογών».

Όπως συνοψίζει ο Λέκελ, «είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά τις απαιτήσεις για παραίτηση των εμπλεκομένων». Προσθέτει ωστόσο ότι «το λιγότερο που μπορεί να γίνει τώρα είναι να επιφορτιστεί με τις πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων κάποιο άλλο μέλος της κυβέρνησης». Ακριβώς αυτό που έκανε δηλαδή ο Βέγκνερ την Τρίτη (9 Ιανουαρίου), καθώς η κριτική σε βάρος του ιδίου και της υπουργού Γκίντερ-Βινς εντεινόταν.

Εάν στο μέλλον υπάρχουν διαμάχες μεταξύ των υπουργών, στις οποίες να εμπλέκεται και το Υπουργείο Παιδείας, δεν θα επιτελεί ο Βέγκνερ τον ρόλο του διαμεσολαβητή, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αλλά ο υπουργός Οικονομικών Στέφαν Έβερς, ο οποίος ανήκει επίσης στο CDU.

Η περίπτωση του Όλαφ Σολτς, της Μπρίτα Ερνστ και άλλων

Στη γερμανική πολιτική έχουν υπάρξει και άλλα ζευγάρια – δίχως όμως να προκύπτει ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων, όπως συμβαίνει εν προκειμένω.

Ο καγκελάριος Σολτς (SPD) είναι για παράδειγμα παντρεμένος εδώ και 25 χρόνια με τη σοσιαλδημοκράτισσα Μπρίτα Ερνστ – η οποία από το 2017 έως το 2023 ήταν υπουργός Παιδείας στο κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, δηλαδή και κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ετών της καγκελαρίας Σολτς. Το ομοσπονδιακό σύστημα όμως διαχωρίζει σαφώς το ομοσπονδιακό από το ομόσπονδο, τοπικό επίπεδο – και επομένως δεν υπάρχει καμία σύγκρουση συμφερόντων.

Περισσότερη συζήτηση είχε ξεσηκώσει ο γάμος μεταξύ της Κριστίνα και του Όλε Σρέντερ, μελών του CDU. Ο Όλε Σρέντερ κατείχε τη θέση του υφυπουργού στο Υπουργείο Εσωτερικών επί κυβερνήσεως Μέρκελ, ενώ η γυναίκα του περίπου το ίδιο διάστημα διετέλεσε υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων έως το 2013. Αμφότεροι έχουν αποχωρήσει έκτοτε από την πολιτική. Ένα παντρεμένο ζευγάρι και με τους δύο συντρόφους να είναι μέλη στην κυβέρνηση; Και αυτό επετράπη, ακόμη και αν οι δύο τους χρειάστηκε να ανεχτούν ορισμένες επικρίσεις για τη σχέση τους.

Για τον Τραμπ ισχύουν βέβαια άλλοι κανόνες

Όσες συζητήσεις και αν γίνονται για το ζευγάρι της κυβέρνησης του Βερολίνου, το μόνο βέβαιο είναι πως στη Γερμανία δεν πρόκειται να συμβεί κάτι αντίστοιχο με αυτό που είχε κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ ως πρόεδρος των ΗΠΑ, όταν και διόρισε ως ανώτατο σύμβουλο στον Λευκό Οίκο τον γαμπρό του, Τζάρεντ Κούσνερ. Για τον Τραμπ ίσχυαν και ισχύουν πάντοτε εντελώς διαφορετικοί κανόνες.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς