Τέρμα στις ελπίδες για παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη βάζει η κρίση στην Ερυθρά θάλασσα

Μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ερυθρά Θάλασσα και η κλιμάκωση των εντάσεων σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή μεγαλώνουν τον κίνδυνο καταστροφικών συνεπειών για την παγκόσμια οικονομία, αναζωπυρώνοντας τον πληθωρισμό και διαταράσσοντας τον ενεργειακό εφοδιασμό.

Πριν από τη δήλωση του Ρίσι Σούνακ που αναμένεται αύριο στη Βουλή των Κοινοτήτων σχετικά με τις αεροπορικές επιδρομές του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ σε τοποθεσίες των Χούτι στην Υεμένη, οι οικονομολόγοι της Παγκόσμιας Τράπεζας προειδοποιούν ότι η κρίση απειλεί τώρα να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια, χαμηλότερη ανάπτυξη, επίμονο πληθωρισμό και μεγαλύτερη γεωπολιτική αβεβαιότητα, γράφει ο Guardian.

Μετά από μια δεύτερη νύχτα επιδρομών κατά των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών στην Υεμένη, ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έστειλαν ιδιωτικό μήνυμα στην Τεχεράνη ότι «είμαστε βέβαιοι ότι είμαστε καλά προετοιμασμένοι». Μιλώντας σε δημοσιογράφους στον προαύλιο χώρο του Λευκού Οίκου νωρίτερα σήμερα, καθ’ οδόν προς το Καμπ Ντέιβιντ, ο Αμερικανός πρόεδρος αρνήθηκε να υπεισέλθει σε περισσότερες λεπτομέρειες.

Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Όμως, στους κυβερνητικούς κύκλους του Λονδίνου και της Ουάσινγκτον επικρατεί πλέον αυξανόμενη ανησυχία ότι, την ώρα που ο Σούνακ και ο Μπάιντεν αγωνίζονται για την επανεκλογή τους, τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν να διαψεύσουν τις βελτιωμένες προοπτικές της οικονομικής ανάκαμψης και κατά συνέπεια τις πιθανότητές τους στην κάλπη.

Ενώ οι αεροπορικές επιδρομές κατά στόχων των Χούτι στην Υεμένη έχουν ευρεία διακομματική υποστήριξη στο Ουέστμινστερ, ο Σούνακ θα αντιμετωπίσει ερωτήσεις από ανήσυχους βουλευτές σχετικά με μια παρατεταμένη σύγκρουση και το μακροπρόθεσμο σχέδιο για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Ορισμένοι αριστεροί βουλευτές των Εργατικών αναμένεται να ασκήσουν πίεση στον Κιρ Στάρμερ σχετικά με το γιατί υποστήριξε τα στρατιωτικά πλήγματα, αφού είχε δηλώσει ότι θα ενέκρινε μια τέτοια δράση μόνο αφού το κοινοβούλιο είχε ψηφίσει υπέρ της.

Red Sea crisis could shatter hopes of global economic recovery https://t.co/FvOCc0DvAt pic.twitter.com/vt1tjj6kal

— Guardian World (@guardianworld) January 13, 2024

Ο Μπάιντεν αντιμετώπισε επίσης αντιδράσεις από τους προοδευτικούς του κόμματός του, οι οποίοι είναι ήδη βαθιά αντίθετοι με την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη της ισραηλινής δράσης στη Γάζα. Ο βουλευτής της Καλιφόρνιας Ρο Χάνα δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ο πρόεδρος πρέπει να έρθει στο Κογκρέσο προτού εξαπολύσει πλήγμα κατά των Χούθι στην Υεμένη και μας εμπλέξει σε άλλη μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή».

Η κλιμάκωση των συγκρούσεων

Στην τελευταία της έκθεση για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι η κρίση στη Μέση Ανατολή, μαζί με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουν δημιουργήσει πραγματικούς κινδύνους. «Η κλιμάκωση της σύγκρουσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, με ευρύτερες επιπτώσεις για την παγκόσμια δραστηριότητα και τον πληθωρισμό», αναφέρει.

«Άλλοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν την χρηματοοικονομική πίεση που σχετίζεται με τα πραγματικά επιτόκια, τον επίμονο πληθωρισμό, την ασθενέστερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη στην Κίνα, τον επιπλέον κατακερματισμό του εμπορίου και τις καταστροφές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή».

«Οι πρόσφατες επιθέσεις σε εμπορικά πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα έχουν ήδη αρχίσει να διαταράσσουν βασικές ναυτιλιακές διαδρομές, διαβρώνοντας τη χαλαρότητα στα δίκτυα εφοδιασμού και αυξάνοντας την πιθανότητα πληθωριστικών εμπλοκών. Σε ένα περιβάλλον κλιμάκωσης των συγκρούσεων, ο ενεργειακός εφοδιασμός θα μπορούσε επίσης να διαταραχθεί σημαντικά, οδηγώντας σε αύξηση των τιμών της ενέργειας. Αυτό θα είχε σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις στις τιμές άλλων βασικών εμπορευμάτων και θα ενίσχυε τη γεωπολιτική και οικονομική αβεβαιότητα, η οποία με τη σειρά της θα μπορούσε να περιορίσει τις επενδύσεις και να οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωση της ανάπτυξης», πρόσθεσε ο ίδιος..

Σοβαρές διαταραχές

Ο Τζον Λιγουίλιν, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), δήλωσε ότι «αυτό έχει πια κλιμακωθεί σε σοβαρό πρόβλημα». Ο ίδιος ανέβασε πριν από μια εβδομάδα την πιθανότητα σοβαρών διαταραχών στο παγκόσμιο εμπόριο στο 30%, από 10% που ήταν πριν από μία εβδομάδα, λέγοντας ότι «υπάρχει μια φρικτή και αναπόφευκτη εξέλιξη που θα μπορούσε να δει την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα να εξαπλώνεται στα στενά του Ορμούζ και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή».

Από την πλευρά του ο οικονομολόγος Μπεν Ζάρανκο του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών δήλωσε στον Observer ότι η κρίση υπογραμμίζει τους κινδύνους του υπουργού Οικονομικών, Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος χρησιμοποιεί το περιορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο για να υποσχεθεί μειώσεις φόρων. «Αν μάθαμε κάτι τα τελευταία χρόνια είναι ότι τα άσχημα σοκ μπορούν να έρθουν και έρχονται», δήλωσε ο Ζάρανκο. «Το να ξοδεύει κάθε δεκάρα του προϋπολογισμού σε περικοπές φόρων δεν του αφήνει κανένα περιθώριο ελιγμών αν έρθει ένα άσχημο σοκ και επιδεινωθούν οι προοπτικές», πρόσθεσε.

Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή διευρύνθηκε την Πέμπτη, όταν δεκάδες βρετανικά και αμερικανικά χτυπήματα έπληξαν τοποθεσίες των Χούθι στην Υεμένη. Οι βομβαρδισμοί ήταν αντίποινα για τις επιθέσεις εναντίον πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, οι οποίες έχουν παραλύσει τη ναυσιπλοΐα σε μια από τις σημαντικότερες θαλάσσιες διόδους  στον κόσμο.

Ισχυρή απάντηση

Οι Χούθι ισχυρίζονται  ότι στοχεύουν μόνο πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ, σε μια προσπάθεια να υποστηρίξουν τους Παλαιστίνιους στη Γάζα, αλλά πολλοί από τους στόχους τους δεν σχετίζονταν με το μικρό κράτος της Μέσης Ανατολής, εναντίον του οποίου έχουν επίσης εκτοξεύσει πυραύλους.

Ένα αμερικανικό πλήγμα σε μια τοποθεσία ραντάρ στην Υεμένη το βράδυ της Παρασκευής προκάλεσε τις απειλές των Χούθι για «ισχυρή και αποτελεσματική απάντηση» στις διεθνείς επιθέσεις και τροφοδότησε τους φόβους για περιφερειακή κλιμάκωση σε μια σύγκρουση που ήδη διαδραματίζεται σε πολλά σύνορα. Ο εκπρόσωπος των Χούθι, Μοχάμεντ Αμπντουλσαλάμ, δήλωσε ότι οι επιθέσεις δεν είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην ικανότητα των Χούθι να εμποδίζουν τη διέλευση πλοίων από την Ερυθρά Θάλασσα και την Αραβική Θάλασσα

Ο κορυφαίος αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών για την Υεμένη, ο ειδικός απεσταλμένος Χανς Γκρούντμπεργκ, προειδοποίησε για τις «σοβαρές ανησυχίες» που υπάρχουν σχετικά με τη σταθερότητα και τις εύθραυστες ειρηνευτικές προσπάθειες στην Υεμένη, η οποία υφίσταται χρόνια εμφυλίου πολέμου.

Μείωση παγκόσμιου εμπορίου

Οι Χούθι είναι μόνο μία από τις πολλές ομάδες που πρόσκεινται στο Ιράν σε ολόκληρη την περιοχή, μεταξύ άλλων στη Συρία, το Ιράκ και τον Λίβανο, οι οποίες επιτίθενται σε στόχους είτε εντός του Ισραήλ, είτε που σχετίζονται μαζί του. Η Χεζμπολάχ στο Λίβανο αποτελεί ίσως την πιο σοβαρή απειλή.

Όπως σχολίασε ο Φαρέα αλ Μουσλίμι από το πρόγραμμα του Chatham House για τη Μέση Ανατολή «οι Χούθι είναι πολύ πιο έξυπνοι, προετοιμασμένοι και καλά εξοπλισμένοι από ό,τι αντιλαμβάνονται πολλοί δυτικοί σχολιαστές. Η απερισκεψία τους και η προθυμία τους να επιλέξουν την κλιμάκωση μπροστά σε μια πρόκληση, υποτιμάται συχνά».

Ο Γουίλιαμ Μπέιν, εμπειρογνώμονας του Βρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου υπολόγισε ότι «περίπου 500.000 εμπορευματοκιβώτια πέρασαν από τη διώρυγα του Σουέζ τον Νοέμβριο και αυτό είχε μειωθεί κατά 60% σε 200.000 τον Δεκέμβριο». Τα πλοία, σαφώς, και ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές, αλλά αυτό έχει αυξήσει το κόστος, με αποτέλεσμα ένα εμπορευματοκιβώτιο που κόστιζε 1.500 δολάρια τον Νοέμβριο να φτάνει τα 4.000 δολάρια τον Δεκέμβριο. «Αν τα πράγματα χειροτερέψουν, θα μεγαλώσει η αναστάτωση, θα αυξηθεί το κόστος των εμπορευματοκιβωτίων και θα μειωθεί περεταίρω το παγκόσμιο εμπόριο», είπε χαρακτηριστικά.

Έρχεται ύφεση

Οι οικονομολόγοι ανά τον κόσμο, πολλοί από τους οποίους φθάνουν στο Νταβός αυτή την εβδομάδα για το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι πολλές από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου μπορεί να πέσουν φέτος σε ύφεση. Φοβούνται, συγκεκριμένα, ότι οι κεντρικές τράπεζες θα προβούν μόνο σε μέτριες μειώσεις του κόστους δανεισμού, επιτείνοντας την κρίση του κόστους ζωής που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια νοικοκυριά.

Η προοπτική υψηλότερων τιμών του πετρελαίου θα μπορούσε να πείσει τις κεντρικές τράπεζες να παραμείνουν σταθερές και να διατηρήσουν τα υψηλά επιτόκια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι αναμένεται σήμερα. Ο Λίαμ Μπέρν, πρόεδρος της επιτροπής επιχειρήσεων και εμπορίου της Βουλής των Κοινοτήτων, δήλωσε σχετικά ότι «υπάρχει τώρα πραγματικός κίνδυνος μια μάχη στην Ερυθρά Θάλασσα να ωθήσει τις τιμές προς τα πάνω, ακριβώς τη στιγμή που ο πληθωρισμός είχε αρχίσει να μειώνεται.

Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί ήδη ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού κινδυνεύουν για άλλη μια φορά … όχι μόνο επειδή αυτή η νέα μάχη στο Σουέζ έρχεται, καθώς η ξηρασία κόβει το εμπόριο μέσω της διώρυγας του Παναμά. Δύο από τα πέντε κλειδιά του παγκόσμιου εμπορίου βρίσκονται τώρα σε πραγματικό κίνδυνο».