Αγορές: Οι 3 μεγάλοι κίνδυνοι που ακόμη δεν έχουν υπολογίσει

Αρχίζοντας από τη βασική αρχή ότι δουλειά ενός αναλυτή είναι να υπολογίζει τα άγνωστα, το Bloomberg συγκέντρωσε τις εκτιμήσεις τριών στελεχών, από τις Fortress, Lazard και TCW Group, προκειμένου να εντοπίσουν τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει ο κόσμος και οι οποίοι ακόμη δεν είναι στο ραντάρ των αγορών.

Όπως αναφέρει, οι εντάσεις αυξάνονται σε όλο τον κόσμο καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, οι συγκρούσεις παραμένουν τη Μέση Ανατολή και οι ανησυχίες αυξάνονται για την Κίνα και την Ταϊβάν. Οι επενδυτές είναι επίσης ανήσυχοι για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, την εισοδηματική ανισότητα και τις διχαστικές προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ μόλις λίγους μήνες αργότερα.

Οι περισσότεροι φαίνεται να πιστεύουν ότι όλες αυτές οι περιφερειακές συγκρούσεις —είτε είναι Ισραήλ-Χαμάς, είτε Κίνα και Ταϊβάν, Ρωσία-Ουκρανία– θα περιοριστούν

Όμως, ακόμη και με όλους αυτούς τους κινδύνους να παραμένουν ορατοί, εξέχοντες αναλυτές της Wall Street σκέφτονται τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις που δεν βρίσκονται ακόμη στο ραντάρ του χρηματοπιστωτικού κόσμου. Το Bloomberg μίλησε με τρεις αναλυτές για τον επόμενο μεγάλο κίνδυνο που βλέπουν να έρχεται: τον Wes Edens, έναν συνιδρυτή της Fortress Investment Group που τώρα διευθύνει τη New Fortress Energy, την Katie Koch, διευθύνουσα σύμβουλος της TCW Group και τον Ray McGuire, πρόεδρο της επενδυτικής τράπεζας Lazard.

Wes Edens: Πολιτικός κίνδυνος

Ο κίνδυνος που σκέφτομαι συνεχώς είναι ο γεωπολιτικός κίνδυνος, ανέφερε ο Wes Edens. Η άνοδος αυτού του κινδύνου τα τελευταία αρκετά χρόνια είναι σημαντική, με τις αγορές ακόμη να μην τον έχουν τιμολογήσει. Το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού πρόκειται να εκλέξει νέο ηγέτη το 2024, επομένως είναι μια ιδιαίτερα φορτισμένη περίοδος. Υπήρξε τόση οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία 20 με 30 χρόνια με την παγκοσμιοποίηση, αλλά τώρα νιώθω ότι βρισκόμαστε στο μεγάλο κανάλι της αποπαγκοσμιοποίησης, ανέφερε ο Wes Edens.

Οι περισσότεροι φαίνεται να πιστεύουν ότι όλες αυτές οι περιφερειακές συγκρούσεις —είτε είναι Ισραήλ-Χαμάς, είτε Κίνα και Ταϊβάν, Ρωσία-Ουκρανία– θα περιοριστούν. Δεν νομίζω ότι τιμολογούν πραγματικά την πιθανότητα να συμβεί κάτι μεγαλύτερο. Επομένως, είναι μια επικίνδυνη στιγμή τόσο για τις οικονομίες όσο και για τα άτομα. Ανησυχώ για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν ένα από αυτά μεταβεί από μια περιφερειακή σύγκρουση σε κάτι πολύ ευρύτερο, ανέφερε. Προφανώς όλα αυτά είναι περίπλοκα και είναι όλα δύσκολες ιστορίες όσον αφορά τους ανθρώπους που εμπλέκονται. Αλλά η πρόκληση είναι πώς θα διατηρηθούν αυτές οι συγκρούσεις σε περιφερειακό ζήτημα και να μην μετατραπούν σε κάτι πιο ευρείας βάσης.

Οι ΗΠΑ είναι προφανώς ακρογωνιαίος λίθος της οικονομικής δραστηριότητας. Το δολάριο είναι το αποθεματικό νόμισμα του κόσμου και θα πρέπει να σκεφτούμε τι θα γινόταν με τη ρευστότητα και τις αποδόσεις εάν τα πραγματικά προβλήματα κλιμακώνονταν. Ο απλός τρόπος σκέψης για αυτό είναι ότι η παγκοσμιοποίηση ήταν η πηγή μεγάλης ανάπτυξης χωρίς πληθωρισμό. Η αποπαγκοσμιοποίηση είναι κάπως το αντίθετο. Και φυσικά αυτό θα μπορούσε να σημαίνει υψηλότερο πληθωρισμό, υψηλότερο κόστος, υψηλότερα επιτόκια.

Η μείωση των επιτοκίων -εφόσον δαμαστεί ο πληθωρισμός- θα δώσουν ανάσα στις επιχειρήσεις

Η συναίνεση – η οποία δεν είναι πάντα σωστή, αλλά σε αυτήν την περίπτωση συμφωνώ μαζί της – είναι ότι τα επιτόκια είναι πιθανό να μειωθούν κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς φαίνεται ότι η Fed έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στην προσπάθεια να διαχειριστεί την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και πληθωρισμού, εκτίμησε ο Wes Edens. Σε αυτό το πλαίσιο, οι νομισματικές πολιτικές των ΗΠΑ, καθώς και άλλων χωρών, λειτουργούν κάπως αντίθετα.

Εξηγώντας το παραπάνω, ο Wes Edens υπενθύμισε ότι το τρέχον έλλειμμα των ΗΠΑ είναι 34 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ανταγωνισμός για δανεισμό και για κεφάλαιο. Και αν οι κυβερνήσεις πρόκειται να είναι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής, είναι πιθανό να έχουν τα άτομα και οι επιχειρήσεις πολύ υψηλότερα επιτόκια για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Γι’ αυτό και ο κίνδυνος υψηλότερων επιτοκίων είναι αυτός που οι άνθρωποι δεν σκέφτονται όσο θα έπρεπε, ανέφερε ο Edens.

Ο γεωπολιτικός κίνδυνος μπορεί πραγματικά να ενισχύσει αυτό το πρόβλημα. Η αστάθεια στον κόσμο είναι πιθανό να έχει σημαντικές διακυμάνσεις στο μέτωπο των επιτοκίων. Και η ερώτηση που θα έκανα στους επενδυτές είναι: “Τι θα συμβεί σε έναν κόσμο όπου τα επιτόκια είναι στην πραγματικότητα πολύ υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα;” Νομίζω ότι αυτό μπορεί να είναι πολύ αποσταθεροποιητικό, εκτίμησε ο Edens.

Katie Koch: «Ασημένιο τσουνάμι»

Στην TCW, σκεφτόμαστε μεγάλους κινδύνους μέσα από τα μάτια των πελατών μας και ένα πολύ μεγάλο μέρος της επιχείρησής μας βοηθά τους δικαιούχους και τους συμμετέχοντες στο σχέδιο να συνταξιοδοτηθούν με αξιοπρέπεια και ασφάλεια. Σε αυτό το πλαίσιο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος που βλέπουμε, και αυτός στον οποίο αφιερώνουμε τον περισσότερο χρόνο, είναι ο κίνδυνος μακροζωίας, ανέφερε η Katie Koch, διευθύνουσα Σύμβουλος της TCW Group.

Υπάρχουν διάφορες πτυχές αυτού. Το πρώτο είναι ότι η διάρκεια ζωής αυξάνεται. Το δεύτερο είναι ότι κάθε φορά που έχουμε μια τεράστια τάση όπως αυτή, η οποία έχει ονομαστεί ασημένιο τσουνάμι, υπάρχουν άμεσες επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο τοποθετεί κανείς το χαρτοφυλάκιό τους. Αλλά το πιο σημαντικό για τους πελάτες μας είναι πώς θα συνεργαστούμε μαζί τους για να χρηματοδοτήσουμε αυτό που θα είναι τώρα μια πολύ μεγαλύτερη συνταξιοδότηση.

Τώρα έχουμε μια διάρκεια ζωής που είναι 20 χρόνια μεγαλύτερη από ό,τι ήταν το 1960. Από το 2020, για πρώτη φορά, είχαμε περισσότερα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών παρά κάτω των πέντε ετών, και αυτό θα συνεχιστεί. Αν δούμε την επόμενη δεκαετία, το 100% των baby boomers θα είναι 65 ετών και άνω. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα η πρόοδος στην υγειονομική περίθαλψη να προσθέσει άλλα έξι χρόνια ζωής υψηλής ποιότητας. Άρα είναι πραγματικά καλά νέα για την ανθρωπότητα. Ταυτόχρονα, δημιουργεί ενδιαφέρουσες διαταραχές στις επενδύσεις και προκλήσεις στην αποταμίευση για συνταξιοδότηση.

Για μεγάλο μέρος των τελευταίων 100 ετών, το βάρος της συνταξιοδότησης για τους Αμερικανούς αντιμετωπίστηκε πραγματικά από την κυβέρνηση μετά τη δημιουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς και από τις εταιρείες μέσω των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων καθορισμένων παροχών. Μέχρι το 1980, το 60% των Αμερικανών είχε πρόσβαση σε ένα πρόγραμμα καθορισμένων παροχών, το οποίο παρείχε εγγυημένο εισόδημα εφ’ όρου ζωής. Το βάρος αυτού έχει πλέον μεταφερθεί στο άτομο. Και αν κοιτάξετε αυτόν τον αριθμό σήμερα, μόνο το 3% των Αμερικανών έχει πρόσβαση σε ένα τέτοιο σχέδιο.

Και ακριβώς τη στιγμή που αυτό το βάρος μεταφέρθηκε σε ιδιώτες, είδαμε και θα συνεχίσουμε να βλέπουμε μια μετανάστευση ορισμένων από τα πιο ελκυστικά περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα στις ιδιωτικές αγορές. Επομένως, υπάρχουν πολλές προκλήσεις.

Ποιες είναι οι λύσεις στις προκλήσεις που έχουν αρχίσει να διαφαίνονται;

Υπάρχουν πολλές λύσεις σε αυτές τις προκλήσεις γύρω από τη συνταξιοδότηση. Πρώτον, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να εργάζονται περισσότερο. Αυτό θα κλείσει ένα μέρος του κενού, αλλά όχι όλο. Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να ξανασκεφτούμε σχέδια καθορισμένων συνεισφορών. Μια λύση θα μπορούσε να είναι η προσθήκη ενός στοιχείου ασφάλισης, βασικά λαμβάνοντας το πρόγραμμα καθορισμένων εισφορών, καθώς εάν προσθέσει κανείς τις προσόδους σε αυτό, μπορεί να δημιουργήσει εισόδημα εφ’ όρου ζωής.

Η τρίτη πρόκληση είναι ότι πρέπει να κυνηγήσουμε περισσότερο περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα και πρέπει να ενσωματώσουμε ορισμένα από αυτά που έχουν πάει στις ιδιωτικές αγορές συνταξιοδοτικών χαρτοφυλακίων. Αν εξετάσει κανείς τη δημόσια αγορά μετοχών των ΗΠΑ, υπάρχουν 50% λιγότερες εισηγμένες εταιρείες τώρα από ό,τι πριν από 20 χρόνια. Και νομίζω ότι βρισκόμαστε στα πολύ πρώιμα στάδια της διατάραξης του σταθερού εισοδήματος, ανέφερε η Koch. Το είδαμε αυτό στην άνοδο της ιδιωτικής πίστης.

Υπάρχουν μερικές πολύ σημαντικές επενδυτικές επιπτώσεις για τον τρόπο με τον οποίο τοποθετούμε τα χαρτοφυλάκια σήμερα. Η υγειονομική περίθαλψη είναι προφανώς μία, με την τεχνητή νοημοσύνη να ανοίγει την πόρτα για εξατομικευμένη ιατρική και στοχευμένες γονιδιακές θεραπείες. Βλέπουμε μια τεράστια κλίση στην καμπύλη κόστους γύρω από το πώς συμβαίνει αυτό. Ένα λιγότερο προφανές είναι το πώς σκεφτόμαστε να περιηγηθούμε στο τοπίο των ακινήτων. Είμαστε πολύ θετικοί για τα ακίνητα κατοικιών, τόσο μέσω πίστωσης όσο και μέσω ιδίων κεφαλαίων. Ένας λόγος για αυτό είναι ότι έχουμε μια αγορά με πολύ χαμηλή προσφορά κατά περίπου 10 εκατομμύρια μονάδες, ανέφερε η Koch.

Η μακροζωία είναι επίσης βασικός καταλύτης αυτής της επενδυτικής εστίασης για εμάς. Και ο λόγος για αυτό είναι ότι ο ηλικιωμένος πληθυσμός μένει περισσότερο στα σπίτια του. Στην πραγματικότητα, τα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού για άτομα 65 ετών και άνω είναι 80%. Αυτό συγκρίνεται με 65% για τα συνολικά ποσοστά ιδιοκτησίας στην Αμερική και 40% για άτομα ηλικίας 35 ετών και κάτω. Και έτσι η μακροζωία στην πραγματικότητα επιδεινώνει αυτή τη δυναμική προσφοράς-ζήτησης και στηρίζει τη θετική μας άποψη σχετικά με το γιατί να είμαστε υπέρ της αγοράς κατοικιών, εξήγησε η Koch.

Όσον αφορά τα εμπορικά ακίνητα, έχουμε εκφράσει αρκετά δημόσια τις ανησυχίες μας ότι ένα από τα μεγαλύτερα στοιχεία αυτού του τομέα, που είναι τα γραφεία, είναι ένας βραχυπρόθεσμος κίνδυνος τα επόμενα δύο χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τύποι εμπορικών ακινήτων που μας ενδιαφέρουν. Αυτό θα περιλαμβάνει ανεξάρτητη διαβίωση ηλικιωμένων, υποβοηθούμενη διαβίωση ηλικιωμένων, εγκαταστάσεις φροντίδας μνήμης, εργαστηριακό χώρο, νοσοκομεία, όλα τα πράγματα που θα απαιτήσουν νέα τετραγωνικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της τάσης μακροζωίας, κατέληξε η Koch.

Ray McGuire: Το αμερικανικό όνειρο

Το θέμα που θα καθορίσει την πορεία των ΗΠΑ τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η εκπαίδευση. Είναι στον πυρήνα του αν έχουμε την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε το Αμερικανικό Όνειρο. Είναι επίσης στον πυρήνα του κατά πόσον η Αμερική μπορεί να παραμείνει στην ηγεσία της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, ανέφερε ο Ray McGuire, πρόεδρος της επενδυτικής τράπεζας Lazard. Και οι αποδόσεις που δημιουργούμε δεν είναι αξιοσημείωτες στην καλύτερη περίπτωση. Σε εθνικό επίπεδο, οι ΗΠΑ ξοδεύουν 800 και πλέον δισεκατομμύρια δολάρια, που μπορεί να ακούγονται πολλά. Αυτό είναι 3% έως 5% του προϋπολογισμού. Και ξοδεύουν ίσως το 20% στην άμυνα. Και τα δύο είναι προφανώς σημαντικά, αλλά χρειάζεται να εξεταστεί ο συντελεστής delta.

Οι ΗΠΑ έχουν χάσει μέρος της θέσης τους στην παγκόσμια σκηνή. Κάποτε ήταν σε πρώτη θέση, τώρα σε δευτερεύουσα θέση, σύμφωνα με τον McGuire. Αρκεί να δει κανείς τα πτυχία που απονέμονται στις ανώτερες τεχνολογίες, τα περισσότερα δεν πηγαίνουν σε Αμερικανούς. Σε 10 χρόνια, θα δούμε ότι υπάρχει μια διάβρωση στην ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ. Κατά τον McGuire δημιουργείται μια μόνιμη κατώτερη τάξη. Κάποτε η εκπαίδευση έδινε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει κανείς το Αμερικανικό Όνειρο. Σήμερα, είναι τόσο στρωματοποιημένο που ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού δεν θα το συνειδητοποιήσει ποτέ.

Στη Νέα Υόρκη, το μεγαλύτερο δημόσιο σχολικό σύστημα στη χώρα, ξοδεύει 35 έως 37 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αν κοιτάξει κανείς το δελτίο αναφοράς του τελευταίου έθνους σχετικά με τις επιδόσεις των έγχρωμων μαθητών στην πόλη, το 60% έως 70% είναι χαμηλότερα από ικανό. Ο αναλφαβητισμός σήμερα αντανακλά την τραγική αποτυχία των ηγετών στον εκπαιδευτικό κόσμο. Η κρίση είναι σήμερα. Και γι’ αυτό πρέπει όλοι να δράσουν επειγόντως, αναφέρει ο McGuire.

Η κρίση στην εκπαίδευση έχει γίνει πιο διαγενεακή και οι γονείς χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη. Πρέπει να επενδύσουμε από τα κρατικά πανεπιστήμια στα ιδιωτικά, από τα Georgia Techs μέχρι τα Caltechs, από το CUNY και το SUNY μέχρι το Yale και το Harvard, ανέφερε ο McGuire, καθώς ο κόσμος φαίνεται ότι έχει πάει πίσω σε κάθε μέτρηση. Θα έχει αντίκτυπο στις κοινότητες που δεν εκπαιδεύονται.

Πηγή: ΟΤ – Αλεξάνδρα Τόμπρα