Οι αναπτυξιακοί οργανισμοί και ο ρόλος τους στην Αυτοδιοίκηση

Η Εύη Τατούλη, νομικός και διευθύνουσα σύμβουλος ΑΟΤΑ, έγραψε στο  cityhub των ΝΕΩΝ σχετικά με τις αναπτυξιακές ΟΤΑ.

«Η αυτοδιοίκηση συνιστά τον θεσμό, που αν και έχει λοιδορηθεί ή υπονομευτεί κατά περιόδους άλλοτε πολύ άλλοτε λίγο, είναι σίγουρα ο πιο κοντινός στον πολίτη. Σε ευρωπαϊκό δε επίπεδο, η αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων, η αυτονομία και αυτοτέλεια των πόλεων και των περιφερειών, με λίγα λόγια η τοπική διακυβέρνηση πριμοδοτείται ως  καλή πρακτική και ενισχύεται με χρηματοδοτικά και θεσμικά εργαλεία.

Στην Ελλάδα, αφενός η πολυνομία και αφετέρου η «ευκαιριακότητα» των ρυθμίσεων που διέπουν την λειτουργία της αυτοδιοίκησης και ταυτόχρονα η νομοθέτηση κανόνων χωρίς προηγούμενη διαβούλευση και με την εμπεδωμένη άποψη ότι το εγχείρημα της αποκέντρωσης είναι διαδοχικές παρενθέσεις  σε μια συνεχή άσκηση συγκεντρωτισμού, λειτουργεί ανασταλτικά στις θετικές πρωτοβουλίες και δεν τις αφήνει συνήθως να καρπίσουν.  

Εντούτοις ας μην είμαστε μίζεροι. Αυτές τις μέρες οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές ξεκινούν την νέα τους πενταετή θητεία. Κάποιες θα τα πάνε καλά. Άλλες χειρότερα. Μια σημαντική παράμετρος είναι και το πόσο γρήγορα θα ενσωματώσουν καλές πρακτικές. Το 2020, η κυβέρνηση νομοθέτησε ένα νέο εργαλείο για την αυτοδιοίκηση, τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς, μια καινοτόμα ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου) στην Διοίκηση και την Αυτοδιοίκηση. Θεσμός, γνώριμος από παλιά, αποτελεί την μετεξέλιξη των αναπτυξιακών εταιρειών, που αν και έχουν κατηγορηθεί για διάφορα ανομήματα, σε τοπικές κοινωνίες χαίρουν μεγάλης εκτίμησης αφού έχουν χρηματοδοτήσει εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις. Το νέο αυτό νομοθετικό πλαίσιο ήρθε κατ’ αρχήν να επιβάλει κανόνες απόλυτης διαφάνειας στην λειτουργία αυτών των εταιρειών, που αν και διοικούνται ως Ανώνυμες Εταιρείες, με μετόχους ΟΤΑ, διέπονται από όλους τους κανόνες σε ό, τι αφορά την ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων.

Κεντρικός ρόλος των Αναπτυξιακών

Την ίδια στιγμή, είναι δομές που δεν επιχορηγούνται από το κράτος, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται μόνες τους να διασφαλίζουν την βιωσιμότητά τους. Κεντρικός τους ρόλος να συνεπικουρούν τις υπηρεσίες των δήμων και των περιφερειών σε αναπτυξιακές τους πρωτοβουλίες, ωριμάζοντας έργα και υλοποιώντας δράσεις, με εκείνη την ταχύτητα και αυτήν την αποτελεσματικότητα που επιτρέπει να μην χάνονται εκατομμύρια ευρώ εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων στους διαδρόμους της γραφειοκρατίας.  

Σήμερα, ο θεσμός των Αναπτυξιακών Οργανισμών κλείνει περίπου τέσσερα χρόνια ζωής. Σε αυτήν την πορεία υπάρχουν πετυχημένα παραδείγματα εταιρειών που ωρίμασαν για λογαριασμό των Δήμων τους έργα εκατομμυρίων ευρώ και άλλες εταιρείες που μόλις στα λίγα αυτά έτη κατανάλωσαν το μετοχικό τους κεφάλαιο και αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας.

Την ίδια στιγμή, όσοι από εμάς διοικούμε τέτοιες εταιρείες, έχουμε «περάσει» τις παιδικές ασθένειες του θεσμού, έχουμε αντιμετωπίσει κάποιες από τις γκρίζες ζώνες της νομοθεσίας και των ελεγκτικών μηχανισμών και έχουμε πίσω μας και μπροστά μας μια παρακαταθήκη έργων που λειτουργούν προσθετικά στην ανάπτυξη της χώρας. Παρά τις παραφωνίες, το πρόσημου του αναπτυξιακού εργαλείου των Αναπτυξιακών Οργανισμών είναι σίγουρα θετικό και η δική μας δουλειά είναι η θεσμική του εμβάθυνση και θωράκιση.

Εντούτοις, κάθε μέρα είναι μια ακόμη πρόκληση. Οι πόροι είναι περιορισμένοι και η διεκδίκηση τους είναι μια απαιτητική και ανταγωνιστική διαδικασία. Άλλωστε και στην πολιτική ισχύει η θεωρεία του Δαρβίνου, τα είδη που προσαρμόζονται γρήγορα είναι αυτά που στο τέλος επιβιώνουν».