Ιδιωτικά πανεπιστήμια

Αρχίζω από τον τίτλο. Με το πάθος υπέρ του κρατισμού που κυριαρχεί στην Ελλάδα ακόμα και η θέσπιση της δυνατότητας λειτουργίας πανεπιστημίων εκτός ελέγχου του Δημοσίου όφειλε να περιλαμβάνει στον τίτλο του κάπου την λέξη «κράτος». Γι’ αυτό όλοι μιλούν για «μη κρατικά», αντί για «ιδιωτικά». Οπως παλαιότερα οι ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα είχαν βαφτισθεί «αποκρατικοποιήσεις».

Στην ουσία τώρα, το περιερχόμενο του νέου νόμου δεν καταργεί βέβαια τις διατάξεις του άρθρου 16 του Συντάγματος – που δεν μπορεί εξάλλου. Αυτό που γίνεται είναι η αξιοποίηση ενός παραθύρου της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που επιτρέπει συνεργασία ιδιωτικών κολεγίων με ξένα αναγνωρισμένα πανεπιστήμια. Ετσι, ξένα πανεπιστήμια, που προστατεύονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μπορούν να ιδρύουν παραρτήματα στην Ελλάδα σε συνεργασία με ελληνικά κολέγια. Και να απονέμουν πλέον πτυχία στην Ελλάδα, δίχως την υποχρέωση σπουδών στο εξωτερικό.

Μερικά περίεργα στοιχεία. Στην Κύπρο, που βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση, υπάρχουν νόμιμα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Κάποιο λοιπόν ελληνικό κολέγιο μπορεί να αγοράσει ένα τέτοιο κυπριακό ΑΕΙ και να κάνει αυτόνομη εγκατάσταση στην Ελλάδα. Αυτό που κυρίως θα γίνει είναι πως κάποια ελληνικά κολέγια, βάσει όμως των αυστηρών όρων κτιριακών προϋποθέσεων και προσόντων διδακτικού προσωπικού, θα συνεργασθούν με ορισμένα σοβαρά ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα και θα ιδρύσουν εδώ ισχυρές ακαδημαϊκές μονάδες.

Δεν πρόκειται να είναι πολλά. Διότι οι προϋποθέσεις του νόμου είναι αρκετά ακανθώδεις. Θα δημιουργήσουν όμως τα δεδομένα για μια πραγματική αναγέννηση της ανώτατης εκπαίδευσης και για σημαντικής αξίας εκπαιδευτικές μονάδες. Παράλληλα, αυτό το άνοιγμα ελπίζω να οδηγήσει και τα κρατικά πανεπιστήμια σε αναβάθμιση της ποιότητάς τους. Κυρίως αξιοποιώντας κάποιες διατάξεις του σχετικού νόμου. Κυρίως μια κάποια, και όχι μόνο οικονομική, αυτονομία από το υπουργείο Παιδείας. Με εισαγωγή πιθανώς καινούργιων αναβαθμισμένων και σύγχρονων μαθημάτων. Ενας άλλος σημαντικός παράγοντας, τελείως εξαρτώμενος από την τόλμη του υπουργού Παιδείας, είναι η εισαγωγή ενός είδους ανταγωνισμού μεταξύ των κρατικών πανεπιστημίων. Και των νέων ιδιωτικών βέβαια.

Για να μπεις λ.χ. σε κάποια δημόσια θέση (λ.χ. διπλωματικό σώμα) να μην αρκεί να έχεις πτυχίο. Αλλά να έχει σημασία από πού το έχεις πάρει – είτε από κρατικό (και ποιο) ή από ιδιωτικό ίδρυμα. Να μην αρκεί δηλαδή το πτυχίο, αλλά το πραγματικό του περιεχόμενο. Στη Βρετανία λ.χ. ελάχιστες πιθανότητες έχει κάποιος να κερδίσει μια θέση σε κάποιες δουλειές (υπ. Εξωτερικών, Οικονομικών, υψηλόβαθμο στέλεχος τραπεζών κ.λπ.) αν δεν έχει πτυχίο από την Οξφόρδη ή το Κέμπριτζ – και με τι βαθμό! Μόνο τότε θα δούμε σταδιακή αναβάθμιση της παιδείας μας.

Αυτό που δεν είναι θετικό είναι ότι ορίζεται πως τα νέα αυτά ιδρύματα δεν θα πρέπει να έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Ποιος θα επενδύσει σε πανάκριβες κτιριακές υποδομές και κοστοβόρο υψηλού επιπέδου προσωπικό, δίχως την όποια προοπτική να εξασφαλίσει κάποια έσοδα; Η σύγκριση με ξένα μεγάλα ιδρύματα, με διαφορετικές δομές και άλλες προϋποθέσεις, απλά παραπλανούν. Και οδηγούν σε νομικά εν τέλει τεχνάσματα που μπορούν να εξασφαλίσουν τη σχετική επιβίωση.

Και κάτι άλλο, που δείχνει έκδηλα τον ελληνικό παραλογισμό! Η Ανώτατη Παιδεία είναι προαιρετική. Ομως το Σύνταγμα απαγορεύει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Στη Μέση όμως Εκπαίδευση (Γυμνάσια, Λύκεια), όπου η φοίτηση είναι υποχρεωτική, η ιδιωτική παιδεία επιτρέπεται!! Κάποιες απόψεις που λένε πως αυτό έγινε για να μην απολυθούν τότε, που έγινε το Σύνταγμα, οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί των ήδη υπαρχόντων ιδιωτικών σχολείων, θα ήθελα να πιστεύω πως δεν είναι αλήθεια! Αλλιώς θα ζούμε σε μια χώρα πραγματική οπερέτα…