Πώς οι απανωτές κρίσεις διαμορφώνουν την ψήφο των Ευρωπαίων – Οι πέντε «φυλές»

Στην δημοσιότητα βρίσκεται μία νέα έρευνα, η οποία δείχνει πως οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι δεν χωρίζονται πλέον παραδοσιακά σε αριστερά ή δεξιά, σε στρατόπεδα υπέρ ή κατά της ΕΕ, αλλά σε πέντε διαφορετικές φυλές, των οποίων οι ανησυχίες τείνουν να διαμορφώσουν το αποτέλεσμα στις είκοσι εκλογικές αναμετρήσεις που αναμένεται να πραγματοποιηθούν φέτος.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Guardian, η έρευνα δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές και εθνικές εκλογές του 2024 θα διεξαχθούν με κριτήριο τη στάση απέναντι σε πέντε μεγάλες κρίσεις που επηρέασαν τις ζωές των ψηφοφόρων τα τελευταία χρόνια: την κλιματική κρίση, το μεταναστευτικό, την παγκόσμια οικονομική αναταραχή, τον πόλεμο στην Ουκρανία και το κορονοϊό.

Τι δείχνει η μελέτη

Οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι και οι πέντε αυτές κρίσεις «έγιναν αισθητές σε όλη την Ευρώπη, αν και με διαφορετική ένταση σε διαφορετικές γωνιές της ηπείρου- βιώθηκαν ως υπαρξιακή απειλή από πολλούς Ευρωπαίους- επηρέασαν δραματικά τις κυβερνητικές πολιτικές – και δεν έχουν σε καμία περίπτωση τελειώσει».

Ο Mark Leonard, συν-συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε: «Οι κρίσεις αυτές δεν έχουν καμία σχέση με την οικονομική κρίση: «Το 2019, ο κεντρικός αγώνας ήταν μεταξύ των λαϊκιστών που ήθελαν να γυρίσουν την πλάτη στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και των κυρίαρχων κομμάτων που ήθελαν να σώσουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα από το Brexit και τον Τραμπ».

«Αυτή τη φορά, θα είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ των ανησυχιών για την άνοδο της θερμοκρασίας, τη μετανάστευση, τον πληθωρισμό και τις στρατιωτικές συγκρούσεις», δήλωσε ο Leonard, διευθυντής της δεξαμενής μελετών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) με έδρα το Βερολίνο.

Ο Ivan Krastev του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών στη Σόφια της Βουλγαρίας, δήλωσε ότι η μελέτη έδειξε ότι όσον αφορά το πώς βλέπουν την ΕΕ, οι πολίτες «απομακρύνονται από τους ιδεολογικούς δεσμούς της δεξιάς και της αριστεράς» και αντ’ αυτού επηρεάζονται περισσότερο από τις απόψεις τους για τις κρίσεις αυτές.

Μεταναστευτικό και κλιματική κρίση υπερτερούν

Η έκθεση με τίτλο «Μια δική μας κρίση: η πολιτική του τραύματος στην εκλογική χρονιά της Ευρώπης» υποδηλώνει ότι τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα ενδέχεται να δυσκολευτούν να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους σε θέματα όπως το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, προτείνοντας αντ’ αυτού να «εξετάσουν και να προτείνουν λύσεις» για τις πιο επείγουσες ανησυχίες των ψηφοφόρων.

Συνολικά, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η κλιματική κρίση και η μετανάστευση θα αποδειχθούν οι δύο μεγαλύτεροι κινητοποιητές στις προεκλογικές εκστρατείες που πρόκειται να διεξαχθούν σε όλη την Ευρώπη το 2024 – όπως συνέβη και στις ολλανδικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Οι Ολλανδοί ψηφοφόροι τοποθέτησαν το αντιμεταναστευτικό Κόμμα Ελευθερίας (PVV) του Geert Wilders στην κορυφή της δημοσκόπησης, με τη φιλοπεριβαλλοντική συμμαχία Πράσινων-Εργατικών υπό τον πρώην αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Frans Timmermans να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση.

Οι συντάκτες ανέφεραν πως οι μεν ακτιβιστές του κλίματος φοβούνται την εξαφάνιση της ανθρώπινης ζωής, ενώ οι ακτιβιστές κατά της μετανάστευσης φοβούνται την εξαφάνιση των εθνών και της πολιτιστικής τους ταυτότητας.

Τα δεξιά κόμματα θεωρούν το μεταναστευτικό τη μεγαλύτερη κρίση

Οι ψηφοφόροι που θεωρούν τη μετανάστευση ως τη μεγαλύτερη κρίση υποστηρίζουν ως επί το πλείστον δεξιά κόμματα, όπως το Εθνικό Συναγερμό στη Γαλλία ή την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD)- όσοι δίνουν προτεραιότητα στο κλίμα τείνουν να υποστηρίζουν πράσινα ή αριστερά κόμματα, όπως τους Σοσιαλιστές της Ισπανίας ή την Αριστερά της Πολωνίας.

Μια πρώιμη πολιτική συνέπεια αυτού του γεγονότος ήταν η «εξευρωπαϊστικοποίηση» της μετανάστευσης, καθώς η ΕΕ προσπάθησε να καθησυχάσει τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, είπαν οι συγγραφείς, και, ταυτόχρονα, η «επανεθνικοποίηση» από τους δεξιούς της συζήτησης γύρω από την επιβράδυνση της παγκόσμιας θέρμανσης.

Για τους υποστηρικτές των ακροδεξιών κομμάτων σε χώρες όπου δεν βρίσκονται στην εξουσία, η μετανάστευση ήταν το ζήτημα που άλλαξε περισσότερο τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν το μέλλον τους, για παράδειγμα η Reconquête (76%) στη Γαλλία, το AfD στη Γερμανία (66%) και η Reform στη Μεγάλη Βρετανία (63%).

Ωστόσο, σε χώρες όπου η ακροδεξιά βρίσκεται στην κυβέρνηση, όπως η Ιταλία, μόλις το 10% των ερωτηθέντων στην έρευνα ανέφερε τη μετανάστευση ως τη μεγαλύτερη ανησυχία τους, συμπεριλαμβανομένου μόνο του 17% των ψηφοφόρων που συντάσσονται με το κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.

Η σημαντικότερη κρίση στην Ευρώπη

Εκτός από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο, οι ψηφοφόροι σε 15 ευρωπαϊκές χώρες – μεταξύ των οποίων η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Κροατία, η Λιθουανία και το Ηνωμένο Βασίλειο – προσέρχονται φέτος στις κάλπες για εθνικές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.

Η έρευνα – σε εννέα κράτη μέλη της ΕΕ που αντιπροσωπεύουν το 75% του πληθυσμού του μπλοκ, καθώς και τη Μεγάλη Βρετανία και την Ελβετία – έδειξε ότι 73,4 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι η έκτακτη ανάγκη για το κλίμα είναι η σημαντικότερη κρίση που επηρεάζει το μέλλον τους.

Σχεδόν άλλοι τόσοι (72,8 εκατομμύρια) θεώρησαν ότι ο κορονοϊός- που εξέθεσε την ευπάθεια των εθνικών συστημάτων υγείας, με σημαντικές οικονομικές συνέπειες – ήταν η πιο σημαντική, ενώ 69,3 εκατομμύρια δήλωσαν ότι η παγκόσμια οικονομική αναταραχή ήταν η κύρια ανησυχία τους, 58,2 εκατομμύρια επέλεξαν τη μετανάστευση, 49 εκατομμύρια την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και 46,4 εκατομμύρια δεν επέλεξαν καμία από τις πέντε.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα ανά χώρα

Η μελέτη διαπίστωσε, ωστόσο, ότι αυτές οι «φυλές» ψηφοφόρων δεν ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες ούτε γεωγραφικά, ούτε κατά ηλικία, ούτε κατά μόρφωση. Οι ψηφοφόροι στη Γερμανία, για παράδειγμα, θεώρησαν ότι η μετανάστευση ήταν η πιο μετασχηματιστική κρίση (31%), ενώ στη Γαλλία ήταν η κλιματική αλλαγή (27%).

Στην Ιταλία και την Πορτογαλία, οι οποίες επλήγησαν σοβαρά από το χρηματοπιστωτικό κραχ του 2008 και την επακόλουθη κρίση της ευρωζώνης, μια πλειονότητα (34%) των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η παγκόσμια οικονομική αναταραχή και η αύξηση του κόστους ζωής ήταν πρωταρχικές μεταξύ των ανησυχιών τους.

Οι φόβοι για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, εν τω μεταξύ, ήταν μεγαλύτεροι στις χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη σύγκρουση: οι ερωτηθέντες στην Εσθονία (40%), την Πολωνία (31%) και τη Δανία (29%) την είδαν ως την πιο σημαντική κρίση, έναντι 7% στη Γαλλία και την Ιταλία και 6% στην Ισπανία και τη Μεγάλη Βρετανία.

Σε ότι αφορά τις ευρωπαϊκές εκλογές, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν το 2024, οι ψηφοφόροι δεν θα επιλέξουν με βάση την αριστερά και τη δεξιά – τους ευρωσκεπτικιστές και τους φιλοευρωπαίους – αλλά με βάση την κυριαρχία μεταξύ των διαφορετικών φυλών της Ευρώπης των κρίσεων.

Ποιο θέμα βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας βάσει ηλικίας

Όσον αφορά τις κρίσεις που βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας, βάσεις ηλικίας, η κλιματική κρίση είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα μεταξύ των νέων, με το 24% των 18 έως 29 ετών να τη θεωρεί το πιο σημαντικό ζήτημα για το μέλλον τους. Η εν λόγω ηλικιακή ομάδα θεώρησε επίσης τη μετανάστευση ως το λιγότερο σημαντικό ζήτημα που την απασχολεί (9%).

Οι μεγαλύτερες γενιές ανησυχούσαν περισσότερο για τη μετανάστευση ως ζωτικό ζήτημα, με το 13% των 50 έως 69 ετών και το 16% των ερωτηθέντων ηλικίας 70 ετών και άνω να την κατατάσσουν ως τη μεγαλύτερη ανησυχία τους. Μεταξύ των ψηφοφόρων με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, η κλιματική κρίση ήταν η κύρια ανησυχία (22%).