Η Ρωσία, ο Πούτιν και o «στρατηγός χειμώνας»

Τον Σεπτέμβριο του 2022 ο ενεργειακός κολοσσός της Ρωσίας,  Gazprom, είχε κυκλοφορήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο με ζοφερές προβλέψεις για την Ευρώπη.

Χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο, ανέφερε τότε, οι χώρες της ΕΕ θα παγώσουν και -όπως έλεγε το συνοδευτικό τραγούδι- «ο χειμώνας θα είναι μεγάλος»…

Στην δε εμπόλεμη Ουκρανία, ο πρώτος χειμώνας υπό ρωσική εισβολή σημαδεύτηκε από την καταστροφή περίπου του 40% της ενεργειακής υποδομής και εκτεταμμένα μπλακ-άουτ σε όλη τη χώρα.

Στον εν εξελίξει δεύτερο χειμώνα του πολέμου, οι φόβοι για επανάληψη αυτού του σκηνικού εντείνονται, όπως και οι πυραυλικές επιθέσεις.

Όμως, όπως λέει και η λαϊκή ρήση, «όποιος σκάβει τον λάκκο του άλλου, πέφτει ο ίδιος μέσα»…

Λίγο πριν ο πόλεμος στην Ουκρανία συμπληρώσει το δεύτερο έτος, εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι έχουν ξεπαγιάσει.

Ο φετινός Ιανουάριος είναι ασυνήθιστα κρύος ακόμη και για τα δεδομένα της Ρωσίας.

Οι μετεωρολόγοι αναφέρουν ότι είναι κατά μέσο όρο έως και 15 βαθμούς Κελσίου πιο παγερός από τις συνηθισμένες για την εποχή θερμοκρασίες.

Στις αρχές του μήνα ο υδράργυρος έδειξε μείον 30 βαθμούς Κελσίου. Όχι στη Σιβηρία, αλλά στη Μόσχα και στις γύρω περιοχές…

Σχεδόν σε δέκα περιοχές οι απαρχαιωμένες υποδομές έφτασαν στα όριά τους.

Σωλήνες νερού έσπασαν. Σπίτια έμειναν χωρίς ηλεκτρικό, φυσικό αέριο και θέρμανση εν μέσω παγετού.

Σχολεία έκλεισαν. Νοσοκομεία συνέχισαν να λειτουργούν μόνο χάρη στις γεννήτριες.

Η δυσαρέσκεια πλέον περισσεύει σε μια χώρα όπου η οικονομία της -πληττόμενη από κυρώσεις- έχει επικεντρωθεί εδώ και καιρό στην τροφοδότηση της πολεμικής μηχανής.

Βίντεο με εκκλήσεις για βοήθεια κατέκλυσαν τα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Δεν ζούμε, υπάρχουμε. Παγώνουμε μέχρι θανάτου!», λέει μπροστά στην κάμερα μια ηλικιωμένη από το Βοσκρεσένσκ, μόλις 80 χιλιόμετρα νότια της Μόσχας.

«Μας είπαν ότι όλα είναι υπό έλεγχο, αλλά δεν έχει γίνει τίποτα. Βοήθησέ μας! Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς κοίτα, χειροτερεύει»…

Παλιά προβλήματα, αδιέξοδες καταστάσεις

Ένας σωλήνας του δικτύου θέρμανσης έσκασε στις αρχές Ιανουαρίου κοντά στο Ποντόλσκ, νότια της Μόσχας.

Δεν μπορούσε να επισκευαστεί για ημέρες.

Τουλάχιστον 149.000 κάτοικοι -σχεδόν ο μισός πληθυσμός της πόλης- έμειναν στο κρύο.

Οι αρχές συνέδεσαν το πρόβλημα με ένα λέβητα στο παρακείμενο εργοστάσιο πυρομαχικών CJSC KSAP, το οποίο δουλεύει εδώ και καιρό φουλ τις μηχανές για να προμηθεύει με επαρκείς ποσότητες τον ρωσικό στρατό.

Δύο ανώτερα στελέχη των εγκαταστάσεων συνελήφθησαν. Ο αντιδήμαρχος του Ποντόλσκ κατηγορήθηκε για κατάχρηση εξουσίας με την έκδοση πιστοποιητικού ασφάλειας για το λεβητοστάσιο του εργοστασίου.

Όμως αυτή ήταν μόνο μια περίπτωση.

Από το Τσελιάμπινσκ στα Ουράλια και το Ροστόφ-ον-Ντον στα σύνορα με την Ουκρανία, μέχρι το Βόλγκογκραντ (πρώην Στάλινγκραντ) νοικοκυριά έμειναν χωρίς θέρμανση και ζεστό νερό, κάποια και χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.

Τα προβλήματα επεκτάθηκαν μέχρι περιοχές της ρωσικής Άπω Ανατολής.

Δεν είναι βέβαια καινούργια, όπως καινούργιες δεν είναι και οι υποδομές.

Τοποθετημένοι από την εποχή της ΕΣΣΔ, φθαρμένοι από τη διάβρωση σιδερένιοι σωλήνες αντικαθίστανται σταδιακά από πλαστικούς.

Όμως η διαδικασία προχωρά πολύ αργά -και δη εν καιρώ πολέμου- σε διαμετρική αντίθεση με τους ρυθμούς κατάρρευσης των δημόσιων υποδομών.

Υπολογίζεται ότι ήδη επηρέαζε πάνω από το 70% του συνόλου τους στα τέλη του 2022, λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Η σημερινή έκταση του προβλήματος παραμένει ασαφής.

Σε κάθε περίπτωση «είναι αδύνατο να αντικατασταθούν τα πάντα σε 10-15 χρόνια», σχολίασε το Κρεμλίνο.

Όμως για όλο και περισσότερους Ρώσους δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια.

«Κυριολεκτικά μας σκοτώνει το κρύο», λέει μια γυναίκα σε βίντεο που ανήρτησαν χωρικοί από την περιοχή Τβερ, νότια της Μόσχας, καταγράφοντας το μαρτύριό τους.

Είχαν ειδοποιήσει από τον Σεπτέμβριο τις τοπικές αρχές για προβλήματα στο σύστημα θέρμανσης. Ματαίως.

«Πρόκειται για βασανιστήριο και εξόντωση του πληθυσμού», σχολιάζει η Ρωσίδα στο βίντεο, «μόλις 100 χιλιόμετρα από τη Μόσχα».

Προεκλογική εκστρατεία στον… πάγο

Παρά την παραδοχή του Κρεμλίνου ότι το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί σύντομα, τουλάχιστον όχι στην ολότητά του, οι ρωσικές αρχές βρέθηκαν επί ποδός.

Πλησιάζουν άλλωστε οι προεδρικές εκλογές του Μαρτίου και ο πρόεδρος Πούτιν δεν θα ήθελε εικόνες σαν και αυτές να αμαυρώσουν τη φιέστα της πέμπτης επανεκλογής του στη ρωσική προεδρία.

Έτσι, η κρατική τηλεόραση προβάλλει τις προσπάθειες αποκατάστασης των βλαβών.

Οι τοπικές αρχές διατάχθηκαν να παράσχουν στους πληγέντες καταφύγιο σε κλειστούς θερμαινόμενους χώρους, ρούχα και φαγητό.

Σε ορισμένες γειτονιές στήθηκαν κινητά σημεία θέρμανσης και υπαίθριες κουζίνες.

Οι κυβερνήτες των πληγεισών περιοχών κλήθηκαν να υποβάλλουν άμεσα εκθέσεις.

Η Ερευνητική Επιτροπή της Ρωσίας άρχισε ανακρίσεις αρμοδίων, σε αναζήτηση ευθυνών.

Στο Ποντόλσκ -όπου βρίσκονται τα κεντρικά αρχεία του ρωσικού υπουργείου Άμυνας- έχει ανοίξει έρευνα για περιορισμένες προμήθειες ενεργειακών πόρων σε κτίρια και οργανισμούς.

Παρά όμως το γεγονός ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια στρέφεται εν προκειμένω στους τοπικούς αξιωματούχους και όχι στο Κρεμλίνο, οι εικόνες ξεπαγασμένων πολιτών σε μια χώρα με τα μεγαλύτερα ενεργειακά αποθέματα παγκοσμίως αποτελεί πλήγμα γοήτρου.

«Λόγω των κυρώσεων και των υπερβολικών στρατιωτικών δαπανών, η Ρωσία δεν έχει αρκετούς πόρους για ετήσιους ελέγχους στους απαρχαιωμένους τομείς στέγασης και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας», δήλωσε στο Politico ο Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής και συνταγματάρχης ε.α., Σέρχιι Χράμπσκι.

Υπολογίζεται για παράδειγμα ότι η ρωσική πυραυλική επίθεση στην Ουκρανία στις 29 Δεκεμβρίου κόστισε περί τα 1,27 δισεκατομμύρια δολάρια.

Εκτιμάται ότι θα μπορούσε να καλύψει σημαντικό μέρος του κόστος αντικατάστασης του πεπαλαιωμένου ηλεκτρικού δικτύου της ευρύτερης περιοχής της Μόσχας.

Στη Ρωσία του 2024, ωστόσο, οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές.

Παρά δε το ότι το 50% των πολιτών της δηλώνει ότι θα ήθελε να δει φέτος το τέλος του πολέμου, η δημοτικότητα του Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένει στα ύψη.

Στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του ανεξάρτητου ινστιτούτου Levada Center, στα τέλη Δεκεμβρίου, ήταν στο 83%.