Η ειδικός σε θέματα παραπληροφόρησης Τζόαν Ντόνοβαν θέλει να διεξαχθεί έρευνα για την απόλυσή της, ισχυριζόμενη αδικαιολόγητη επιρροή δωρητών στο πανεπιστήμιο.

Το 2018, η καθηγήτρια Τζόαν Ντόνοβαν (Joan Donovan) άρχισε να εργάζεται στο Κέντρο Shorenstein Center on Media, Politics and Public Policy του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Ο ρόλος της περιελάμβανε την ηγεσία μιας ερευνητικής ομάδας που μελετούσε εκστρατείες παραπληροφόρησης και χειραγώγησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα πράγματα έμοιαζαν να κυλούν ομαλά μέχρι που η Wall Street Journal δημοσίευσε μια σειρά άρθρων τον Σεπτέμβριο του 2021 με εσωτερικά έγγραφα της Meta που διέρρευσε η πρώην υπάλληλος Φράνσις Χάουγκεν.

Η Ντόνοβαν απέκτησε αντίγραφα των χιλιάδων εγγράφων που είχε πάρει η Χάουγκεν από τη Meta και σχεδίαζε να τα οργανώσει και να τα δημοσιεύσει σε έναν ιστότοπο με την ονομασία Facebook Archive at Harvard. Ωστόσο, σύντομα αντιμετώπισε προβλήματα κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης τον Οκτώβριο του 2021 που είχε οργανώσει ο προϊστάμενός της, ο πρύτανης Ντάγκλας Έλμεντορφ.

Έγινε παρείσακτη

«Ένα πρώην στέλεχος της Meta ήταν παρών κατά τη διάρκεια της σύσκεψης Zoom και θύμωσε πολύ μαζί μου όταν αποκάλυψα ότι είχα στην κατοχή μου όλα τα έγγραφα της Φράνσις Χάουγκεν». Μετά από εκείνη τη συνάντηση, η Ντόνοβαν λέει ότι κάτι άλλαξε στο πανεπιστήμιο και έγινε παρείσακτη. Οι ηγέτες του πανεπιστημίου της ζήτησαν επιθετικά να δικαιολογήσει τη δουλειά της, συγκεκριμένα την έρευνα για το Facebook.

Η Ντόνοβαν δήλωσε σε εκείνη τη συνάντηση ότι τα έγγραφα της Χάουγκεν ήταν τα πιο σημαντικά έγγραφα στην ιστορία των διαδικτυακών μελετών. Λίγες ημέρες αργότερα, η Ντόνοβαν έλαβε ένα email από τον Έλμεντορφ ότι ήθελε να μάθει περισσότερα για την έρευνά της σχετικά με τη Meta.

«Από εκείνη τη συνάντηση και μετά, ο χρόνος μου στο Χάρβαρντ δεν ήταν εύκολος» δήλωσε η Ντόνοβαν. Το 2022, της είπαν ότι το συμβόλαιό της θα τερματιζόταν. Τον Φεβρουάριο του 2023, ανακοινώθηκε ο τερματισμός της σύμβασής της και τέθηκε σε ισχύ τον Αύγουστο. Στα τέλη του περασμένου έτους, η Ντόνοβαν κατήγγειλε δημοσίως το Χάρβαρντ επειδή πιστεύει ότι το πανεπιστήμιο υπέκυψε στην αθέμιτη επιρροή της Meta.

Δείτε το βίντεο 

Δωρεά 500 εκατομμυρίων δολαρίων για 15 χρόνια

«Η ιστορία μου είναι λίγο περίπλοκη» δήλωσε η Ντόνοβαν, «αλλά ο τρόπος που μου αρέσει να την εξηγώ είναι ότι ο Έλμεντορφ, ο οποίος ήταν πρύτανης μου στο Χάρβαρντ, έχει πολύ μακρά σχέση με αρκετά στελέχη της Meta, ιδίως με τη Σέριλ Σάντμπεργκ, COO της Meta μέχρι τον Ιούνιο του 2022. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι ο βαθμός στον οποίο το Facebook ή η Meta τον πίεσαν να σταματήσει την έρευνά μου».

Η αποχώρηση της Ντόνοβαν λόγω των υποτιθέμενων πιέσεων της Meta προς τον Έλμεντορφ συνέπεσε με ένα άλλο ορόσημο για το πανεπιστήμιο τον Δεκέμβριο του 2021: τη μεγαλύτερη δωρεά στην ιστορία του Χάρβαρντ.

Η πρωτοβουλία Chan Zuckerberg Initiative της Πρισίλα Τσαν και του Μαρκ Ζάκερμπεργκ ανακοίνωσε ότι θα δωρίσει 500 εκατομμύρια δολάρια στο πανεπιστήμιο σε διάστημα 15 ετών. «Γίνεται όλο και πιο σαφές στον κόσμο ότι οι δωρητές έχουν αδικαιολόγητη επιρροή στη διοίκηση του Χάρβαρντ», δήλωσε η Ντόνοβαν. «Όταν με έδιωξαν από το Χάρβαρντ, συνέπεσε με τη μεγαλύτερη δωρεά σε ολόκληρη την ιστορία του πανεπιστημίου. Τα χρήματα δεν θα έρθουν όλα μαζί, αλλά σε διάστημα 15 ετών. Έτσι, το Facebook αγόρασε 15 χρόνια κύρους και επιρροής στο μεγαλύτερο πανεπιστημιακό brand στον κόσμο».

«Ένα πρώην στέλεχος της Meta ήταν παρών κατά τη διάρκεια της σύσκεψης Zoom και θύμωσε πολύ μαζί μου όταν αποκάλυψα ότι είχα στην κατοχή μου όλα τα έγγραφα της Φράνσις Χάουγκεν»

Το Facebook λειτουργεί σαν μυστική υπηρεσία

Η Ντόνοβαν είχε συγκεντρώσει 12 εκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση της έρευνας της ομάδας της, 3 εκατομμύρια δολάρια από τα οποία το Χάρβαρντ έχει ακόμη στα ταμεία του. «Ελπίζω το Χάρβαρντ να επιστρέψει αυτά τα χρήματα στους δωρητές και να μπορέσει να τα ανακατανείμει σε όλο το πεδίο». Η Meta δεν έχει σχολιάσει το θέμα, ενώ η πρωτοβουλία Chan Zuckerberg Initiative δήλωσε ότι η δωρεά της δεν σχετίζεται με τα γεγονότα αυτά.

«Ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε το Facebook/Meta σε αυτή την περίπτωση δεν διαφέρει από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ξένες μυστικές υπηρεσίες ή οι οργανωμένες εγκληματικές επιχειρήσεις», αναφέρει η καλά τεκμηριωμένη νομική αποκάλυψη της Ντόνοβαν.

«Αν κοιτάξετε τον τομέα των διαδικτυακών μελετών και δείτε ποιος χρηματοδοτείται για τι είδους έρευνα, το Facebook σαφώς δίνει εκατομμύρια δολάρια σε ερευνητές σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τη θετική κάλυψη των πλατφορμών του», δήλωσε. «Και όταν οι ερευνητές είναι επικριτικοί απέναντί τους, υπήρξαν περιπτώσεις όπου το Facebook προσπάθησε να επηρεάσει τη δημοσίευση ή να πείσει τους μελετητές να μην δημοσιεύσουν… Και έτσι μοιάζει πολύ με τα παραπετάσματα καπνού των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, καθώς και των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών όσον αφορά τη χρήση του πανεπιστημίου ως μέσο δημοσίων σχέσεων για την εταιρεία».

Συνεργασία ερευνητών ακαδημαϊκών και Meta

Το περασμένο καλοκαίρι, μια μεγάλη ομάδα γνωστών ακαδημαϊκών συνεργάστηκε με τη Meta για να δημοσιεύσει μια σειρά άρθρων στο Nature και το Science. Η Ντόνοβαν αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις μελέτες περιορισμένης εμβέλειας και αμφισβητεί την αξία τους.

«Πραγματικά δεν μπορώ να τις αποκαλέσω επιστημονικές επειδή οι πραγματικοί ερευνητές, αυτό που έκαναν ήταν να θέτουν ερωτήσεις στους ερευνητές του Facebook και στη συνέχεια οι ερευνητές του Facebook τους έδιναν μια ερμηνεία των δεδομένων. Έτσι, οι ανεξάρτητοι ερευνητές δεν είδαν ποτέ τα δεδομένα…

»Κατά την εκτίμησή μου, όταν κάνεις επιστημονική έρευνα, πρέπει να συλλέγεις τα δικά σου δεδομένα». Η Meta αξιοποίησε επίσης το πρόγραμμα για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα με μεροληπτικό τρόπο, λέει η Ντόνοβαν. «Το Facebook γνώριζε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα διάβαζαν ολόκληρες τις μελέτες. Έτσι, η Meta έβγαλε ένα δελτίο Τύπου στο οποίο ισχυριζόταν ότι η μελέτη έδειξε ότι δεν υπήρχαν προβλήματα με τους αλγορίθμους της, ότι δεν υπήρχαν ζητήματα που σχετίζονται με τη ριζοσπαστικοποίηση με τα προϊόντα της».

«Ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε το Facebook/Meta σε αυτή την περίπτωση δεν διαφέρει από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ξένες μυστικές υπηρεσίες ή οι οργανωμένες εγκληματικές επιχειρήσεις»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Harvard Crimson (@theharvardcrimson)

Η απάντηση του Χάρβαρντ

Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ αντέκρουσε τους ισχυρισμούς της Ντόνοβαν, υποστηρίζοντας ότι το ερευνητικό πρόγραμμα απαιτούσε την εποπτεία ενός μόνιμου καθηγητή πανεπιστημίου (η Ντόνοβαν ήταν ερευνητής με σύμβαση).

Αλλά το πανεπιστήμιο δεν μπόρεσε να βρει καθηγητή για να αναλάβει τον ρόλο αυτό, σύμφωνα με εκπρόσωπο του Χάρβαρντ. «Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια, το έργο έλαβε πάνω από ένα χρόνο προθεσμία για να ολοκληρωθεί. Η Τζόαν Ντόνοβαν δεν απολύθηκε και τα περισσότερα μέλη της ερευνητικής ομάδας αποφάσισαν να παραμείνουν σε διαφορετικές θέσεις».

Η Ντόνοβαν πιστεύει ότι η εύρεση ενός καθηγητή για την επίβλεψη της έρευνας θα ήταν εύκολη. Σήμερα είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, αλλά το Χάρβαρντ κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα της έρευνάς της κατά τη διάρκεια της θητείας της εκεί. Η νομική καταγγελία της Ντόνοβαν αποσκοπεί στην ανάκτηση των δικαιωμάτων ώστε να μπορέσει να συνεχίσει την έρευνά της στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.

Ένα διαφορετικό αρχείο

Το Χάρβαρντ ισχυρίζεται επίσης ότι το αρχείο του Facebook που περιέχει τα έγγραφα της Χάουγκεν είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο, όπως ακριβώς είχε σχεδιάσει η Ντόνοβαν. Ωστόσο, το αρχείο είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που είχε οραματιστεί η Ντόνοβαν.

Μια αναζήτηση με λέξεις-κλειδιά στο αρχείο εμφανίζει μόνο τις διαφάνειες στις οποίες εμφανίζεται η λέξη-κλειδί. Αυτά τα απομονωμένα στιγμιότυπα καθιστούν δύσκολη την κατανόηση του πλαισίου τους. «Το Χάρβαρντ μου πήρε το έργο του αρχείου του Facebook», δήλωσε η Ντόνοβαν «και δημοσίευσε κάτι που είναι σχεδόν άχρηστο. Είναι ένα πολύ δύσκολο σύστημα για να πλοηγηθείς… Το όραμά μου ήταν να δημιουργήσω μια πλατφόρμα που θα επέτρεπε τη διεθνή συνεργασία και την κατανόηση αυτών των εγγράφων… Πολυάριθμες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να κατανοήσουν την αρνητική επιρροή του Meta στους εφήβους και τους νεότερους χρήστες… Η Meta γνώριζε ότι υπάρχουν προβλήματα με το Instagram και δεν έκανε τίποτα γι’ αυτό».

Η μηχανή δημοσίων σχέσεων της Meta

Η Ντόνοβαν πιστεύει ότι η περίπτωσή της (που υποβλήθηκε μέσω της Whistleblower Aid, μιας οργάνωσης που βοηθά ανθρώπους που αναζητούν προστασία αποκαλύπτοντας κυβερνητικά ή εταιρικά αδικήματα) είναι μόνο ένα παράδειγμα της στρατηγικής δημοσίων σχέσεων της Meta.

«Η ιστορία μου είναι απλώς ένα πολύ μικρό κομμάτι αυτού του πολύ μεγάλου παζλ όπου πρέπει να καταλάβουμε πώς αυτή η εταιρεία και άλλες στήνουν τους θεσμούς μας, έτσι ώστε να μην υπάρχει καμία ρύθμιση και να μην υπάρχει σαφής έρευνα σχετικά με τις πραγματικές βλάβες που προκαλούν αυτές οι πλατφόρμες στην κοινωνία».

Η Ντόνοβαν έμαθε για άλλες περιπτώσεις που την έκαναν ακόμη πιο καχύποπτη. «Αυτό που ξέρω για τη στρατηγική δημοσίων σχέσεων της Meta για να σκοτώσει συγκεκριμένες ειδήσεις είναι ότι δεν ξεκινάει από τον δημοσιογράφο και δεν προσπαθεί να τον πείσει ότι η ιστορία του δεν έχει καμία αξία. Ξεκινούν από την κορυφή – ξεκινούν με το διοικητικό συμβούλιο του ειδησεογραφικού οργανισμού. Και έτσι δεν εξεπλάγην καθόλου όταν έλαβα ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον πρύτανη που αναπαρήγαγε όλες τις δημόσιες σχέσεις του Facebook».

*Με στοιχεία από elpais.com

Headlines