Όλο και πιο… ογκώδη και πιο επικίνδυνα για πεζούς τα αυτοκίνητα – Τι δείχνει έρευνα

Τα νέα αυτοκίνητα στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξάνουν σε πλάτος κατά 1 εκατοστό κάθε δύο χρόνια, αποκαλύπτει ο Guardian, με την πρωτοκαθεδρία να έχουν τα μεγάλα πολυτελή SUV των οποίων οι πωλήσεις δεν δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης.

«Είναι αδυσώπητο», είπε ο Τζέιμς Νιξ, αναλυτής στην ομάδα εκστρατειών Transport and Environment (T&E) και συγγραφέας της έκθεσης. «Ενθαρρυμένα από τις πωλήσεις των μεγαλύτερων SUV, τα οχήματα μεγαλώνουν κάθε χρόνο».

Τα νέα αυτοκίνητα έχουν «φουσκώσει» τόσο πολύ που τα μισά από αυτά είναι πολύ φαρδιά για να χωρέσουν σε χώρους στάθμευσης που έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τα ελάχιστα πρότυπα σε πολλές χώρες, σύμφωνα με την έκθεση. Το μέσο πλάτος ενός νέου αυτοκινήτου στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο ξεπέρασε τα 180 εκατοστά το πρώτο εξάμηνο του 2023, έχοντας αυξηθεί κατά μέσο όρο 0,5 εκατοστά κάθε χρόνο από το 2001.

«Αυτό μπορεί να μην ακούγεται σαν τεράστιο μέγεθος», είπε ο Νιξ. «Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι – εκτός και αν υπάρξει κάποια ρύθμιση – μια ομάδα μεγάλων πολυτελών SUV και pickup θα γίνει τόσο φαρδιά όσο τα φορτηγά και τα λεωφορεία».

Τα μεγάλα αυτοκίνητα είναι πιο πιθανό από τα μικρά να σκοτώσουν ανθρώπους σε ατυχήματα, επειδή ζυγίζουν περισσότερο και έχουν ψηλά μπροστινά μέρη που παγιδεύουν τα θύματα κάτω από αυτά αντί να τα χτυπούν στο πλάι. Εκλύουν επίσης μεγαλύτερες ποσότητες τοξικών αερίων στον αέρα και καταναλώνουν περισσότερο χώρο στους δρόμους και τα πεζοδρόμια.

Για ορισμένα αυτοκίνητα που σχεδιάστηκαν αρχικά πριν από δεκαετίες, η ανάγκη ενσωμάτωσης χαρακτηριστικών ασφαλείας όπως αερόσακοι και ζώνες ασφάλειας εξηγούν εν μέρει γιατί τα νεότερα μοντέλα έχουν μεγαλώσει σε μέγεθος. Αλλά η πρόσφατη τάση καθοδηγείται από τους καταναλωτές που αγοράζουν πολύ μεγαλύτερα αυτοκίνητα που κάνουν τους δρόμους πιο επικίνδυνους.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η ΕΕ απαγόρευσε τα οχήματα πλάτους άνω των 2,55 μέτρων για να εμποδίσει τα φορτηγά και τα λεωφορεία να μεγαλώσουν πολύ. Ωστόσο, η νομοθεσία δεν έθεσε κάποιους περιορισμούς για τα αυτοκίνητα, τα οποία σύμφωνα με τους αναλυτές έχουν αρχίσει να ξεπερνούν τα βασικά όρια για τα οποία δεν σχεδιάστηκαν δρόμοι και πόλεις.

Ανάγκη θέσπισης ορίων

Ενόψει μιας προγραμματισμένης αναθεώρησης των κανόνων της ΕΕ για τα οχήματα, οργανώσεις ακτιβιστών κάλεσαν τους νομοθέτες να υποστηρίξουν μια ρήτρα που θα αναγκάζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει το όριο πλάτους. Υποστηρίζουν ότι η τάση προς μεγαλύτερα αυτοκίνητα έχει μειώσει τον χώρο για άλλους χρήστες του δρόμου και έχει αυξήσει τον κίνδυνο.

Τα δεδομένα ατυχημάτων για το Βέλγιο από το 2017 έως το 2021 δείχνουν ότι μια αύξηση κατά 10 εκατοστά στο ύψος των μπροστινών οχημάτων αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 30% όταν ένα αυτοκίνητο χτυπά πεζό ή ποδηλάτη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Vias (πρώην Βελγικό Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας).

Η αύξηση του μεγέθους των αυτοκινήτων προκαλεί επίσης προβλήματα στους οδηγούς τους. Η έκθεση διαπίστωσε ότι τα μεγάλα πολυτελή SUV, τα οποία έχουν πλάτος περίπου 2 μέτρα, δεν χωρούν πλέον σε πάρκινγκ εκτός δρόμου. Αφήνουν επίσης πολύ λίγο χώρο στους επιβάτες να μπαίνουν και να βγαίνουν από οχήματα σε τυπικούς χώρους εκτός δρόμου, που έχουν πλάτος περίπου 2,4 μέτρα, όπως διαπιστώνει η έκθεση.

Ο Τζούλιο Ματιόλι, ερευνητής μεταφορών στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουντ, δήλωσε στον Guardian: «Πολύς αστικός χώρος διατίθεται σε αυτοκίνητα στις πόλεις – συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν στάθμευσης σε βάρος των φορολογουμένων, για την οποία ελάχιστη δικαιολογία υπάρχει».

Ακόμη και σε πρωτοπόρες πρωτεύουσες όπως το Παρίσι και η Βαρκελώνη, που έχουν αγωνιστεί σκληρά για να ανακτήσουν δρόμους που να είναι βιώσιμοι για τους πεζούς και τους ποδηλάτες, περισσότερο από το ήμισυ του χώρου του δρόμου προορίζεται για αυτοκίνητα. Επιπλέον, πρόσθεσε ο Mattioli, τα αυτοκίνητα σε πολλές πόλεις σταθμεύουν μερικές φορές παράνομα, χωρίς να τηρούν τους κανόνες στάθμευσης.

«Το γεγονός ότι τα αυτοκίνητα μεγαλώνουν είναι πιθανό να κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη», είπε ο Mattioli. «Θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους σχεδιαστές να αυξήσουν τα τυπικά μέτρα των χώρων στάθμευσης, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο διαρκώς αυξανόμενου μεγέθους των αυτοκινήτων».

Η αντίδραση της Γαλλίας

Το Παρίσι μπορεί να γίνει η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που θα αντιμετωπίσει αυτήν την τάση τον επόμενο μήνα, όταν θα πραγματοποιήσει δημοψήφισμα για υψηλότερα τέλη στάθμευσης για βαρύτερα αυτοκίνητα. Ένα παρόμοιο πρόγραμμα πρόκειται να ξεκινήσει στη Λυών τους επόμενους μήνες.

Η Γαλλία έχει καταπολεμήσει την τάση προς τα βαρύτερα και μεγαλύτερα αυτοκίνητα περισσότερο από όλες τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης. Από το 2008, παρέχει ένα οικονομικό μπόνους σε όσους αγοράζουν ένα πιο καθαρό αυτοκίνητο και ένα malus, ή ποινή, σε όσους αγοράζουν ένα πιο ρυπογόνο. Το 2022, η κυβέρνηση επέκτεινε το σύστημα για την εφαρμογή κυρώσεων που καλύπτουν το βάρος ενός αυτοκινήτου.

Πηγή: ΟΤ