Τι μας επιφυλάσσει η παγκόσμια οικονομία μετά το 2024

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου Gala Dinner του περιοδικού «Economist» στην Αθήνα. Σε αυτήν συμμετείχαν ο Λάρι Σάμερς, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, πρώην πρόεδρος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και νυν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της OpenAI, ο Γεράσιμος Καλογηράτος, διευθύνων σύμβουλος της Capital Product Partners και η Αγγελική Φράγκου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Navios Maritime Partners. H συζήτηση, την οποία συντόνισε ο Ντάνιελ Φράνκλιν, εκ των διευθυντών σύνταξης του «Economist», περιστράφηκε γύρω από τα ανοιχτά ερωτήματα για την παγκόσμια οικονομία και τον ρόλο της ναυτιλίας σε ένα αβέβαιο περιβάλλον γεωπολιτικών αναταράξεων.

Αμερικανική οικονομία

Αφού υπογράμμισε τη μεγάλη πρόοδο που έχει κάνει η ελληνική οικονομία και την ορθή επιλογή του «Economist» να τη χαρακτηρίσει «χώρα της χρονιάς», ο Λάρι Σάμερς δήλωσε αισιόδοξος για μια «ομαλή προσγείωση» της αμερικανικής οικονομίας, σημειώνοντας όμως ταυτόχρονα ότι έχουμε μικρή εμπειρία για τον συνδυασμό ανάμεσα σε «υψηλό πληθωρισμό και χαμηλή ανεργία». Θεώρησε ότι «είμαστε σε ένα καλύτερο σημείο», όμως «η Fed δεν θα μειώσει τα επιτόκια τόσο γρήγορα» και ότι οι κίνδυνοι προέρχονται από την υπεραισιοδοξία των αγορών, τους «διεθνείς γεωπολιτικούς κινδύνους», και μακροπρόθεσμα από τον λαϊκισμό που στο τέλος «καταστρέφει οικονομίες». Σε αυτό το φόντο επεσήμανε ότι «μια δεύτερη διακυβέρνηση Τραμπ θα είναι πιο καταστροφική». Σημείωσε, μάλιστα, ότι τα προβλήματα προκύπτουν όταν θέματα που θεωρούμε αυτονόητα, όπως το κράτος δικαίου, αρχίζουν να συζητιούνται δημόσια, ενώ υπογράμμισε ότι ενώ τα συμβάντα αρκετά συχνά τείνουν να είναι αρνητικά, οι τάσεις κατά βάση τείνουν να είναι θετικές.

Ως προς τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ, ο Λάρι Σάμερς αφού αναφέρθηκε στο σοβαρό πρόβλημα που κατά τη γνώμη του αποτελεί η έξαρση ενός κλίματος αντισημιτισμού στα αμερικανικά πανεπιστήμια, με αφορμή και την αντιπαράθεση που οδήγησε στην πρόσφατη παραίτηση της προέδρου του Χάρβαρντ, δήλωσε τελικά πιο αισιόδοξος για τις επερχόμενες εκλογές: «Το μάθημα της αμερικανικής ιστορίας είναι η δύναμη της αυτοαναιρούμενης προφητείας», είπε χαρακτηριστικά, για να συμπληρώσει ότι «πιστεύω πως ο Τζο Μπάιντεν θα κερδίσει τις εκλογές».

Ο Λάρι Σάμερς πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ με τον Γεράσιμο Καλογηράτο, διευθύνοντα σύμβουλο της Capital Product Partners

Πόλεμος στην Ουκρανία

Μιλώντας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Λάρι Σάμερς υπογράμμισε ότι η ανησυχία του είναι πώς η Ουκρανία θα μπορέσει να κερδίσει όχι μόνο τον πόλεμο αλλά και την ειρήνη. Γι’ αυτόν υποστήριξε ότι ήρθε η ώρα να δηλωθεί ξεκάθαρα ότι τα 350 δισεκατομμύρια δολάρια δεσμευμένων αποθεματικών της Ρωσίας θα διατεθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, καθώς οι αγορές το έχουν αποδεχτεί και νομικά υπάρχει πλέον μια θεωρία ότι μπορούν να αποτελέσουν αποζημίωση. Επεσήμανε μάλιστα ότι οι εναλλακτικές για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης θα σήμαιναν να πληγεί ο Παγκόσμιος Νότος ή ευρύτερα το κοινό καλό. Τόνισε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μειωνόταν και η πολιτική πίεση στις ΗΠΑ, καθώς ακόμη και εάν δεν λύνονταν όλα τα νομικά θέματα μέχρι την επόμενη συζήτηση για τη χρηματοδότηση της βοήθειας στο Κογκρέσο, σίγουρα θα έδινε το στίγμα «ότι δεν θα χρειαστεί νέα χρηματοδότηση».

Οι προκλήσεις για τη ναυτιλία

Μιλώντας για τη ναυτιλία, η Αγγελική Φράγκου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Navios Maritime Partners, τόνισε ότι το 90% του συνόλου του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται διά θαλάσσης, παραμένοντας ο πιο αποδοτικός τρόπος και ότι «ο πόλεμος και οι φυσικές καταστροφές αποτελούν τους λόγους που οι τιμές οδηγούνται ψηλά». Από την άλλη υπογράμμισε την ικανότητα της ναυτιλίας να λύνει προβλήματα, αναφέροντας ως παράδειγμα τον πόλεμο στην Ουκρανία όπου παρότι «η Ευρώπη εξαρτιόταν κατά 54% από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που προερχόταν από τη Ρωσία, με τρόπο αποτελεσματικό διαχειριστήκαμε και επιλύσαμε το ζήτημα».

Η επικεφαλής της Navios θεώρησε το πρόβλημα με την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα υπαρκτό, καθώς τα πλοία αναγκάζονται «να κάνουν ένα ταξίδι περίπου 10 ημέρες μεγαλύτερο, γύρω από την Αφρική, δηλαδή να καλύψουν περίπου 30% μεγαλύτερη απόσταση», πρόσθεσε. Σημείωσε ότι «η συγκεκριμένη κατάσταση μειώνει τη διαθεσιμότητα των πλοίων, κατά 5%, 10% ή 20% αλλά πιστεύω ότι όλα αυτά είναι διαχειρίσιμα σε σχέση με τα όσα αντιμετωπίσαμε την περίοδο μετά την πανδημία όταν διαταράχθηκε το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας». Επεσήμανε πάντως ότι τα πράγματα θα είναι καταστροφικά εάν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ από όπου «διέρχεται το 20% του πετρελαίου παγκοσμίως και το 20% του φυσικού αερίου».

Παραφράζοντας τον τίτλο πρόσφατου άρθρου του «Economist» ότι «οι ωκεανοί μετράνε ξανά στη γεωπολιτική», o Γεράσιμος Καλογηράτος, CEO της Capital Product Partners, επεσήμανε χαρακτηριστικά πως πλέον «οι ωκεανοί και η ναυτιλία αποτελούν πολύ σημαντικό μέρος της διεθνούς εμπορικής τάξης και τέτοιες αναταράξεις στην παγκόσμια τάξη έχουμε να δούμε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», επισημαίνοντας ό,τι συμβαίνει στη Μαύρη Θάλασσα, τις δολιοφθορές στη Βαλτική, τη σύγκρουση μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν, την Ερυθρά Θάλασσα, αλλά και τον τρόπο που η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει τη χωρητικότητα της Διώρυγας του Παναμά, υποχρεώνοντας πλοία να επιλέγουν μακρύτερες διαδρομές με αποτέλεσμα «τα ναύλα να έχουν αυξηθεί κατά 250% για τη μεταφορά ενός κοντέινερ από τη Σαγκάη στο Ρότερνταμ».

Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Capital Product Partners η διαταραχή αυτή δεν είναι τόσο σημαντική ως προς τις επιπτώσεις της στις τιμές, σε σχέση με αυτό που είδαμε κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού, αλλά επηρεάζει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Ως προς το πώς θα μπορούσε να εκτονωθεί αυτή η κρίση, ο ίδιος εξέφρασε την πεποίθηση ότι είναι ευθύνη των δομών της διεθνούς κοινότητας να εξασφαλίσουν με κάθε κατάλληλο μέσο την ελεύθερη ναυσιπλοΐα.

Η πρόκληση της πράσινης μετάβασης

Για τον ρόλο της ναυτιλίας στην πράσινη μετάβαση, η CEO της Navios Maritime Partners είπε ότι «πρέπει να κατανοήσουμε πως οι νέες τεχνολογίες της ηλεκτροκίνησης δεν είναι πρακτικά ακόμα διαθέσιμες για τον κλάδο της ναυτιλίας» σε αντίθεση με τα αυτοκίνητα. «Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να έχουμε νεότερους στόλους, κάτι στο οποίο ήδη επενδύουμε και χτίζουμε πλοία με 50% καλύτερη ενεργειακή απόδοση, χρήση του LNG το οποίο έχει μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα και μεθανόλης».

Από τη μεριά του ο Γεράσιμος Καλογηράτος επεσήμανε ότι με συνολικό αποτύπωμα άνθρακα περίπου 3%, η ναυτιλία είναι πολύ αποδοτική, όμως και αυτή πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για την απανθρακοποίηση, υπογραμμίζοντας ότι η ενεργειακή αποδοτικότητα έχει αυξηθεί πάνω από 20%, ενώ «έχουμε πλοία καθαρότερων καυσίμων, ενώ ερευνώνται νέα καύσιμα και μηχανισμοί πρόωσης». Παράλληλα, επεσήμανε ότι η ναυτιλία θα παίξει σημαντικό ρόλο στην πράσινη οικονομία. «Το υδρογόνο που αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση θα χρειάζεται να μεταφέρεται επειδή θα παράγεται μακριά από τα σημεία κατανάλωσης. Πιθανότατα θα μεταφορτώνεται σε πλοία, όπως και η αμμωνία ή η μεθανόλη. Υπάρχει επίσης η βιομηχανία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Θα χρειάζεται πλοία να παραλαμβάνουν υγροποιημένο διοξείδιο του άνθρακα το οποίο κατόπιν θα αποθηκεύεται. Ηδη – και ήμασταν πρωτοπόροι σε αυτό – έχουν αρχίσει να εμφανίζονται τέτοια είδη πλοίων». Σημείωσε ότι «όπως η ναυτιλία υπήρξε απαραίτητη για τη μεταφορά υδρογονανθράκων, θα παραμείνει απαραίτητη για τη μεταφορά των νέων καυσίμων που θα απαιτηθούν στην εποχή της πράσινης οικονομίας».

Πράσινη μετάβαση

Μιλώντας για την πράσινη μετάβαση ο Λάρι Σάμερς επεσήμανε τον κίνδυνο μιας «φούσκας αισιοδοξίας» που δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα καθώς εξακολουθεί να μην επιλύεται το πρόβλημα του μεγάλου χρηματοδοτικού κενού που υπάρχει, το οποίο δεν συζητιέται όσο πρέπει: «Ο ιδιωτικός κόσμος λέει ότι έχει επενδύσει πολλά χρήματα και ζητά μεγαλύτερη στήριξη από το δημόσιο. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις δεν έχουν τα χρήματα για να παρέχουν αυτές τις εγγυήσεις και τη στήριξη». Γι’ αυτό θεώρησε «γελοίο» να θεωρούμε ότι θα επιτευχθεί ο στόχος να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασία στον 1,5°C ενώ πιο εφικτό θεώρησε τον στόχο των 2°C. Αντιθέτως, πολύ πιο αισιόδοξος φάνηκε για την πρόοδο σε σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη, σημειώνοντας ότι είναι «η πιο μεγάλη επανάσταση στον τρόπο που μαθαίνουμε μετά την επιστημονική μέθοδο».

Έντυπη έκδοση ΤΑ ΝΕΑ