Σαλβαντόρ Νταλί: Έχω ταυτοχρόνως και μεγάλη ιδέα περί του εαυτού μου και πολλή μετριοφροσύνη

Ο Σαλβαντόρ Νταλί, ο οποίος μοιράζει συνήθως τον καιρό του μεταξύ του κόλπου Λιγμάτ στην Ισπανία και της Νέας Υόρκης, βρίσκεται τώρα στο Παρίσι για να βοηθήση, με τις γνωστές πλέον εκκεντρικότητές του, την διαφήμισιν του τελευταίου του βιβλίου «Το ημερολόγιο μιας μεγαλοφυΐας».

Συνέχεια του προηγουμένου βιβλίου του διασήμου ζωγράφου —«Η κρυφή ζωή»—, «Το ημερολόγιο μιας μεγαλοφυΐας» είναι, κι’ αυτό, ένα σύνολο σπαρταριστών ανεκδότων, σκέψεων και παραδοξολογιών.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.6.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Το μοναδικό αυτό βιβλίο», ισχυρίζεται απεριφράστως ο Νταλί, «είναι το πρώτο ημερολόγιο που έχει γραφή από μία μεγαλοφυΐα». Δεν ημπορεί, όμως, κανείς να συναντήση συχνά μία μεγαλοφυΐα, και γι’ αυτό οι δημοσιογράφοι έσπευσαν να του θέσουν ερωτήσεις.

—Σαλβαντόρ Νταλί, δεν σας κάνει εντύπωσιν ο τερατωδώς υπερβολικός τίτλος του βιβλίου σας;

— Καθόλου, γιατί είναι αποδεδειγμένο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.6.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

— Τι είναι αποδεδειγμένο;

— Η μεγαλοφυΐα του Νταλί.

— Κατά γενικόν κανόνα, οι αληθινές μεγαλοφυΐες είναι πιο μετριόφρονες.

— Είμαι ο καλύτερος διαφημιστής του εαυτού μου, και μ’ αυτόν ακριβώς τον τρόπο εξησφάλισα την επιτυχία μου. Έπαιζα την μεγαλοφυΐα από παιδί και τελικώς έγινα πραγματική μεγαλοφυΐα. Είμαι τόσο πεπεισμένος περί αυτού, ώστε γράφω βιβλία για να το αποδείξω. Στην αρχή ήθελα να είμαι ο Ναπολέων. Αργότερα όμως, επειδή η φιλοδοξία μου δεν έπαυε να μεγαλώνη, θέλησα να γίνω ο Νταλί. Αλλά δεν κατορθώνω να γίνω ο Νταλί που θέλω.

— Και εάν το κατορθώνατε, ποιος θα είσαστε;

— Ένα πλάσμα σχεδόν θείο, που θα ήταν ο Ερμής, το σύμβολο του εμπορίου, ή, καλύτερα ακόμη, ο Ερμής του Πραξιτέλους, ο οποίος είναι πιο ωραίος. Ήταν, ξέρετε, και κλέφτης!

— Είσθε η μόνη μεγαλοφυΐα εν ζωή ή μήπως υπάρχουν και άλλες;

— Αυτή τη στιγμή είμαι η μόνη. Ο Μαξ Πλανκ, ο δημιουργός της φυσικής των κβάντα, και ο Γκάντι έχουν πεθάνει. Και ο Νόρμπερτ Βίνερ, ο μέγας δάσκαλος της κυβερνητικής, μόλις πέθανε κι’ αυτός. Παρ’ όλα αυτά, όμως, υπάρχουν και καταστρεπτικές μεγαλοφυΐες, όπως είναι ο Πικασσό. Είναι ένας άγγελος του ολέθρου, διαβολικός, αναρχικός! Ενώ εγώ είμαι ένας αρχάγγελος πρώτης κατηγορίας.

— Έχετε θυμώσει με τους παλαιούς σουρρεαλιστάς φίλους σας;

— Μα αυτοί είναι εκείνοι που έχουν θυμώσει μαζί μου. Ιδίως ο Αντρέ Μπρετόν. Είναι θυμωμένοι επειδή ζηλεύουν την οικονομική μου επιτυχία. Κολυμπώ στα δολλάρια. Μου πέφτουν σαν την βροχή.

— Πώς εξηγείτε ότι ένας καλλιτέχνης όπως εσείς θέλει τόσο πολύ να κερδίζη χρήματα;

— Γιατί είμαι ένας μυστικιστής, κι’ όλοι οι μυστικισταί είναι συνταυτισμένοι με την έννοια του χρυσού. Στον Μεσαίωνα οι μυστικισταί ήσαν αλχημισταί. Ο μόνος τρόπος να προσδώσης πνευματικότητα στην ύλη είναι να την χρυσώσης.

— Και οι πίνακές σας, πόσο κοστίζουν;

— Οι μεγάλοι, των τεσσάρων μέτρων, 100.000 δολλάρια, οι πιο μικροί, του μισού μέτρου, 25.000 δολλάρια. Μου παραγγέλλουν ακόμα και ταινίες, οι οποίες δεν εγυρίσθηκαν ποτέ, αλλά τις οποίες μου επλήρωσαν πολύ ακριβά.

— Έχετε την εντύπωσιν ότι είσθε εξ ίσου μεγάλος ως συγγραφεύς όσον και ως ζωγράφος;

— Αντιθέτως. Έχω την εντύπωσιν ότι είμαι τόσον κακός ως συγγραφεύς όσον είμαι κακός και ως ζωγράφος. Έχω πολύ ταλέντο, αλλά δεν έχω τεχνική. Εκτιμώ την ζωγραφική μου γιατί οι άλλοι ζωγράφοι είναι χειρότεροι από εμένα.

— Ακόμη και ο Πικασσό;

— Ναι. Μου έχει άλλωστε πη ότι ποτέ του δεν είχε ως σκοπό να ζωγραφίζη καλά. Εκείνο που τον διασκεδάζει είναι να πετά ιδέες πάνω σ’ ένα πανί, να πειραματίζεται. Αλλά εν συγκρίσει προς τους συγχρόνους μου είμαι ο μόνος ο οποίος αξίζει κάτι. Άρα, έχω ταυτοχρόνως και μεγάλη ιδέα περί του εαυτού μου και πολλή μετριοφροσύνη.

— Πιστεύετε λοιπόν ότι στην ιστορία της ζωγραφικής έχετε ήδη καταλάβει την θέσιν σας;

— Ναι. Ο Ματίς και μερικοί άλλοι ζωγράφοι θα μείνουν στα μουσεία σαν τεκμήρια της εποχής μας. Αλλά είναι καθαρή τρέλλα να πιστεύη κανείς ότι θα αντέξουν στην σύγκρισιν με τον Βερμέρ και τον Ραφαήλ. Θα λέγουν αργότερα ότι, στην εποχή μας, η ζωγραφική και, γενικώτερα, όλες οι πνευματικές δραστηριότητες ευρίσκοντο στο χαμηλότερό τους επίπεδο. Αντιθέτως, η τεχνική είναι στο υψηλότερό της σημείο.

— Πιστεύετε ότι οι τέχνες θα ανθίσουν και πάλι;

— Ναι, όταν επανεγκατασταθούν οι κλασικές μοναρχίες, γιατί μόνο γύρω από ένα βασιλέα και μία αυλή οι τέχνες μπορούν να προοδεύσουν.

— Είσθε ειλικρινής ή εκμεταλλεύεσθε την ευπιστία των ανοήτων;

— Είμαι ένας αυθεντικός άνθρωπος, αλλά δεν είμαι καθόλου ειλικρινής, εφ’ όσον πιστεύω απολύτως στην θεωρία των Ιησουιτών.

— Και παίρνετε τον εαυτό σας στα σοβαρά;

— Μα αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα, γιατί, πολύ συχνά, τα πράγματα που εγώ παίρνω πολύ στα σοβαρά δεν είναι καθόλου σημαντικά, ενώ αυτά που μου φαίνονται τα πιο μάταια είναι εκείνα που περιέχουν την μεγαλύτερη αλήθεια. Γι’ αυτό και κανείς, ούτε και εγώ, δεν θα μπορέση ποτέ να μάθη εάν, όταν ομιλώ, ομιλώ σοβαρά ή κοροϊδεύω.

— Θέλετε να παίζετε έναν ρόλο;

— Ναι, για να τον εξιδανικεύσω.

— Ξέρετε ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αναρωτιώνται εάν είσθε τρελλός;

— Έχω ήδη πη: «Η μόνη διαφορά ανάμεσα στον Νταλί και σε έναν τρελλό είναι ότι ο Νταλί δεν είναι τρελλός».

— Αλλά τότε, εάν είσθε κακός συγγραφεύς και κακός ζωγράφος, τι θα μείνη από σας;

— Η ιδέα ότι υπήρξε μια απόλυτη και κοσμογονική μεγαλοφυΐα, η οποία ζωγράφιζε πίνακες και έγραφε βιβλία.

*Άρθρο του εξέχοντος γάλλου δημοσιογράφου, κριτικού λογοτεχνίας και συγγραφέα Gilbert Ganne (1919-2010) για τον περίφημο ισπανό καλλιτέχνη και συγγραφέα Σαλβαντόρ Νταλί, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του τελευταίου που έφερε τον τίτλο «Το ημερολόγιο μιας μεγαλοφυΐας». Το κείμενο του Ganne είχε αναδημοσιευτεί —κατ’ αποκλειστικότητα για τη χώρα μας— στην εφημερίδα «Το Βήμα», στο φύλλο που είχε κυκλοφορήσει το Σάββατο 13 Ιουνίου 1964.

Ο Σαλβαντόρ Νταλί (Salvador Dalí), πολυσχιδής καλλιτεχνική προσωπικότητα που διακρίθηκε προπάντων στο πεδίο της ζωγραφικής, γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1904 και απεβίωσε στις 23 Ιανουαρίου 1989.