Στις 30 Δεκεμβρίου, το υπό σημαία Σιγκαπούρης Maersk Hangzhou, που ανήκει στη δανέζικη εταιρεία Maersk Line, δέχτηκε επίθεση στην Ερυθρά Θάλασσα με πυραύλους και ακολούθως επιδρομή πάνοπλων ανταρτών Χούθι οι οποίοι επέβαιναν σε βάρκες (στη φωτογραφία αρχείου του Reuters/Khaled Abdullah, επάνω, ένοπλοι αντάρτες στην ακτή ενώ στο βάθος διακρίνεται αγκυροβολημένο το πλοίο Galaxy Leader που κατέλαβαν)

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ απάντησε χρησιμοποιώντας ελικόπτερα και καταστρέφοντας τρία από τα τέσσερα μικρά σκάφη τους.

Η δυσκολία διασφάλισης της ναυσιπλοΐας έχει αποκαλύψει την ευθραυστότητα της παγκόσμιας ναυτιλίας

Μαχητικό Typhoon της RAF απογειώνεται από τη βρετανική βάση στο Ακρωτήρι της Κύπρου για να πραγματοποιήσει αεροπορικές επιδρομές εναντίον στόχων των Χούθι στην Υεμένη

Η Maersk, η μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία στον κόσμο, ανακοίνωσε αμέσως ότι αναστέλλει τις δραστηριότητές της στην Ερυθρά Θάλασσα επ’ αόριστον, ωθώντας τις μεγάλες δυτικές ναυτιλιακές εταιρείες και τις εταιρείες ενέργειας ν’ ανακατευθύνουν τα δρομολόγιά τους μακριά από την περιοχή.

Οι επιθέσεις των Χούθι εξαπολύονται τακτικά από τον Οκτώβριο, αφού η ομάδα δήλωσε ότι θα στοχεύει πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ.

Σε απάντηση, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε στις 18 Δεκεμβρίου, την έναρξη της επιχείρησης Prosperity Guardian, για την καταπολέμηση των επιθέσεων και επέβαλε κυρώσεις σε δίκτυα χρηματοδότησης των ισλαμιστών ανταρτών της Υεμένης, που συνδέονται κυρίως με το Ιράν, γράφει σε ανάλυσή του ο John P Ruehl.

Ωστόσο, η δυσκολία διασφάλισης της ναυσιπλοΐας στα περιορισμένα ύδατα της Ερυθράς Θάλασσας και στο σημείο συμφόρησης στη Διώρυγα του Σουέζ έχει αποκαλύψει την ευθραυστότητα της παγκόσμιας ναυτιλίας, καθώς εκτιμάται ότι η κίνηση στην περιοχή μειώθηκε κατά 20% τον Δεκέμβριο.

Σημαντική μείωση

Η καθημερινή διέλευση πλοίων με εμπορευματοκιβώτια μέσω της Διώρυγας του Σουέζ είχε στο μεταξύ μειωθεί κατά το ήμισυ στις αρχές Ιανουαρίου σε σύγκριση με πριν έναν χρόνο.

Οι επιπτώσεις της ανακατεύθυνσης της ναυσιπλοΐας γίνονται αισθητές παγκοσμίως, με το κόστος των θαλάσσιων φορτίων να εκτοξεύεται από τότε που ξεκίνησαν οι επιθέσεις.

Στις αρχές Ιανουαρίου, η εταιρεία logistics Freightos ανέφερε ότι τα ναύλα από την Ασία προς τη Βόρεια Ευρώπη είχαν υπερδιπλασιαστεί και ξεπέρασαν τα 4.000 δολάρια ΗΠΑ ανά εμπορευματοκιβώτιο 40 ποδιών.

Μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, το κόστος αποστολής ενός κοντέινερ 24 ποδιών από την Ινδία στην Ευρώπη και την ανατολική ακτή των ΗΠΑ είχε αυξηθεί από 600 δολάρια σε 1.500 δολάρια.

Στην οικονομική επιβάρυνση αναμένεται να επιβληθούν επιπλέον χρεώσεις που κυμαίνονται από $500 έως $2.700 ανά εμπορευματοκιβώτιο ενώ έχουν σημειωθεί σημαντικές αυξήσεις για αποστολές από την Ασία στη Βόρεια Αμερική.

Για όσους τολμούν να πλεύσουν στην Ερυθρά Θάλασσα, τα ασφάλιστρα έχουν υπερτριπλασιαστεί από 0,2% σε 0,7% της αξίας ενός πλοίου ανά ταξίδι. Αν και οι καταναλωτές δεν έχουν νιώσει ακόμη το βάρος της αύξησης των τιμών, το φάντασμα του πληθωρισμού καραδοκεί για τις επόμενες εβδομάδες.

Σε κίνδυνο η παγκόσμια σταθερότητα

Τα αναμενόμενα φαινόμενα ντόμινο θυμίζουν τον απόηχο της καταστροφής του 2021 όταν το πλοίο Ever Given προσάραξε στη Διώρυγα του Σουέζ για έξι ημέρες, με τις επιπτώσεις που προκάλεσε ν’ αντηχούν για μήνες.

Η επιτακτική ανάγκη των ΗΠΑ να ελέγξουν και να σταθεροποιήσουν τις απειλές για τη ναυτιλία υπογραμμίζεται από τη δέσμευσή τους για παγκόσμια οικονομική σταθερότητα, το διεθνές εμπόριο που κυριαρχείται από το δολάριο και το πλεονέκτημα που κερδίζουν έναντι των συμμάχων και των αντιπάλων τους.

Η δυνατότητα διασφάλισης της διακίνησης αγαθών και υπεράσπισης των στρατιωτικών πλοίων άλλων χωρών συμπληρώνει την ικανότητα της Ουάσιγκτον να επιβάλλει αποκλεισμούς και οικονομικές κυρώσεις, καθώς και ν’ ανταποκρίνεται γρήγορα σε παγκόσμιες κρίσεις και να καταπολεμά την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα.

Για όσους τολμούν να πλεύσουν στην Ερυθρά Θάλασσα, τα ασφάλιστρα έχουν υπερτριπλασιαστεί από 0,2% σε 0,7% της αξίας ενός πλοίου ανά ταξίδι (φωτογραφία Reuters/Mohamed Abd El Ghany από τη Διώρυγα του Σουέζ)

Παρά τις προκλήσεις στη διατήρηση της επιρροής τους, οι ΗΠΑ έχουν αντιμετωπίσει μ’ επιτυχία τις απειλές για την παγκόσμια ναυτιλία στο παρελθόν.

Πολυμερείς μηχανισμοί ασφαλείας όπως οι Συνδυασμένες Ναυτικές Δυνάμεις, που αποτελούνται από δεκάδες χώρες υπό τη διοίκηση των ΗΠΑ, ελέγχουν τη Μέση Ανατολή, και μέτρα όπως η συγκρότηση το 2009 της πολυεθνικής ναυτικής ομάδας 151 (CTF-151, Combined Task Force), έχουν αντιμετωπίσει με επιτυχία συγκεκριμένες απειλές όπως την πειρατεία με ορμητήριο το έδαφος της Σομαλίας.

Επιτυχία της στρατηγικής των Χούθι

Από το 2015 οι Χούθι στοχεύουν κατά διαστήματα πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά η συνεχιζόμενη εκστρατεία τους από τον Οκτώβριο έχει εγείρει σημαντικές αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα του αμερικανικού στρατού να προστατεύει τη ναυτιλία.

Επιχειρώντας έξω από την Υεμένη, οι αντάρτες χρησιμοποιούν ένα μείγμα πυραύλων, ραντάρ, ελικοπτέρων, μικρών σκαφών και φθηνών drones, γεγονός που αποτελεί πρόκληση καθώς δεν διαθέτουν σημαντική υποδομή που να είναι ευαίσθητη σε επιθέσεις.

Η χρήση από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ πυραύλων 2 εκατομμυρίων δολαρίων για την αναχαίτιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών αξίας 2.000 δολαρίων ενισχύει τις ανησυχίες σχετικά με τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας της απάντησής του.

Επωφελούμενοι από την υλικοτεχνική βοήθεια του Ιράν και οδηγούμενοι από τη σταθερή δέσμευσή τους για την παλαιστινιακή υπόθεση, οι Χούθι αντιμετώπισαν ελάχιστη αντίσταση από περιφερειακές χώρες που διστάζουν να κλιμακώσουν τις εντάσεις.

Μετά την οκταετή εκστρατεία της στην Υεμένη, η γειτονική Σαουδική Αραβία αποσύρθηκε από τη χώρα και ξεκίνησε ειρηνευτικές συνομιλίες μαζί τους το 2022. Εκτός από το μικροσκοπικό Μπαχρέιν, τοπικοί εταίροι των ΗΠΑ απέφυγαν να συμμετάσχουν στην Prosperity Guardian από φόβο μήπως κατηγορηθούν για υποστήριξη στο Ισραήλ.

Ακόμη και η Αίγυπτος, η οποία αντιμετωπίζει σημαντικές απώλειες εσόδων από τις διελεύσεις μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, επέλεξε να μείνει στο περιθώριο.

Η αδυναμία του σαουδαραβικού στρατού, ενισχυμένου με σύγχρονα δυτικά όπλα, να ξεπεράσει τις δυνάμεις των Χούθι την τελευταία δεκαετία, βασιζόμενος σε αεροπορικές επιδρομές και επιθέσεις με drones, υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι απαραίτητη μια χερσαία επέμβαση για να νικηθούν αποτελεσματικά οι υεμενίτες αντάρτες.

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον δεν διαθέτει την αποφασιστικότητα και την επιρροή για να προχωρήσει σε μια τέτοια επιχείρηση.

Ανίσχυρη στήριξη

Συγκεκριμένα, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, αποχώρησαν από την Prosperity Guardian για ν’ αποφύγουν να βρεθούν υπό τη διοίκηση των ΗΠΑ, αφήνοντας μόνο λίγους βασικούς συμμάχους τους όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, με την τελευταία να έχει στείλει 11 άτομα στρατιωτικό προσωπικό στην περιοχή, αλλά όχι πλοία.

Η χρήση από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ πυραύλων 2 εκατομμυρίων δολαρίων για την αναχαίτιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών των Χούθι αξίας 2.000 δολαρίων κρίνεται ασύμφορη (φωτογραφία του Reuters από το κατάστρωμα του αντιτορπιλικού USS Carney ενώ εκτοξεύει πυραύλους κατά drones των υεμενιτών ανταρτών)

Στο μεταξύ, άλλες μεγάλες δυνάμεις προσπάθησαν να οργανώσουν τις δικές τους ανεξάρτητες αποστολές. Αφού απέρριψε την πρόσκληση της Ουάσιγκτον να συμμετάσχει στην Prosperity Guardian, το Ινδικό Ναυτικό ξεκίνησε τις δικές του επιχειρήσεις.

Η Κίνα αρνήθηκε επίσης να ενταχθεί στον πολυμερή συνασπισμό και έχει αποστασιοποιηθεί από τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην κρίση καθώς αναπτύσσει τα δικά της πολεμικά σκάφη στην περιοχή.

Η αποτυχία ν’ αποτρέψει τους Χούθι θα εμπνεύσει άλλους να δοκιμάσουν την προθυμία της Ουάσιγκτον να υπερασπιστεί τους ανοιχτούς ναυτιλιακούς δρόμους. Αφού μειώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, η πειρατεία στη Σομαλία αυξήθηκε το 2023.

Στη Νοτιοανατολική Ασία σημειώνεται επίσης μια σταθερή αύξησή της τα τελευταία χρόνια, και εκφράζονται φόβοι ότι τα περιστατικά θα μπορούσαν να συνεχίσουν ν’ αυξάνονται καθώς οι ΗΠΑ αποσπώνται στη Μέση Ανατολή.

Επιπλέον, το Ιράν έχει καταλάβει στο παρελθόν δυτικά πλοία που έπλεαν στην περιοχή και τον Δεκέμβριο κατηγορήθηκε από το Πεντάγωνο ότι χρησιμοποίησε drone για να επιτεθεί σε χημικό πλοίο στον Ινδικό Ωκεανό.

Πολιτικές προεκτάσεις

Οι επιθέσεις και τα πλήγματα από τη σύγκρουση έχουν απήχηση πέρα από το περιφερειακό εμπόριο. Τον Δεκέμβριο, η Μαλαισία έκλεισε τα λιμάνια της για τα ισραηλινά πλοία, ενώ οι ρωσικές ενέργειες στη Μαύρη Θάλασσα έχουν διαταράξει περαιτέρω τη διεθνή ναυτιλία.

Επιπλέον, η κατάσταση θα μπορούσε να επηρεάσει τις επιχειρήσεις «ελεύθερης ναυσιπλοΐας» (FONOPs) παγκοσμίως. Οι αυξανόμενες εντάσεις και οι κλιμακούμενες ενέργειας της Κίνας στη Νότια Σινική Θάλασσα και την Ταϊβάν έχουν προκαλέσει ανησυχία στις ΗΠΑ, οι οποίες διεξήγαγαν διήμερες συνομιλίες με αξιωματούχους Αμυνας του Πεκίνου στις αρχές Ιανουαρίου ενόψει των πρόσφατων εκλογών στη νήσο.

Η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν καλωσορίζουν τον αγώνα των Ηνωμένων Πολιτειών να διατηρήσουν τον έλεγχο στις θαλάσσιες οδούς λόγω της απειλής των Χούθι, θεωρώντας τον ως ευκαιρία για ν’ αξιοποιήσουν την παγκόσμια στάση της Ουάσιγκτον.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Κίνας, επωφελήθηκαν επίσης από τη σταθερότητα που παρείχε αυτό το σύστημα στο παγκόσμιο εμπόριο καθώς οι βιώσιμες εναλλακτικές οδοί για την υπερπόντια μεταφορά αγαθών παραμένουν ανεκμετάλλευτες και μη δοκιμασμένες.

Η ξηρασία στον Παναμά

Εν μέσω του χάους, η Διώρυγα του Παναμά, ένας άλλος κρίσιμος κρίκος στην αλυσίδα της παγκόσμιας ναυτιλίας, αντιμετωπίζει διαταραχές εξαιτίας της σοβαρής ξηρασίας που μειώνει τα επίπεδα των υδάτων.

Καθώς μόνο ένας περιορισμένος αριθμός πλοίων μπορεί να διέλθει, η επιτήρηση της Ουάσιγκτον για τη διασφάλιση της αδιάλειπτης ροής στις παγκόσμιες θαλάσσιες οδούς φαίνεται πιο επισφαλής από ό,τι ήταν εδώ και δεκαετίες.

Ενώ επιλογές όπως οι συνεχιζόμενες στρατιωτικές συνοδείες και η ανάδυση των ιδιωτικών εταιρειών θαλάσσιας ασφάλειας βρίσκονται στο τραπέζι, το οκταετές κλείσιμο της Διώρυγας του Σουέζ μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967 παραμένει μια δυσοίωνη υπενθύμιση του τι διακυβεύεται.

Η Διώρυγα του Παναμά αντιμετωπίζει επίσης διαταραχές εξαιτίας της σοβαρής ξηρασίας που μειώνει τα επίπεδα των υδάτων (στη φωτογραφία του Reuters/Aris Martine, πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου διέρχεται από το κανάλι)

Καθώς η Ουάσιγκτον προσπαθεί να εξισορροπήσει τον έλεγχο με τον κίνδυνο της κλιμάκωσης, η δράση των Χούθι υπογραμμίζει την ανθεκτική επιρροή των μη κρατικών παραγόντων στη γεωπολιτική του 21ου αιώνα εν μέσω της αναζωπύρωσης του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων.

Η κατάσταση έχει μετατραπεί στην πιο πρόσφατη λυδία λίθο για τη δέσμευση της Ουάσιγκτον να διατηρήσει την πρόσβαση στις παγκόσμιες θαλάσσιες οδούς, αφού εξυπηρετεί τη στήριξη και την αναβάθμιση των οικονομικών πολιτικών που ενθαρρύνουν το χερσαίο εμπόριο και τη μεταποίηση στη Βόρεια Αμερική.

Η απειλή

Καθώς η εκστρατεία για τις εκλογές του 2024 ξεδιπλώνεται στις ΗΠΑ και ο αντίκτυπος των πολιτικών «Πρώτα η Αμερική» του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ παραμένει, η προστασία των παγκόσμιων θαλάσσιων οδών μπορεί ν’ αναδειχθεί ως ένα κεντρικό θέμα κατά την προεκλογική περίοδο.

Σε συνδυασμό με τις μοναδικές προκλήσεις που θέτουν οι Χούθι, μια αποτελεσματική και αποφασιστική απάντηση ενάντια στη θαλάσσια απειλή έχει μέχρι στιγμής αποδειχθεί άπιαστο όνειρο για την κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν.

Οι συνεχιζόμενες αμερικανικές και βρετανικές αεροπορικές επιδρομές κατά των ανταρτών της Υεμένης δεν απέτρεψαν περαιτέρω επιθέσεις τους στη ναυτιλία.

Οσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται για ν’ αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, τόσο μεγαλώνει η απειλή για το μέλλον της τρέχουσας κατάστασης των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και της κυριαρχίας των ΗΠΑ στις πλωτές οδούς του κόσμου.

Headlines