Γιατί ΗΠΑ και Βρετανία δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν την απόφαση της Χάγης για το Ισραήλ;

Το Ισραήλ θα συνεχίσει αναμφίβολα να χλευάζει το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) της Χάγης τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες για την απόφασή του να αναγνωρίσει κίνδυνο γενοκτονίας στη Γάζα και να ζητήσει από το Τελ Αβίβ να λάβει μέτρα.

«Χάγη Shmague» – κάτι σαν «Χάγη, κουραφέξαλα» – ήταν η πρώτη απάντηση του υπουργού Δικαιοσύνης του Τελ Αβίβ. Ωστόσο, τα προσωρινά μέτρα που διέταξε την Παρασκευή το Διεθνές Δικαστήριο είναι ιστορικά, από κάθε άποψη, επισημαίνει ο βρετανικός Guardian.

Η απαίτηση ότι το Ισραήλ πρέπει να λάβει μέτρα για την πρόληψη πράξεων γενοκτονίας, να αποτρέψει και να τιμωρήσει την υποκίνηση σε γενοκτονία και να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις ενέργειές του εντός ενός μήνα, θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Το δικαστήριο έχει μικρή εξουσία επιβολής, όπως η Ρωσία και άλλοι έχουν καταστήσει σαφές. Στα προσωρινά του μέτρα για μια υπόθεση που έφερε η Ουκρανία το 2022, το ICJ κάλεσε τη Ρωσία να αναστείλει αμέσως τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, προφανώς με μικρή ελπίδα να εισακουστεί.

Η Ρωσία απάντησε απαιτώντας από το δικαστήριο να απορρίψει την «απελπιστικά εσφαλμένη» υπόθεση (σ.σ.: δεν το έκανε). Αλλά αυτή η αδυναμία επιβολής δεν μειώνει την πολιτική δυσφορία για το Ισραήλ – ή για εκείνους που φάνηκαν τόσο έτοιμοι να προστατεύσουν το Τελ Αβίβ από κάθε κριτική.

Γιατί η απόφαση του Δικαστηρίου αλλάζει για πάντα τα δεδομένα

Μέχρι πρόσφατα, το Διεθνές Δικαστήριο δούλευε στη σκιά. Άλλοι νομικοί θεσμοί στη Χάγη, όπως το Βαλκανικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου, που άσκησε δίωξη κατά του Σέρβου ηγέτη Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ), που απήγγειλε κατηγορίες κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν, απολάμβαναν τα φώτα της δημοσιότητας.

Μέχρι τώρα, ωστόσο, ακόμη και όταν το Διεθνές Δικαστήριο ασχολήθηκε με θέματα όπως η γενοκτονία στη Βοσνία ή η νομιμότητα του ισραηλινού φράγματος της Δυτικής Όχθης, οι αποφάσεις του σπανίως γίνονταν πρωτοσέλιδα στον διεθνή Τύπο.

Αυτό έχει πλέον αλλάξει, ίσως για πάντα, σημειώνει χαρακτηριστικά ο Steve Crawshaw, πρώην συντάκτης του Independent για τη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη, πρώην διευθυντής του Human Rights Watch στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο άρθρο του Guardian.

Όσοι χλεύασαν τη Νότια Αφρική, «να βγουν από το λάκκο που έσκαψαν»

Οι αποφάσεις, που όλες πέρασαν είτε με ψήφους 16-1 είτε 15-2 (ακόμη και ο διορισμένος Ισραηλινός δικαστής, Aharon Barak, τάχθηκε δύο φορές στο πλευρό της πλειοψηφίας), είναι καταστροφικές για το Ισραήλ, αν και η τελική απόφαση απέχει ακόμη πολύ.

Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις που υποστήριξαν ότι η υπόθεση της Νότιας Αφρικής ήταν κενή περιεχομένου και παράνομη, πρέπει τώρα να βγουν από το λάκκο που οι ίδιες έσκαψαν.

Ιδιαίτερα πειστικά ήταν τα στοιχεία για την υποκίνηση σε γενοκτονία, ένα βασικό στοιχείο της σύμβασης του 1948. Ένας πρώην γενικός διευθυντής του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών και άλλοι είχαν μιλήσει, ακόμη και πριν από την υποβολή της προσφυγής της Νότιας Αφρικής, για «εκτεταμένη και κατάφωρη υποκίνηση σε γενοκτονία, εκδίωξη και εθνοκάθαρση». Αλλά ήταν αξιοσημείωτο το πόσο πολλές κυβερνήσεις ήταν απρόθυμες να αντιμετωπίσουν αυτή την αυτονόητη αλήθεια.

Αν η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης βοηθήσει τις δυτικές κυβερνήσεις να κατανοήσουν την ανάγκη για μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση, αυτό θα είναι πολύτιμο. Αν κάνουν τα στραβά μάτια, χαμένοι θα είναι όχι μόνο οι Παλαιστίνιοι αλλά όλοι μας

Ο κόσμος βλέπει πια την υποκρισία και τα διπλά πρότυπα

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου και η κυβέρνησή του αρέσκονται να χρησιμοποιούν την επίθεση ως την καλύτερη μορφή άμυνας. Όταν ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επέκρινε τόσο τις «τρομακτικές» δολοφονίες της Χαμάς, όσο και τους θανάτους αμάχων στη Γάζα, λέγοντας παράλληλα ότι οι πρώτοι δεν συνέβησαν «στο κενό», ο πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ, τον κάλεσε να παραιτηθεί.

Όταν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) ανακοίνωσε το 2021 ότι ήταν έτοιμο να διερευνήσει τα φερόμενα εγκλήματα στη Γάζα, ο Νετανιάχου δήλωσε στους Ισραηλινούς τηλεθεατές: «Το κράτος του Ισραήλ δέχεται επίθεση απόψε» και μίλησε για το «αποκορύφωμα της υποκρισίας».

Η γλώσσα αυτή θα συνεχιστεί αναμφίβολα. Αλλά ένα πρόβλημα για τον Νετανιάχου – και κατ’ επέκταση για πολλές δυτικές κυβερνήσεις – είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βλέπουν πλέον την υποκρισία και τα διπλά πρότυπα αλλού, σε ένα πολύ διαφορετικό πλαίσιο.

Το 2021, ο Μπόρις Τζόνσον επέκρινε την προσεκτική και πολύ καθυστερημένη απόφαση του ΔΠΔ να εξετάσει την πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα, με το σκεπτικό ότι ένα διεθνές δικαστήριο δεν θα έπρεπε να ερευνά τους φίλους της Βρετανίας.

Η απροθυμία των ΗΠΑ απέναντι στον «σύμμαχο Ισραήλ»

Ο Λευκός Οίκος φαίνεται εξίσου αποφασισμένος ότι ένας σύμμαχος των ΗΠΑ δεν πρέπει ποτέ να επικρίνεται – όπως ακριβώς η Ρωσία ήταν πάντα αποφασισμένη να εμποδίσει οποιαδήποτε δράση για τα εγκλήματα πολέμου στη Συρία.

Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ δεν περίμενε την προσωρινή απόφαση των δικαστών για να χαρακτηρίσει την υπόθεση της Νότιας Αφρικής στο Διεθνές Δικαστήριο ως «ατελέσφορη, αντιπαραγωγική, χωρίς καμία απολύτως πραγματική βάση». Δεν χρειάζεται εκ των υστέρων να καταλάβει κανείς ότι η οπτική μιας τέτοιας επιθετικά φιλοϊσραηλινής δήλωσης ήταν κακή, πόσο μάλλον ο παραλογισμός τού «χωρίς καμία βάση», τον οποίο οι αποφάσεις των δικαστών καθιστούσαν νομικά ανόητο, τονίζει ο Guardian.

Η απροθυμία της Ουάσιγκτον να καταδικάσει τα εγκλήματα και τον ανθρώπινο πόνο ήταν προφανώς άσχημα νέα για τους Παλαιστίνιους. Αν και ο Νετανιάχου αρνείται να αναγνωρίσει αυτή την προφανή αλήθεια, είναι επίσης κακά νέα για το Ισραήλ, του οποίου η μελλοντική ασφάλεια είναι πιθανό να πληγεί για πολλά χρόνια στο μέλλον από αυτό που συμβαίνει τώρα.

Αλλά οι επιπτώσεις υπερβαίνουν κατά πολύ αυτή τη σύγκρουση. Η προσέγγιση της δικαιοσύνης που επιλέγει και διαλέγει – η «υποκρισία», αν θέλει να χρησιμοποιήσει κανείς λέξη του Νετανιάχου – είναι επικίνδυνη για τη δικαιοσύνη παντού.

Οι κυβερνήσεις που υποστήριξαν ότι η υπόθεση της Νότιας Αφρικής ήταν κενή περιεχομένου και παράνομη, πρέπει τώρα να βγουν από το λάκκο που οι ίδιες δημιούργησαν

«Αν η Δύση αγνοήσει την απόφαση, θα βγούμε όλοι χαμένοι»

Πιο άμεσα, η Ουκρανία έχει γίνει όλο και περισσότερο θύμα ενός διαχωρισμού βορρά-νότου, χωρίς να φταίει η ίδια, αλλά ως άμεσο αποτέλεσμα των διπλών προτύπων που εμφανίζονται τόσο απροκάλυπτα. Η Ουκρανία τείνει να υποστηρίζεται από τις χώρες του παγκόσμιου βορρά – οι Παλαιστίνιοι από τις χώρες του παγκόσμιου νότου.

Τον Νοέμβριο, η Βρετανία και άλλες πέντε χώρες προσχώρησαν στην υποστήριξη μιας προσφυγής της Γκάμπια κατά της Μιανμάρ στο Διεθνές Δικαστήριο, σε σχέση με τους ισχυρισμούς για γενοκτονία κατά των μουσουλμάνων Ροχίνγκια. Αν η Βρετανία, λοιπόν, μπορεί να κάνει μια τέτοια παρέμβαση για τη Μιανμάρ, το ότι αρνείται να αντιμετωπίσει το γεγονός πως ένας βασικός σύμμαχος, το Ισραήλ, έχει σκοτώσει περισσότερους από 20.000 αμάχους μέσα σε λίγους μήνες, τότε η αντίφαση είναι κραυγαλέα.

Το πιο προφανές είναι ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ασκεί πίεση στο Ισραήλ. Δικαίως αναδεικνύει τα εγκλήματα που διαπράττει η Χαμάς, τα οποία όσοι επικρίνουν το Ισραήλ είναι μερικές φορές πολύ πρόθυμοι να παραμερίσουν. Αλλά χρησιμεύει επίσης ως υπενθύμιση του σημείου εκκίνησης για την ίδια τη δικαιοσύνη.

Η άνιση δικαιοσύνη δεν είναι καθόλου δικαιοσύνη. Τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο αποσταθεροποιητικό από την έλλειψη δικαιοσύνης. Αυτό έχει σημασία για τη Γάζα, έχει σημασία για την Ουκρανία και έχει σημασία σε ζώνες συγκρούσεων από την Αιθιοπία έως τη Μιανμάρ.

Αν η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης βοηθήσει τις δυτικές κυβερνήσεις να κατανοήσουν την ανάγκη για μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση, αυτό θα είναι πολύτιμο. Αν κάνουν τα στραβά μάτια, χαμένοι θα είναι όχι μόνο οι Παλαιστίνιοι αλλά όλοι μας…