Τα ελληνικά F-35 και τα τουρκικά F-16 – Τι σημαίνουν οι ανακοινώσεις και τι ακολουθεί

Η αμερικανική Υπηρεσία Ασφάλειας και Συνεργασίας, η DSCA (Defense Security Cooperation Agency), ο θεσμός του αμερικανικού κράτους που συντονίζει και διεκπεραιώνει τα αιτήματα πώλησης στρατιωτικού υλικού σε ξένες, συμμαχικές και απλά φιλικές προσκείμενες χώρες, προχώρησε σε ταυτόχρονη ανάρτηση στον διαδικτυακό της κόμβο, τις εγκρίσεις αποδέσμευσης προς πώληση, μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 70 για την Τουρκία και του πέμπτης γενιάς F-35 Lightning II για την Ελλάδα. Κατασκευαστής αμφοτέρων, η Lockheed Martin.

Η σχεδόν ταυτόχρονη ανάρτηση των ανακοινώσεων, στέλνει μήνυμα ισορροπιών και αποδεικνύει ότι τα δύο αιτήματα ήταν εξαρχής διπλωματικά απόλυτα συνδεδεμένα.

Τι σημαίνει η ανακοίνωση

Η ανάρτηση των ανακοινώσεων από την DSCA, σημαίνει ότι έχει ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη από τον αμερικανικό νόμο διαδικασία εγκρίσεων, από τα διάφορα επίπεδα εξουσίας του συστήματος των ΗΠΑ (Πεντάγωνο, Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Κογκρέσο), μια διαδικασία η οποία έχει ως στόχο να διασφαλιστεί σε πολλαπλά επίπεδα, ότι η αποδέσμευση που αιτούνται οι ένοπλες δυνάμεις χωρών – υποψηφίων πελατών, δεν θα αντιστρατεύονται σε οποιονδήποτε επίπεδο το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ. Οι πολλαπλές εγκρίσεις που απαιτούνται με στόχο να προκύψει συλλογική γραφειοκρατική συναίνεση, αποτελεί μέρος του συστήματος ισορροπιών του αμερικανικού ομοσπονδιακού οικοδομήματος, που περιγράφεται με το γνωστό «checks and balances».

Για την Τουρκία

Η τουρκική έγκριση αφορά το γνωστό αίτημα των Τούρκων για την προμήθεια 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 70, το αντίστοιχο της ελληνικής F-16V, που φέρει υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά και ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA – Active Electronically Scanned Array) που το καθιστούν μικρογραφία, καθώς και πλήρως διαλειτουργικό με το F-35. Παράλληλα, στο ίδιο έγγραφο, οι Τούρκοι έλαβαν την έγκριση για να παραλάβουν 79 συλλογές για την αναβάθμιση ισάριθμων μαχητικών αεροσκαφών F-16, παλαιότερης γενιάς, που υπηρετούν σήμερα στο οπλοστάσιο της τουρκικής Αεροπορίας (THK – Türk Hava Kuvvetleri).

Σύνολο 119 αεροσκάφη, ενός ομοιογενή στολου έναντι των 121 ελληνικών F-16V, υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωρήσει το πρόγραμμα αναβάθμισης των ελληνικών F-16 Block 50 στη διαμόρφωση F-16V, ένα πρόγραμμα που καλύπτεται από την έγκριση που είχε εκδοθεί για την εν λόγω αναβάθμιση, καθώς αφορούσε συνολικά 123 αεροσκάφη. Να σημειωθεί ότι σήμερα είναι σε εξέλιξη το πρόγραμμα αναβάθμισης 83 ελληνικών F-16 F-16V. Αυτό εξηγεί και την αναφορά στα έγγραφα της DSCA που αφορούν Ελλάδα και Τουρκία, ότι η Αθήνα μπορεί να προμηθευτεί «μέχρι 40 F-35», ενώ η Τουρκία να αγοράσει – αναβαθμίσει «μέχρι» 40 / 79 αντιστοίχως.

Οι διαπραγματεύσεις

Δηλαδή, στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν, η κάθε χώρα θα ζυγίσει τα οικονομικά της δεδομένα και τις στρατιωτικές τις ανάγκες και θα λάβει τις τελικές της αποφάσεις. Στην περίπτωση βέβαια της Τουρκίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα νούμερα για τα οποία αιτήθηκαν οι αποδεσμεύσεις, θα εξαντληθούν.

Οι διαφορές

Ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στα δυο έγγραφα, είναι ο μεγάλος αριθμός αεροφερόμενων όπλων που έχουν συμπεριληφθεί στο τουρκικό αίτημα. Αντιθέτως, στην ελληνική έγκριση απουσιάζουν τα όπλα και η διαπραγμάτευση θα αφορά τους οικονομικούς όρους προμήθειας ενός αριθμού (έως 40) F-35. Ο αριθμός των έως 40 F-35 αφορά τη συζήτηση που γινόταν για 20 αεροσκάφη του τύπου με «δικαίωμα προαίρεσης» (option) για άλλα τόσα, δηλαδή δύο πολεμικές Μοίρες. Πληροφορίες ωστόσο που έχουν δει το φως της δημοσιότητας αναφέρουν ότι λόγω «δημοσιονομικού χώρου», δεν αποκλείεται η αρχική προμήθεια να αφορά μόλις 12 αεροσκάφη.

Η Πολεμική Αεροπορία δεν ενθουσιάζεται με αυτή την προοπτική, καθώς η αρχική επένδυση είναι ιδιαίτερα «αλμυρή», δεδομένου του ότι πρέπει να δημιουργηθεί η υποδομή φιλοξενίας και στοιχειώδους υποστήριξης του φερόμενου ως πλέον προηγμένου μαχητικού αεροσκάφους στον κόσμο, με αποτέλεσμα το εκτιμώμενο κόστος για μόλις 12 αεροσκάφη να υπερβαίνει τα 2 δισ. ευρώ. Ενδιαφέρον έχει επίσης, ότι ενώ μέχρι πρόσφατα η ελληνική πλευρά, διά της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας, είχε ταχθεί εναντίον της συμπερίληψης «αντισταθμιστικών ωφελημάτων», στην έγκριση υπάρχει ξεκάθαρη αναφορά, αν και φυσικά είναι προαιρετική.

Η επίσημη απάντηση

Το επίσημο έγγραφο της Επιστολής Προσφοράς προς Αποδοχή, τη γνωστή LOA (Letter of Offer and Acceptance), αναμένεται να έρθει στην Αθήνα σε ένα περίπου 15θήμερο. Στη συνέχεια, η ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα ξεκινήσει συζητήσεις – διαπραγματεύσεις με εκπροσώπους της αμερικανικής Αεροπορίας (USAF), για τον καθορισμό των όρων, καθώς και τον χρόνο της προμήθειας. Υπενθυμίζεται, ότι η εκτέλεση του προγράμματος γίνεται με αντισυμβαλλόμενο το αμερικανικό Δημόσιο, μέσω των γνωστών «προγραμμάτων FMS» (Foreign Military Sales) που περιγράφουν τη διακρατική προμήθεια.

Δηλαδή, το συμβόλαιο που θα αναλάβει η αμερικανική Αεροπορία, θα το αναθέσει με τη σειρά της στην κατασκευάστρια Lockheed Martin. Η USAF είναι που θα πιστοποιήσει ότι τα αεροσκάφη που θα της παραδώσει η εταιρία, είναι σε ποιοτικούς όρους, όπως ακριβώς  και τα F-35 που αξιοποιεί η ίδια. Οι υπηρεσίες αυτές ασφαλώς χρεώνονται με τη μορφή εργατοωρών στον πελάτη, αν και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχει αποδειχθεί ότι η συγκεκριμένη δαπάνη μπορεί αν συμπιεστεί σημαντικά, όπως συνέβη και στο συμβόλαιο αναβάθμισης των 83 ελληνικών F-16V.