Η ιστορία επαναλαμβάνεται – Πόσο κοντά είναι ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος

Η μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εποχή ξεκίνησε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με ραγδαία οράματα για την παγκόσμια ειρήνη. Τελειώνει, τρεις δεκαετίες αργότερα, με αυξανόμενους κινδύνους παγκόσμιου πολέμου.

Σήμερα, η Ευρώπη βιώνει την πιο καταστροφική στρατιωτική της σύγκρουση εδώ και γενιές. Μια βάναυση μάχη μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς σπέρνει βία και αστάθεια σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Η Ανατολική Ασία, ευτυχώς, δεν βρίσκεται σε πόλεμο, αλλά δεν αποπνέει ειρηνικό κλίμα, καθώς η Κίνα εξαναγκάζει τους γείτονές της και συγκεντρώνει στρατιωτική δύναμη με ιστορικό ρυθμό. Αν πολλοί Αμερικανοί δεν συνειδητοποιούν πόσο κοντά είναι ο κόσμος να καταστραφεί από άγριες, αλληλοσυνδεόμενες συγκρούσεις, ίσως αυτό οφείλεται στο ότι έχουν ξεχάσει πώς προέκυψε ο τελευταίος παγκόσμιος πόλεμος, όπως αναφέρει το Foreign Affairs.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Όταν μιλάμε για παγκόσμιο πόλεμο, συχνά έρχεται στον νου ο Β’ Παγκόσμιος, ο οποίος εξελίχθηκε σε μία αιματηρή μάχη μεταξύ αντίπαλων συμμαχιών του πλανήτη. Αλλά δεν ήταν από την αρχή έτσι τα πράγματα.

Μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και σήμερα είναι η κλίμακα του ρεβιζιονισμού. Όσο κακοί κι αν είναι ο Πούτιν και ο Ιρανός Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δεν έχουν καταβροχθίσει τεράστια κομμάτια κρίσιμων περιοχών

Ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε από τρεις διαφορετικές, χαλαρά συνδεόμενες συγκρούσεις για την πρωτοκαθεδρία σε βασικές περιοχές που εκτείνονται από την Ευρώπη έως την Ασία-Ειρηνικό. Συγκρούσεις που τελικά κορυφώθηκαν και συνενώθηκαν σε μία τεράστιας κλίμακας σύρραξη.

Η ιστορία αυτής της περιόδου αποκαλύπτει τις πιο σκοτεινές πτυχές της στρατηγικής αλληλεξάρτησης σε έναν κόσμο ταραχώδη. Παρουσιάζει επίσης άβολους παραλληλισμούς με την κατάσταση που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Ουάσιγκτον.

Ένας κόσμος σε κίνδυνο και αστάθεια, θα μπορούσε πολύ γρήγορα να μετατραπεί σε έναν κόσμο σε πόλεμο, διαμηνύει το Foreign Affairs

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αντιμετωπίζουν μια επίσημη συμμαχία αντιπάλων, όπως κάποτε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πιθανότατα δεν θα δουν μια επανάληψη ενός σεναρίου στο οποίο οι αυταρχικές δυνάμεις κατακτούν γιγάντιες περιοχές της Ευρασίας και των παράκτιων περιοχών της. Ωστόσο, με τους πολέμους στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή να μαίνονται ήδη, και τους δεσμούς μεταξύ των ρεβιζιονιστικών κρατών να γίνονται πιο έντονοι, το μόνο που θα χρειαζόταν είναι μια ανάφλεξη στις αμφισβητούμενες ζώνες του δυτικού Ειρηνικού για να προκύψει ένα άλλο ζοφερό σενάριο, στο οποίο αλληλένδετες περιφερειακές συγκρούσεις πυροδοτούν μια κρίση παγκόσμιας ασφάλειας ξυπνάει μνήμες από τη δεκαετία του 1940. Ένας κόσμος σε κίνδυνο και αστάθεια, θα μπορούσε πολύ γρήγορα να μετατραπεί σε έναν κόσμο σε πόλεμο, διαμηνύει το Foreign Affairs, προσθέτοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι έτοιμες για την πρόκληση.

Οι αμερικανικές αναμνήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σημαδεύονται ανεξίτηλα από δύο στοιχεία. Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν στον πόλεμο πολύ αργά – περισσότερα από δύο χρόνια αφότου ο Χίτλερ συγκλόνισε την Ευρώπη εισβάλλοντας στην Πολωνία και περισσότερα από τέσσερα χρόνια αφότου η Ιαπωνία ξεκίνησε τον πόλεμο του Ειρηνικού εισβάλλοντας στην Κίνα.

Οι ομοιότητες

Οι παραλληλισμοί μεταξύ αυτής της προηγούμενης εποχής και της σημερινής είναι εντυπωσιακοί. Σήμερα, όπως και στη δεκαετία του 1930, το διεθνές σύστημα αντιμετωπίζει τρεις σοβαρές προκλήσεις.

Η Κίνα συγκεντρώνει ραγδαία στρατιωτική ισχύ ως μέρος της εκστρατείας της να εκδιώξει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τον δυτικό Ειρηνικό – και, ίσως, να γίνει η εξέχουσα δύναμη στον κόσμο.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι το δολοφονικό επίκεντρο της μακροχρόνιας προσπάθειάς της να ανακτήσει την πρωτοκαθεδρία στην Ανατολική Ευρώπη και τον πρώην σοβιετικό χώρο.

Στη Μέση Ανατολή, το Ιράν και η ομάδα αντιπροσώπων του -Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούτι και πολλοί άλλοι- διεξάγουν έναν αιματηρό αγώνα για περιφερειακή κυριαρχία ενάντια στο Ισραήλ, τις μοναρχίες του Κόλπου και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για άλλη μια φορά, τα θεμελιώδη κοινά σημεία που συνδέουν τα ρεβιζιονιστικά κράτη είναι η αυταρχική διακυβέρνηση και το γεωπολιτικό παράπονο. σε αυτή την περίπτωση, μια επιθυμία να σπάσουν μια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που τους στερεί το μεγαλείο που επιθυμούν. Το Πεκίνο, η Μόσχα και η Τεχεράνη είναι οι νέες δυνάμεις που «δεν έχουν», που αγωνίζονται ενάντια στους «έχοντες»: την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της.

Η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον περασμένο Οκτώβριο -που επέτρεψε, αν ίσως όχι ρητά ευλογημένη, από την Τεχεράνη- πυροδότησε μια έντονη σύγκρουση που δημιουργεί βίαιη διάχυση σε αυτή τη περιοχή. Το Ιράν, εν τω μεταξύ, τείνει προς τα πυρηνικά όπλα, τα οποία θα μπορούσαν να ωθήσουν τον περιφερειακό ρεβιζιονισμό του αποζημιώνοντας το καθεστώς του έναντι μιας ισραηλινής ή αμερικανικής απάντησης. Στον δυτικό Ειρηνικό και την ηπειρωτική Ασία, η Κίνα εξακολουθεί να βασίζεται κυρίως στον εξαναγκασμό εκτός πολέμου. Αλλά καθώς η στρατιωτική ισορροπία αλλάζει σε ευαίσθητα σημεία όπως τα στενά της Ταϊβάν ή η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, το Πεκίνο θα έχει καλύτερες επιλογές -και ίσως μεγαλύτερη όρεξη- για επιθετικότητα.

Μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και σήμερα είναι η κλίμακα του ρεβιζιονισμού. Όσο κακοί κι αν είναι ο Πούτιν και ο Ιρανός Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δεν έχουν καταβροχθίσει τεράστια κομμάτια κρίσιμων περιοχών. Μια άλλη κρίσιμη διαφορά είναι ότι η Ανατολική Ασία εξακολουθεί να απολαμβάνει μια αδύναμη ειρήνη. Αλλά με τους Αμερικανούς αξιωματούχους να προειδοποιούν ότι η Κίνα θα μπορούσε να γίνει πιο εμπόλεμη καθώς ωριμάζουν οι δυνατότητές της -ίσως μόλις το δεύτερο μισό αυτής της δεκαετίας- αξίζει να εξεταστεί τι θα συνέβαινε αν αυτή η περιοχή εκραγεί.

Μια τέτοια σύγκρουση θα ήταν καταστροφική από πολλές απόψεις.