Είναι τελικά το Κέντρο πολιτική ιδεολογία;

του Αντώνη Παπαργύρη*

Στις περισσότερες μετρήσεις της κοινής γνώμη οι πολίτες που αυτοτοποθετούνται στον ιδεολογικό χώρο του Κέντρου αποτελούν περίπου το 20% το εκλογικού σώματος και τα τελευταία χρόνια συγκροτούν τη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα με μικρή διαφορά από τους κεντροαριστερούς, τους κεντροδεξιούς και όσους θεωρούν ότι οι συγκεκριμένοι ιδεολογικοί διαχωρισμοί δεν έχουν πλέον και τόση μεγάλη σημασία.

Ποια είναι όμως αυτά τα χαρακτηριστικά που συγκροτούν και περιγράφουν τον πολιτικό χώρο του Κέντρου; Ποια είναι τα ταυτοτικά στοιχεία που οριοθετούν την κεντρώα αντίληψη και πώς αυτά μετασχηματίζονται σε εκλογική συμπεριφορά;

Σε αντίθεση με την Αριστερά και τη Δεξιά που αποτελούν τους δύο βασικούς πόλους της νεότερης πολιτικής ιστορίας, το Κέντρο περιγράφεται και αποδίδεται στη χώρα μας περισσότερο από τις πολιτικές προσωπικότητες που το εξέφρασαν κατά καιρούς και λιγότερο από μια συνεκτική, δομημένη και συγκροτημένη ιδεολογική ταυτότητα και προσέγγιση, αναπτυγμένη εντός μιας πολιτικής θεωρίας.

Το Κέντρο ιστορικά εξέφρασαν ο Ελ. Βενιζέλος, ο Γ. Παπανδρέου, ο Α. Παπανδρέου στην τελευταία του περίοδο, ο Κ. Σημίτης και σήμερα, όπως φαίνεται σχεδόν σε όλες τις δημοσκοπήσεις,  ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ένας πολιτικός ηγέτης ο οποίος δεν έκρυψε ποτέ τις φιλελεύθερες οικονομικές καταβολές του.

Ιστορικά το Κέντρο υπήρξε ταυτισμένο με την προοδευτική παράταξη. Πώς γίνεται λοιπόν σήμερα βασικός εκφραστής του να είναι ο αρχηγός της συντηρητικής παράταξης; Πρόκειται για συνολική μετατόπιση του εκλογικού σώματος σε μια πιο συντηρητική κατεύθυνση ή ο κ. Μητσοτάκης έχει ο ίδιος μετακινηθεί προς μια πιο συμπεριληπτική, προοδευτική πολιτική αντίληψη;

Το τρανταχτό παράδειγμα

Είναι αλήθεια ότι ο σημερινός πρωθυπουργός, κατά τη διάρκεια της θητείας του, δεν έχει διστάσει να χρησιμοποιήσει οικονομικά εργαλεία της άλλης πλευράς με έντονο το στοιχείο του κρατικού παρεμβατισμού, ενώ το μεγάλο ζήτημα των ημερών, η νομοθετική ρύθμιση που επιτρέπει των πολιτικό γάμο και την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, είναι το πλέον τρανταχτό παράδειγμα απόπειρας διείσδυσης του κ. Μητσοτάκη σε εκλογικά κοινά και κοινωνικές ομάδες που δεν βρίσκονται παραδοσιακά κοντά στη ΝΔ και εκτείνονται σε μεγάλο βαθμό αριστερότερα του Κέντρου.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της τελευταίας δημοσκόπησης της GPO, υπέρ του πολιτικού γάμου των ομόφυλων ζευγαριών τάσσεται το 49,1% του συνόλου, ενώ μεταξύ των κεντρώων ψηφοφόρων το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 56,9%.  Το 69,6% των κεντροαριστερών είναι υπέρ του γάμου, ενώ στους κεντροδεξιούς το ποσοστό αποδοχής πέφτει στο 36,1%. Υπέρ της υιοθεσίας παιδιών από τα ομόφυλα ζευγάρια δηλώνει το 28,2%,  με τα ποσοστά εντός των ιδεολογικών ομάδων να είναι 25,4%  στους κεντρώους, 49% στους κεντροαριστερούς και μόλις 11,7% στους κεντροδεξιούς.

Γίνεται φανερό λοιπόν ότι η κεντρώα αντίληψη για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει περισσότερο συντηρητική παρά προοδευτική απόχρωση και δεν ακολουθεί το γενικότερο μεταρρυθμιστικό προφίλ που οι περισσότεροι κεντρώοι ψηφοφόροι αναγνωρίζουν στον εαυτό τους και στην πολιτική τους προσέγγιση.

Ταυτόχρονα η ίδια δεξαμενή τάσσεται υπέρ της ίδρυσης μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, επιβεβαιώνοντας το σχετικά υψηλό επίπεδο αποδοχής των φιλελεύθερων οικονομικά ιδεών και τη σταθερή, εδώ και 20 χρόνια, αποδυνάμωση των κρατικιστικών αντιλήψεων. Αυτό, ωστόσο, δεν αποτελεί μεταξύ των κεντρώων ψηφοφόρων μια de facto κυριαρχία ενός συστήματος αξιών φιλικού προς τον νεοφιλελευθερισμό. Οι προτεραιότητες έχουν σοσιαλδημοκρατική προέλευση και διαμορφώνουν μια μεικτή οικονομική και πολιτική κουλτούρα που σε μεγάλο βαθμό περιγράφουν τη μεγάλη κοινωνική δεξαμενή της μεσαίας τάξης.

Αυτές τις αντινομίες φαίνεται ότι καταφέρνει να συλλάβει και να συγκεράσει ο Κ. Μητσοτάκης, σε αντίθεση με τον Στ. Κασσελάκη που βρίσκεται ακόμη σε αναζήτηση πολιτικής ταυτότητας και τον Ν. Ανδρουλάκη που αναζητεί την κατάλληλη δοσολογία στο μείγμα της αντιπολιτευτικής του τακτικής.

* Ο Αντώνης Παπαργύρης είναι διευθυντής ερευνών GPO

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»